Na XV-wiecznym wraku statku odnaleziono zaskakujący ładunek oraz broń do walki z piratami
XV-wieczny wrak statku znaleziony u wybrzeży Szwecji w końcu doczekał się prawdziwych badań. Podczas badań 500-letniego wraku statku, znalezionego na wybrzeżu Szwecji, nurkowie odkryli zaskakujący ładunek, a także broń, która mogła służyć do odpierania piratów.
Pozostałości statku znajdują się niedaleko brzegu wyspy Maderö, zlokalizowanej około 30 kilometrów na południowy-wschód od Sztokholmu.
XV-wieczny wrak statku zbadano po raz pierwszy w 1969 roku. Został wtedy opisany jako duży statek handlowy, wypełniony cegłami. Od tamtej pory wielu nurków odwiedzało miejsce, jednak nie przeprowadzono pełnych badań, pozostawiając pytanie o przeznaczenie statku bez odpowiedzi.
Grupa archeologów, z zamiarem odkrycia pochodzenia statku, zanurkowała do wraku w maju 2022. Według badań opublikowanych 5 stycznia w Journal of Nautical Archaeology, zrobili ponad 1000 zdjęć, a także pobrali wiele próbek.
Niewiele wiemy o architekturze tych statków, więc każdy nowy wrak, który badamy, znacznie zwiększa naszą wiedzę
– Niklas Eriksson, jeden z autorów badań, podał w e-mailu do McClatchy News.
XV-wieczny wrak statku – badania
Próbki pobrano z około 15-metrowego dębowego kadłuba, położonego około 23 metry pod powierzchnią wody. Poddano je analizie dendrochronologicznej, stosowanej w celu określenia wieku drewna, na podstawie słojów.
Przy użyciu tej metody, archeolodzy określili, że surowiec pochodzi z kilku różnych lokacji w północnej Europie, a przynajmniej niewielka jego część należała do drzewa ściętego w 1467 roku.
Różne pochodzenie drewna sugeruje, że statek Maderö zbudowano w stoczni, która używała raczej importowanego drewna z większego obszaru, niż rosnącego lokalnie – przekazali archeolodzy.
Próbki pobrano także z ładunku statku, składającego się z dachówek, prostokątnych cegieł, a także specjalnych cegieł używanych w średniowiecznych budowlach do montowania okien i drzwi.
Dzięki analizie chemicznej, archeolodzy określili, że XV-wieczny wrak statku pochodzą z Mecklenburg-Vorpommern w północno-wschodnich Niemczech.
Pochodzenie ładunku w tym kontekście jest nieco zaskakujące, ponieważ założono, że lokalna produkcja cegieł i dachówek była w stanie zaspokoić potrzeby robót budowlanych
– stwierdzili archeolodzy.
Brendan Foley, archeolog morski z Uniwersytetu w Lund, który nie brał udziału w badaniach, w e-mailu do McClatchy podał, że zagranicznego pochodzenia cegły wzbudzają wiele pytań na temat średniowiecznego handlu bałtyckiego.
Miejsca ich pochodzenia sugerują związek z Ligą Hanzeatycką, organizacją społeczności kupieckich w północnych Niemczech, które były potęgą w handlu międzyregionalnych.
Na wraku Maderö nie znaleziono innego ładunku, co zwiększa prawdopodobieństwo, że mógł być to materiał organiczny (ziarno lub inna żywność, zwierzęta, tekstylia, etc) lub coś, co nie pozostawiłoby śladu
– dodał B. Foley.
Chociaż odkryty ładunek wskazuje, że statek zatonął podczas rejsu handlowego, na pokładzie znaleziono także kilka kul armatnich. Sugeruje to, że marynarze byli przygotowani na potencjalne przeszkody w podróży.
Na jednej z kuli znaleziono ślady siarki, składnika prochu, co wskazuje, że kula mogła być załadowana do armaty w momencie zatonięcia statku.
Nie wiemy dokładnie, jak częste w czasach średniowiecznych było uzbrojenie statków handlowych, ale jest możliwe, że były to środki ostrożności w przypadku ataku piratów.
Między XIV a XV wiekiem piractwo na Morzu Bałtyckim było częstym zjawiskiem
– powiedział N. Eriksson
N. Eriksson powiedział także, że w czasach, gdy nie tworzono jeszcze wielu państwowych marynarek wojennych, duże statki często służyły jednocześnie do dostarczania towarów i obrony przed napastnikami.
Z bliskiej odległości i w odpowiednich warunkach, strzał z armaty z kutego żelaza, mógł spowodować straty dla atakujących załóg pirackich
Była to broń przeciwpiechotna, która mogła również uszkodzić żagle; nie byli to niszczyciele kadłubów z późniejszych okresów
– wypowiedział się B. Foley.
Archeolodzy stwierdzili także, że bazując na lokalizacji wraku, statek mógł płynąć do Sztokholmu, co oznacza, że był zaledwie kilka mil od swojego punktu docelowego kiedy zatonął.
Liga Hanzeatycka
Liga Hanzeatycka, znana również jako Hanza lub Związek Hanzeatycki to związane miasta i osady handlowe z północnej Europy. Narodziła się w XII wieku w Niderlandach, przekształcając się w silne zrzeszenie umożliwiające handel i wymianę towarów.
Hanza londyńska, składająca się z 15 miast z Flandrii, ułatwiała przepływ wełny z Anglii. Do bardziej znanych miast hanzeatyckich należały miasta takie jak Lubeka, Brunszwik, Kolonia, Bergen, Brugia, Gdańsk i Ryga, jednak to Hanza niemiecka osiągnęła swój szczyt potęgi w XIV-XV wieku.
Monopol hanzeatycki na handel na Morzu Północnym i Bałtyckim przynosił miastom znaczące zyski i wpływy polityczne, umożliwiając kontrolę nad prawami, cłami i regułami handlu, a nawet wywieranie wpływu na konflikty zbrojne. Hanza liczyła około 160 miast, z Lubeką jako centralą, które co jakiś czas wysyłały swoich delegatów, aby opracowywać wspólną politykę (tzw. Hansetage).
Jednak z biegiem lat znaczenie Hanzy zaczęło maleć. Miasta stały się bardziej zależne od władców, pojawiły się rozbieżności interesów, a ceny dyktowane przez Hanzę zaczęły być niechętnie przyjmowane przez dawnych konsumentów.
Konflikty z Holandią i Anglią oraz konkurencja holenderskich kupców także przyczyniły się do osłabienia organizacji. W wyniku wielu wojen oraz utraty przywilejów i wpływów w Danii, Inflantach, Szwecji i Anglii, Hanza powoli traciła swoją dominującą pozycję.
Ostatecznie, wraz z rosnącym znaczeniem nowych szlaków morskich łączących Europę z nowymi odkryciami geograficznymi i importem dużej ilości kruszców, Hanza utraciła swoją pozycję handlową, jak i polityczną. Ostatni zjazd delegatów miast hanzeatyckich odbył się w 1669 roku, w którym wzięło udział tylko sześć miast, jednak sama organizacja mimo poddania się wpływom nowych czasów, nie została oficjalnie zlikwidowana.
Źródła:
- Rascius Brendan, 15th century shipwreck reveals ‘surprising’ cargo and weapons for fending off pirates, Aol.com [dostęp 18.01.2024].
- Dollinger Philippe Dzieje Hanzy: XII–XVII wiek. Vera Soczewińska (tłum.), Edmund Cieślak (red.). Gdańsk 1975.
Fot. Kamienny śrut wydobyty z wraku Maderö
