Włoscy badacze odkryli najstarszy krzew na świecie odkryty w Finlandii
27 lutego 2025 roku ogłoszono, że odkryto najstarszy krzew na świecie przez naukowców z Uniwersytetu w Padwie we Włoszech. Zespół badaczy natrafił na jałowiec w Utsjoki, miejscowości w fińskiej Laponii, który jest uznawany za najstarszy rosnący krzew, którego wiek udało się określić dzięki analizie słojów rocznych.
Analiza przeprowadzona przez badaczy wykazała, że jałowiec zaczął rosnąć w tym regionie już w 260 roku n.e. i przetrwał aż do 1906 roku, kiedy to zakończył swoje życie. Choć wyznaczenie dokładnego wieku rośliny było trudne, ponieważ nie można było uwzględnić wszystkich lat jej życia, to badacze są przekonani, że drzewo mogło rozpocząć swój wzrost jeszcze wcześniej. To odkrycie stanowi nie tylko najstarszego krzewu, którego wiek udało się oszacować na podstawie słojów rocznych, ale także najstarszą roślinę drzewiastą w Europie, datowaną tą metodą.
Jałowiec w Utsjoki został odkryty podczas wizyty naukowców w Instytucie Badań Subarktycznych Kevo, który znajduje się w tej północnej części Finlandii. Roślinę znaleziono w 2021 roku, około pięciu kilometrów od instytutu. Początkowe datowanie wskazywało, że roślina miała 1242 lata, jednak badania powróciły do tego miejsca w 2024 roku.
W wyniku dokładniejszej analizy okazało się, że jałowiec ma aż 1647 lat! To odkrycie zmieniło nie tylko datowanie tego konkretnego okazu, ale również dało nową perspektywę na wiek innych jałowców w regionie. Naukowcy odnaleźli w tym samym czasie cztery inne jałowce, które również przekroczyły wiek 1000 lat.
Odkrycie w Utsjoki zmieniło dotychczasowy rekord najstarszego jałowca w Finlandii. Wcześniej za najstarszy jałowiec w tym kraju uznawano okaz w Lemmenjoki, który liczył 1070 lat. Nowe badania jednak poprawiły rekord o prawie 600 lat, co stanowi niewątpliwie wielki sukces dla nauki. Otso Suominen, dyrektor Instytutu Badawczego Kevo Subarctic, powiedział, że najstarszym jałowcem i najstarszą rośliną drzewiastą w Finlandii był liczący 1070 lat okaz znaleziony w Lemmenjoki przed tym odkryciem. Rekord wieku jałowców fińskich został poprawiony o prawie 600 lat.
W ramach badań nad jałowcami z subarktycznych i arktycznych regionów, naukowcy nie ograniczali się jedynie do Finlandii. Badania objęły także inne obszary, takie jak Grenlandia, Islandia, Wyspy Owcze, Norwegia, Szwecja i północny Ural. Prace badawcze pozwoliły na znalezienie innych starych jałowców, które mają ponad 1000 lat, w okolicach Stacji Badań Naukowych Abisko w Kirunie w Szwecji.
Wiedza uzyskana z badań jałowców ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia nie tylko historii roślinności, ale także zmian klimatycznych. Słoje, które tworzą te rośliny, pozwalają naukowcom na analizowanie nie tylko wieku jałowców, ale także tego, jakie warunki atmosferyczne panowały w różnych okresach ich życia.
To z kolei umożliwia dokładniejsze określenie wydarzeń klimatycznych sprzed tysięcy lat, które mogły wpłynąć na rozwój roślinności w danym regionie. Badania te mogą również służyć jako narzędzie do datowania znalezisk archeologicznych wykonanych z drewna.
Instytut Badawczy Kevo jest częścią międzynarodowej sieci stacji badawczych INTERACT, która koncentruje się na badaniach lądowych w regionach arktycznych i subarktycznych. Zespół badawczy z Uniwersytetu w Padwie przyjechał do Kevo dzięki wsparciu tej sieci oraz finansowaniu z Unii Europejskiej. Współpraca między instytucjami badawczymi była kluczowa, by umożliwić naukowcom dostęp do odpowiednich zasobów i wiedzy niezbędnej do przeprowadzenia skomplikowanych badań.
Źródło: University of Turku
Fot. Marco Carrer
