Czerwony ślepowron. Biografia Wojciecha Jaruzelskiego, Piotr Gajdziński
Chociaż od śmierci generała Wojciecha Jaruzelskiego mija w tym roku 3 lata, a od odejścia z życia politycznego już prawie 30 lat, to nadal jego postać i działalność wzbudzają liczne dyskusje, kontrowersje i spory. Każda biografia Jaruzelskiego jest zarazem obrazem dziejów Polski, co by nie mówić, na którą miał znaczny wpływ.
Piotr Gajdziński autor biografii twórcy najlepszych lat gospodarki PRL Gierek. Człowiek z węgla, tym razem kontynuując, a zarazem w formie kontrastu, przedstawia biografię Wojciecha Jaruzelskiego Czerwony Ślepowron. Gajdziński jest dziennikarzem, z wykształcenia historykiem od lat związanym z miesięcznikiem „Odra”, publikuje również we „Wprost”, „Rzeczpospolitej” i „Tygodniku Powszechnym”, gdzie od lat zajmuje się współczesną historią Polski.
Gajdziński na prawie 500 stronach przedstawia biografię i działalność polityczną Wojciecha Jaruzelskiego. Książka została podzielona na 11 rozdziałów, w których chronologicznie ujęto kolejne etapy życia przyszłego I sekretarza KC PZPR. Jest to nie tylko stricte biografia Jaruzelskiego, ale cały obraz epoki widziany oczami generała. Zatem mamy tutaj m.in. ukazany sposób pracy przywódców PZPR jak i sytuację międzynarodową na linii Warszawa – Moskwa. Jeden z rozdziałów Era dinozaurów poświęcono tzw. „wyścigowi katafalków”. Bowiem Jaruzelskiemu było dane słuchać rad, rozkazów, poleceń aż czterech szefów radzieckiej partii komunistycznej – Breżniewa, Andropowa, Czernienki i Gorbaczowa. Już na tym przykładzie można sobie uzmysłowić jak w wielki wir historii został wrzucony Jaruzelski. A raczej, jak to określił Gajdziński, w ujeżdżanie kobyły historii, co później spowodowało odwrócenie ról, bo stopniowo, ale niezauważalne sprawiło wdrapywanie się kobyły na jeźdźca. W polityce istotnie działał przez 21 lat. Najpierw jako minister obrony narodowej, członek Biura Politycznego, premier, I sekretarz KC PZPR, a wreszcie szef Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego i przewodniczący Rady Państwa. Dla większości Polaków jednak przede wszystkim będzie kojarzony jako ten, który postawił kraj w stan wojenny.
Prawdopodobnie, aby książką była przystępniejsza w odbiorze zrezygnowano w ogóle z przypisów bibliograficznych. Na końcu znajdziemy spis cytowanych pozycji oraz indeks osobowy. W biografii takiej postaci bardzo niewielu autorom udałoby się uciec od prywatnych wątków, narzucania autorskich opinii i dygresji. Nie ustrzegł się tego również Gajdziński. Przytacza historie związane ze swojej młodości oraz autorskie sądy interpretacje wywołania stanu wojennego. Jeżeli już książka skierowana została do większej liczby czytelników, powinno się rozdziały podzielić na więcej podrozdziałów, bowiem niektóre z nich liczą prawie 50 stron ciągłego tekstu.
Tytułowy ślepowron narzuca już niejednoznaczne skojarzenia. Czy bardziej chodzi o rodzaj herbu szlacheckiego, a może jednak kojarzymy go z WRON-em? Tak samo niełatwy w klasyfikacji jest generał Wojciech Jaruzelski. Publikacja Piotra Gajdzińskiego nie daje jednoznacznej odpowiedzi jak do tego doszło, że człowiek, który przez komunizm spędził kilka lat na Syberii i zabito mu tam ojca, stara się mimo wszystko ten sam komunizm wbrew wszystkiemu i wszystkim, ratować we własnej ojczyźnie. Jednak warto do Czerwonego Ślepowrona sięgnąć.
Wydawnictwo Zysk i S-ska
Ocena: 5/6
Piotr Burak
