Górny Śląsk a I wojna światowa, Jarosław Racięski i Michał J. Witkowski (red .)
Muzeum Śląskie w Katowicach wydało szczególną publikację na setną rocznicę wybuchu pierwszej wojny światowej. Książka jest zwieńczeniem projektu (realizowanego w latach 2012-2014), w ramach którego w Katowicach odbyły się dwie historyczne wystawy muzealne i dwie naukowe konferencje, na których historycy Uniwersytetu Śląskiego, Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, Muzeum Śląskiego, Archiwum Miasta Katowice i wielu innych instytucji badawczych, mieli możliwość zaprezentować najnowsze badania nad Górnym Śląskiem w czasach Wielkiej Wojny.
Już we wstępie do „Górnego Śląska a I wojny światowej” profesor Czapliński zwraca uwagę na konieczność nieustawania w trudzie odkłamywania historii Śląska. Pomimo ćwierćwiecza wolnej Polski, kiedy o Śląsku można pisać wreszcie już nie z perspektywy klasy robotniczej, peerelowskiej propagandy narodowej i historii górnictwa, pomimo wielu wspaniałych inicjatyw wydawniczych (choćby takich instytucji kultury i nauki jak w regionie śląskim – Muzeum Śląskie w Katowicach) utrwalenie (i to nie tylko w polskiej historiografii, ale i w świadomości społeczeństwa) różnorodności śląskiego genius loci, ujawnienie niejednoznaczności interpretacyjnych i wieloznaczności odbioru historii tych ziem i losów ludzkich – jest zadaniem (zdaje się) zgoła ledwie zapoczątkowanym…
Trzynaście artykułów, jakie pomieszczono w tej swoistej „śląskiej” historii I wojny światowej to jak gdyby zaledwie „wywołanie tematu”, przegląd problematyki dopraszającej się (w perspektywie przyszłej) rozwinięcia i uzupełnienia. To poniekąd także i śląska „wizytówka” dla (reszty) Polski. Prosimy zatem się nie przerażać: historia Śląska naznaczona jest wieloma odcieniami i dziejowymi zakrętami. Trzeba ją badać i warto poznać. Zredagowana przez katowickich muzealników praca zbiorowa może być świetnym początkiem (niejako lekturą wyjściową) do dalszych, inspirujących odkrywań (odczytań) ziemi śląskiej dla czytelników (bo przecież nie tylko badaczy: historyków, archiwistów etc.) w całym kraju.
Warto dodać, iż książka ta jest nie tylko niezwykle starannie wydana, ale również opatrzono ją ciekawymi i rzadkimi (a niejednokrotnie kolorowymi) reprodukcjami fotografii, materiałów prasowych czy kart pocztowych z epoki. Cześć z prezentowanego w książce zbioru – co warte odnotowania – pochodzi z prywatnych archiwaliów kolekcjonerów Silesianów.
W tym nietuzinkowym tomie zawarto trzynaście następujących referatów:
- dr Marek Czapliński (Wrocław): Stan badań nad tematem „Śląsk a I wojna światowa” i perspektywy nowej historiografii
- dr Rafał Wiktor Kowalczyk (Łódź): Polityka gospodarczo−ekonomiczna Niemiec na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w czasie I wojny światowej
- Dr hab. Lech Krzyżanowski (Katowice): Kościół katolicki na Górnym Śląsku podczas I wojny światowej
- Jakub Grudniewski (Katowice): Rejencja opolska podczas I wojny światowej w świetle zarządzeń administracyjnych
- Wacław Szczepanik (Kraków): pułk piechoty z Cieszyna podczas I wojny światowej
- Dr Jerzy Z. Pająk (Kielce): Akcja werbunkowa i propagandowa na rzecz Legionów Polskich w Zagłębiu Dąbrowskim (1914-1916)
- Dr Grzegorz Bębnik (Katowice): Górnoślązacy w afrykańskich wojskach kolonialnych Cesarstwa Niemieckiego podczas I wojny światowej
- Paweł Parys (Katowice): Wojenne losy późniejszych powstańców śląskich
- Dr Mirosław Węcki (Katowice): Losy górnośląskich nazistów podczas I wojny światowej
- Paweł Parys (Katowice): Udział członków mojej rodziny w I wojnie światowej
- Natalia Kania (Gliwice): Zbiory AP w Gliwicach dla dziejów Śląska w czasie I wojny światowej
- Kamil Ruszała (Kraków): Badania nad grobami żołnierskimi z I wojny światowej na Śląsku Cieszyńskim i Morawach
- Jarosław Racięski: Dalekowschodnia przygoda Ślązaków podczas I wojny światowej
Ocena recenzenta: 6/6
Maciej Dęboróg-Bylczyński
