Janusz Trupinda, KS Gedania – klub gdyńskich Polaków (1922-1953)
Wolne Miasto Gdańsk, znajdujące się teoretycznie pod auspicjami Ligi Narodów, a tak naprawdę coraz silniej wiążące się z niemieckością, to trudny obszar dla podtrzymywania i propagowania polskości. Równocześnie czas po I wojnie światowej nie sprzyjał podporządkowywaniu idei sportu działalności narodowowyzwoleńczej. Młodzi ludzie chcieli przede wszystkim „kopać piłę”.
Okres rozbiorów sprzyjał idei zakładania „gniazd sokolich”, które działały w ramach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Jednak połączenie idei sportu (w tym tak coraz popularniejszej piłki nożnej) z otoczką patriotyczno-martyrologiczną nie do końca odpowiadało Polakom, którzy zamieszkiwali po I wojnie światowej obszar Wolnego Miasta Gdańska. Także brak polskich klubów sportowych, które zajmowałyby młodych ludzi i dawałyby im możliwość „wyżycia się” w szlachetnej rywalizacji spowodowały, że powstał KS Gedania. Mimo ciężkich warunków działalności, narastającego prześladowania, a także nieraz maczoszego podejścia Rzeczypospolitej, gedaniści odnosili imponujące sukcesy. Wprawia w zdziwienie także wielość sekcji, które działały w ramach klubu. Wielu członków przypłaciło swoje zaangażowanie w polski sport w WMG represjami bądź śmiercią po 1 września 1939 r.
Choć we wstępie do książki autor z dużą dozą samokrytycyzmu przyznaje się, że omawiany okres i tematyka nie należą do jego specjalizacji historycznej, to jednak całość pracy zasługuje tylko i wyłącznie na słowa uznania. Szczególnie zadziwia pedantyczne odtworzenie poszczególnych wyników meczy i zawodów. Także cytowania (pewnie niektórzy stwierdziliby, że jest ich zbyt wiele) powodują, że czytelnik może zetknąć się nie tylko z opowieścią o KS Gedania, ale także z tamtejszym duchem i emocjami, które wzbudzały poszczególne dyscypliny i rywalizacje. Zachwycający jest zebrany w książce materiał ilustracyjny. Trzeba podkreślić, że wiele fotografii udało się uzyskać autorowi od rodzin byłych zawodników KS Gedania.
Jeśli trzeba powiedzieć o mankamentach KS Gedania – klub gdyńskich Polaków (1922-1953) to można do nich zaliczyć wiele drobnych literówek, które mogą lekko irytować. Jednak nie jest to już wina autora, a raczej mankament korekty.
Choć Wolne Miasto Gdańsk i zamieszkujący je Polacy są tematem frapującym, to takich książek jak praca Janusza Trupinda jest niewiele. Ale pocieszające jest, że omawiana pozycja jest chwalebnym przykładem, że rzetelność badawcza i pasja zdecydowanie mogą zastąpić wąską specjalizację w danym zakresie chronologicznym. Mam osobistą nadzieję, że pan Trupinda napisze coś jeszcze o gdańskich Polakach.
Ocena recenzenta: 5/6
Wydawnictwo Oskar/Muzeum Historyczne Miasta Gdańska
Daria Czarnecka
