Alicja Nowak, Kupowanie nadziei. Loteria w Królestwie Polskim (1815-1867)
Gry losowe budzą dzisiaj ogromne zainteresowanie. Według niektórych wyliczeń w popularne Lotto gra co drugi Polak. Loterie (a zwłaszcza wygrane w nich) budziły zainteresowanie również w minionych czasach. Z tego względu wydało mi się ciekawym zorientowanie się, jak różnego rodzaju loterie i gry liczbowe funkcjonowały dawnej. Zagadnieniem tym zajęła się Pani Alicja Nowak i to po jej publikację – Kupowanie Nadziei. Loteria w Królestwie Polskim (1815-1867) – postanowiłem sięgnąć.
Według mnie autorka za cel książki wybrała sobie przedstawienie analizy roli loterii w Królestwie Polskim w latach 1815-1867. Pani Alicja Nowak wykazała w niej, że zagadnienie loterii nie dotyczy wyłącznie dziedziny skarbowości Królestwa. Gry liczbowe i loterie odgrywały bardzo ważną rolę jako rozrywka dla wielu grup społecznych. Stanowiły zajęcie dla części grup zawodowych oraz dawały pewną niezbyt wielką nadzieję na szybkie wzbogacenie. Były również sposobem na działalność dobroczynną, a przychody z nich przeznaczano na działalność szkół, sierocińców czy szpitali.
Książka ma charakter naukowy i jest skierowana raczej do osób zajmujących się historią Polski XIX wieku na co dzień. Praca obfituje w przypisy oraz opiera się na bardzo bogatym materiale źródłowym. Autorka włożyła bardzo dużo pracy w przygotowanie materiału archiwalnego. Użyła również ogromnej ilości źródeł publikowanych oraz korzystała z XIX-wiecznej prasy. Dobór źródeł oraz warsztat naukowy autorki stoi na bardzo wysokim poziomie. Praca zawiera również dodatki w postaci słownika najważniejszych pojęć czy zestawień przychodów Królestwa Polskiego pochodzących z loterii. Znacząco ułatwia to poruszanie się w tej tematyce nieobytego z nią czytelnika.
Praca składa się z siedmiu rozdziałów. Pierwszy z nich opowiada o początkach loterii na ziemiach polskich w okresie przedrozbiorowym. Kolejne analizują prawną stronę funkcjonowania tego rodzaju gier hazardowych na ziemiach polskich, jej strukturę organizacyjną oraz cele na które szły przychody z wygranej w okresie istnienia Królestwa Polskiego. Uczestnicy loterii i jej społeczna rola również przyciągnęły znaczącą uwagę autorki. Nie zabrakło oczywiście omówienia zagadnienia przychodów z loterii na rzecz skarbu państwa.
Praca stanowi spójną i wyczerpującą analizę historii loterii w Królestwie Polskim. Pani Alicja Nowak ukazuje zagadnienie loterii w kontekście nie tylko historii skarbowości i prawa, ale również z punktu widzenia historii społecznej, co według mnie stanowi dodatkowy atut tej publikacji i sprawia, że można ją polecić osobom interesującym się historią XIX wieku. Z całą pewnością jest to książka godna polecenia i uwagi.
Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
Ocena recenzenta: 6/6
Grzegorz Gomułka
