Tego dnia 1941 roku rozpoczęła się bitwa o Filipiny, zwana także kampanią filipińską
Na początku grudnia 1941 roku wojska japońskie dokonały inwazji na Filipiny. Pomimo liczebnej przewagi obrońców w stosunku 3:1, Japończycy górowali nad Filipińczykami wyszkoleniem i wyposażeniem. Spowodowało to, iż żołnierze z kraju Kwitnącej Wiśni szybko pokonali obrońców. Od tej chwili miało się okazać, iż bycie jeńcem alianckim w niewoli japońskiej oznacza istne piekło na ziemi.
Spis treści:
- Filipiny – rys historyczny
- Wojna na Pacyfiku
- Siły obu stron w kampanii filipińskiej
- Początek walk kampanii filipińskiej
- Desant na Camiguin i zdobycie Luzonu
- Zdobycie Manili i odwrót Amerykanów na wyspę Bataan
- Bitwa o półwysep Bataan
- Bitwa o Corregidor
- Po bitwie o Filipiny
Filipiny – rys historyczny
Filipiny od roku 1542 znajdowały się pod panowaniem Hiszpanii. Sytuacja ta zmieniła się w roku 1896, kiedy Filipińczycy wzniecili powstanie przeciwko hiszpańskiej władzy. Na jego czele rok później stanął generał Emilio Alguinado. Samo powstanie zaś od kwietnia 1898 roku toczyło się równolegle z wojną amerykańsko-hiszpańską, wygraną przez USA.
W czerwcu tego samego roku Filipiny proklamowały niepodległość, nieuznaną przez Stany Zjednoczone, które nie zamierzały tracić kontroli nad nowym terytorium. Takie postępowanie spowodowało starcia zbrojne trwające do 1901 roku.
Filipiny stały się terytorium zależnym od USA. Posiadały jednak autonomię obejmującą własny parlament, który od 1916 roku legitymował się dużą swobodą w sprawach wewnętrznych. W roku 1934 Kongres USA przyjął ustawę Tydingsa-McDuffiego, na mocy której w ciągu 10 lat autonomii Filipinom miała być przyznana niepodległość.
W roku 1935 na prezydenta wybrano Manuela Quezona, pod koniec grudnia tego samego roku podpisano zaś ustawę o powołaniu armii filipińskiej liczącej 10 000 żołnierzy i 400 000 rezerwistów. Jak miało się później okazać, mimo niewielkiej liczebności odegrała ważną rolę w bitwie o Filipiny.
Wojna na Pacyfiku
Cesarstwo Japońskie dzięki epoce Meiji, trwającej od 1868 do 1912 roku, stało się liczącym graczem na świecie. Japonia włączyła się wtedy w walkę o strefy wpływów w Azji, ze szczególnym uwzględnieniem Chin.
Japońskie elity polityczne w dwudziestoleciu międzywojennym uważały, że kraj musi powiększyć swoje granice, gdyż obecne są dalece niewystarczające. Japonia była bowiem uzależniona od importowania surowców naturalnych z Zachodu, jej rozwój naturalny był zaś bardzo wysoki. W latach 30. problemem stał się dodatkowo światowy kryzys gospodarczy, który japońska gospodarka odczuła wyjątkowo boleśnie.
W 1931 roku wojska japońskie pod płaszczykiem tzw. incydentu mukdeńskiego, polegającego na rzekomym wysadzeniu przez Chińczyków torów w południowej części Mandżurii, wkroczyły do niej, rozpoczynając de facto jej okupację. Efektem tego było wystąpienie Japonii z Ligi Narodów w roku 1933.
Wybuch wojny w Europie w 1939 roku spowodował, że Japonia stała się bezkarna w działaniach w Azji, z racji tego, że uwaga całego świata była zwrócona w kierunku Europy.
Japońska doktryna wojenna oparta na zasadach bushido uważała, że tylko armia Japonii dysponuje najdoskonalszym uzbrojeniem i nic nie jest w stanie jej powstrzymać. Dowódcy japońscy postanowili więc wprowadzić w życie plan, który miał wzbudzić w USA trwogę i panikę.
7 grudnia 1941 roku doszło do niespodziewanego ataku japońskich myśliwców na bazę marynarki wojennej USA w Pearl Harbor, w wyniku którego doszło do śmierci setek marynarzy, utracenia samolotów i okrętów znacznej wartości. Spowodowało to reperkusje w postaci przystąpienia Stanów Zjednoczonych do koalicji antyhitlerowskiej i jednocześnie rozpoczęcie działań wojennych na obszarze Pacyfiku.
Siły obu stron w kampanii filipińskiej
Siły amerykańsko-filipińskie przynajmniej na papierze mogły pochwalić się imponującą liczebnością wynoszącą 100 000 żołnierzy, zgrupowanych w 10 dywizji piechoty i 6 eskadr lotniczych, składających się ogółem z 307 samolotów (z czego aż 265 służyło w siłach lotniczych, pozostałe zaś w marynarce).
Znacznie gorzej przedstawiała się sprawa wyszkolenia i wyposażenia sił amerykańsko-filipińskich, które gotowość bojową miały osiągnąć dopiero w lipcu 1942 roku. W wielu pułkach artyleryjskich brakowało uzbrojenia, stanowiły go armaty polowe kalibru 75 milimetrów i haubice 2,95 cala. Najdłuższy staż żołnierzy w wojskach lądowych wynosił zaledwie 13 tygodni szkolenia, nie byli więc oni przygotowani na walkę z przeciwnikiem takim jak Japonia.
Japończycy wystawili do walki 48 000 żołnierzy z 14. Armii pod dowództwem generała Masaharu Hommy. W przeciwieństwie do wojsk amerykańskich charakteryzowali się oni bardzo dobrym wyszkoleniem i wyposażeniem, co stanowiło istotne znaczenie dla przebiegu całej kampanii.
Początek walk kampanii filipińskiej
8 grudnia 1941 roku około godziny 4:00 rano generał Douglas MacArthur otrzymał informację o ataku na Pearl Harbor i ogłosił alarm jednostek stacjonujących na Filipinach. Rano z lotnisk na Formozie wystartowało ponad 190 myśliwców japońskich kierując się na lotniska znajdujące się na wyspie Luzon – Clark Field i Nichols Field. Wykorzystując element zaskoczenia, piloci myśliwców rozpoczęli bombardowania z wysokości 8 000 metrów, niszcząc kilkadziesiąt samolotów, wśród których znajdowały się bombowce B17.
Zapewnili sobie tym samym miażdżącą przewagę w powietrzu. Ogółem zniszczono 103 samoloty amerykańskie, zmuszono także amerykańską marynarkę wojenną do opuszczenia obszaru Filipin.
Desant na Camiguin i zdobycie Luzonu
Pierwszym przypadkiem użycia wojsk lądowych przez Japończyków w trakcie kampanii filipińskiej był desant na Camiguin 10 grudnia 1941 roku. Wyspa ta leży 35 kilometrów od Luzonu, a jej zdobycie było o tyle łatwiejsze, iż na jej terenie nie znajdował się żaden punkt oporu wojsk amerykańskich. Od razu po jej zajęciu wojska japońskie rozpoczęły budowę bazy dla samolotów zwiadowczych, co spowodowało możliwość lotów zwiadowczych nad wyspą Luzon.
W następnym dniu Japończykom udało się zająć dwa ważne punkty na mapie Luzonu – Aparri i Vigan, dzięki którym ich przewaga jeszcze bardziej powiększyła się na niekorzyść Amerykanów.
Drugi desant odbył się w rejonie Legaspi siłami 3 tysięcy żołnierzy, którzy za przeciwników mieli zmobilizowanych na początku grudnia Filipińczyków z 41. i 51. dywizji piechoty. Wbrew obawom Japończyków nie doszło do kontrofensywy wojsk amerykańskich. Zajęcie Legaspi umożliwiło im dostęp do linii kolejowej prowadzącej do stolicy Filipin Manili.
W kolejnych dniach wojska japońskie przeprowadziły desant na wyspie Mindanao, będącej drugą największą wyspą Filipin – droga do Holenderskich Indii Wschodnich stała przed Japończykami otworem.
Zdobycie Manili i odwrót Amerykanów na wyspę Bataan
Rozochoceni postępami Japończycy chcieli szybko zająć Manilę. W tym celu postanowili dokonać desantu na wyspę Lamon siłami 7 tysięcy żołnierzy, naprzeciwko którym stanęły zaledwie dwa bataliony Filipińczyków. Ze względu na dysproporcję sił zostały one zresztą zmuszone do wycofania się – droga do Manili nie była broniona.
24 grudnia 1941 roku generał MacArthur zarządził wycofanie wszystkich sił amerykańsko-filipińskich na półwysep Bataan. Dwa dni później wdrożył w życie plan o nazwie War Plan Orange-3, zakładający istnienie obrony jedynie na półwysep Bataan i wyspę Corregidor. Na Corregidor niedługo później znalazł się prezydent Filipin Manuel Quezon wraz z rządem. 2 stycznia Manila została opanowana przez wojska japońskie, przedtem będąc ogłoszona miastem otwartym.
Generał MacArthur z jednostek pozostających pod swoją komendą utworzył 1. Korpus (w skład którego wchodziły 3 dywizje piechoty – 1., 31. i 91. i 26. pułk kawalerii, dowódcą tego korpusu mianował generała Jonathana Wainwrighta) i 2. Korpus (jego dowódcą był generał George Parker; liczył 4 dywizje piechoty – 11., 21., 41. i 51., a także 27. pułk piechoty).
Bitwa o półwysep Bataan
Wojska japońskie rozpoczęły natarcie na półwysep Bataan na początku stycznia 1942 roku, 5 stycznia docierając do rejonu Dinalupihan–Layac – należy tu podkreślić męstwo filipińskich żołnierzy, którzy wytrzymali aż 5 natarć wroga, zanim zmuszono ich do odwrotu.
Japończycy skierowali się następnie do Abucay-Mauban, w którym stacjonował 1. i 2. Korpus. Każdy z nich liczył 22 500 żołnierzy, wspieranych dodatkowo przez 85 dział. Pewni swoich sił japońscy dowódcy wystawili do natarcia 6500 żołnierzy z 48. dywizji piechoty, którzy rozpoczęli natarcie na pozycje amerykańskie. Na skutek heroicznej obrony, nie udało im się przełamać pozycji obronnych Amerykanów i Filipińczyków.
Obrona półwyspu Bataan trwała aż 4 miesiące, praktycznie wszyscy żołnierze walczyli na wschodnim brzegu wyspy, na którym znajdowały się najlepsze warunki do budowania umocnień obronnych.
Obrońcy nie mogli oczekiwać na wsparcie, mimo że desperacko prosił o nie generał MacArthur. Kończyły im się także zapasy żywności.
Do 26 stycznia wojska japońskie zajęły prawie połowę półwyspu. Mimo to, Japończycy nie kwapili się z ostatecznym uderzeniem. Doszło do niego dopiero w marcu.
11 marca 1942 generał MacArthur otrzymał rozkaz wycofania się z półwyspu, 6 dni później przekazując dowództwo nad całością sił na Filipinach generałowi Wainwrightowi.
Japończycy postanowili nękać przeciwników ostrzałami z armatohaubic, których aż 300 sztuk udało im się zgromadzić do końca marca.
3 kwietnia 100 japońskich bombowców zbombardowało pozycje 2. Korpusu, po czym rozpoczęła się 6-godzinna nawałnica artyleryjska. Ostateczne przełamanie pozycji amerykańsko-filipińskich nastąpiło dopiero 3 dni później.
Wobec bezcelowości dalszej walki, generał Wainwright podjął decyzję o kapitulacji, która nastąpiła 9 kwietnia. Ostatnim punktem oporu na Filipinach stała się wyspa Corregidor.
Bitwa o Filipiny: bitwa o Corregidor
Fortyfikacje na wyspie Corregidor zaczęto budować w okresie trwania I wojny światowej, składały się z 56 stanowisk baterii artylerii nadbrzeżnej.
Obroną Corregidoru dowodził gen. George F. Moore. Załoga składała się z 5700 żołnierzy, stanowiły ją: 1., 2. i 60. pułk artylerii nadbrzeżnej, amerykański 59. pułk piechoty oraz filipińskie 91. i 92. pułk piechoty. 24 grudnia 1941 na wyspę przybył 4. pułk piechoty morskiej płk. Samuela L. Howarda liczący 1500 żołnierzy. W kwietniu 1942 z oblężonego półwyspu Bataan na wyspę zdołało się przedostać 72 oficerów i 1173 szeregowców.
29 grudnia 1941 roku Japończycy po raz pierwszy przeprowadzili nalot bombowy na wyspę. Łącznie przeprowadzili ich aż 614, zużywając 3 650 ton bomb.
W ich trakcie zostały uszkodzone instalacje hydrotechniczne zapewniające obrońcom dostęp do słodkiej wody. Kolejnym problemem okazał się prowadzona od marca 1942 r. całkowita blokada wyspy prowadzona przez japońską marynarkę wojenną, co spowodowało problemy z żywnością – od tamtej pory musiała być ona racjonowana.
Stało się jasne, że po upadku półwyspu Bataan kolejnym (a zarazem ostatnim) celem Japończyków w bitwie o Filipiny stanie się Corregidor. Wykorzystali oni podobną taktykę walki – nieustanne ostrzeliwanie pozycji amerykańskich przez artylerię.
Ostatecznie, desant na Corregidor został wyznaczony na 5 maja 1942 roku. Dowodził nim generał Kureo Tanaguchi. Pierwsze oddziały japońskie wylądowały na wyspie o godzinie 23:30 – liczyły 790 żołnierzy. Udało im się uchwycić przyczółek. Drugi oddział liczący porównywalną liczbę żołnierzy natrafił na silny opór Amerykanów, co spowodowało, że ich natarcie załamało się.
O godzinie 4:30 następnego dnia Amerykanie rzucili do walki 500 żołnierzy, były to jednocześnie ostatnie rezerwy jakimi dysponowali. Mimo ostrzeliwania pozycji amerykańskich granatnikami, nie zamierzali się oni poddawać zbyt łatwo. Wobec beznadziejności dalszej walki, po uzyskaniu uprzedniej zgody od prezydenta Franklina Roosevelta, generał Wainwright o godzinie 10:30 podpisał kapitulację Corridoru. Filipiny zostały zajęte przez wojska japońskie.
Bitwa o Filipiny – konsekwencje
Porażka wojsk alianckich w kampanii filipińskiej spowodowała, że musieli się oni zmierzyć z ogromną brutalnością Japończyków, którzy cechowali się sadystycznymi skłonnościami. Przykładem tego stał się tzw. bataański marsz śmierci, który spowodował śmierć kilku tysięcy Amerykanów i około 10 000 Filipińczyków, którzy zostali poddani przymusowej ewakuacji.
Należy również wspomnieć o „piekielnych statkach”, na których przewożono jeńców – panowały na nich fatalne warunki. Przeludnienie, brak dostępu do powietrza oraz wody. Poprzez nie malowanie na nich znaku POW, niejednokrotnie stawały się one celem amerykańskich samolotów.
Pomimo osiągnięcia sukcesu w kampanii filipińskiej ofensywa Japonii została zatrzymana, z racji tego, że zdobywanie Filipin zajęło im o wiele więcej czasu niż spodziewali się tego japońscy dowódcy.
Odbicie Filipin nastąpiło na przełomie lat 1944/1945.
