Harvard Museum of the Ancient Near East nabyło niedawno obraz „Królewski skryba, Idu” — jedno z kilku dzieł, które Joseph Lindon Smith wykonał podczas dwumiesięcznej pracy w grobowcu Idu w Gizie w 1925 roku.
Joseph Lindon Smith (1863–1950) był amerykańskim malarzem, który poświęcił znaczną część swojej kariery dokumentowaniu starożytnych zabytków w Egipcie. Choć zaczynał jako portrecista, jego życie zmieniło się, gdy w 1898 roku po raz pierwszy odwiedził kraj nad Nilem.
Oczarowany monumentalnymi budowlami i sztuką starożytną, rozpoczął pracę nad wiernym odtwarzaniem fresków, rzeźb i inskrypcji w postaci obrazów, zanim zanikną lub ulegną dalszej degradacji – w tym czasie bowiem nie istniała jeszcze kolorowa fotografia.
W 1925 roku Smith przybył do Gizy, aby udokumentować świeżo odkrytą kaplicę grobową Idu, wysokiego rangą egipskiego urzędnika z okresu VI dynastii (2390–2361 p.n.e.). Znalezisko było częścią badań Harvard-MFA Expedition, której celem było dokładne opisanie i skatalogowanie egipskich grobowców.
Smith stworzył kilka obrazów w kaplicy Idu, w tym „Królewski skryba, Idu”, przedstawiający półpostać Idu wychylającą się z dekoracyjnego „fałszywego przejścia” na ścianie kaplicy. Egipcjanie wierzyli, że dusza zmarłego mogła w ten sposób swobodnie przechodzić między zaświatami a światem żywych. Obraz oddaje niezwykłą trójwymiarowość rzeźby, a hieroglify nad postacią zawierają imię Idu i jego tytuły.
W swoim dzienniku z 1925 roku Smith napisał o malowaniu posągu Idu: Skończyłem moją pracę nad bakszyszowym mężczyzną [tj. mężczyzną ukazanym w pozycji błagalnej – od arabskiego bakshīsh, oznaczającego napiwek bądź jałmużnę] i zacząłem malować jego małego syna po lewej stronie przejścia.
Smith był jednym z ostatnich artystów, którzy dokumentowali zabytki w czasach przed rozwinięciem nowoczesnej fotografii i technologii skanowania 3D. Jego obrazy, zwłaszcza te powstałe w ramach ekspedycji Harvard-MFA, stanowią dziś bezcenne świadectwo dawnych znalezisk w ich lepszym stanie zachowania.
Muzeum Sztuk Pięknych w Bostonie posiada dziś ponad 100 jego prac, a Harvard Art Museums kolekcjonuje blisko 100 kolejnych. „Królewski skryba, Idu”, będący teraz częścią zbiorów Harvard Museum of the Ancient Near East, łączy precyzyjną dokumentację z wyjątkowym talentem artystycznym.
Źródło: Eileen O’Grady, An archaeological record that doubles as art, The Harvard Gazette [dostęp: 13.02.2025].
Fot. Peter Der Manuelian. Veasey Conway/Harvard Staff Photographer
