Johnson, E. Medyńska, Niepokonani. Wojna Polaków 1939-1945
O udziale Polaków w II wojnie światowej powstała już niezliczona ilość publikacji. To zagadnienie cieszy się zainteresowaniem zarówno profesjonalnych badaczy jaki i pasjonatów historii. Pisząc wstęp do swojej książki, Mark Johnson zaliczył siebie do tej drugiej grupy. Na niespełna trzystu stronach tekstu, podjął próbę opisania i podsumowania losu jaki spotkał Polskę i Polaków w wyniku tragicznych wydarzeń II wojny światowej. Czy autorowi udało się wypełnić to ambitne zadanie? Moim zdaniem zdecydowanie nie.
W książce Niepokonani. Wojna Polaków 1939-1945, czytelnik wprowadzany jest w dzieje ostatniego konfliktu światowego z perspektywy narracji kilku bohaterów. Ich wojenne doświadczenia służą jako wsparcie dla ogólnej narracji o Polsce i Polakach w czasie drugiej wojny światowej. Autor korzystał wyłącznie z materiałów znajdujących się w zasobach archiwów brytyjskich oraz relacji Polaków, którzy osiedlili się w Wielkiej Brytanii po wojnie. Niestety, narracja nie jest spójna. Autor często odchodzi od tematu, a narracja nie zamyka się w 1945 roku, tak jak to sugeruje tytuł. Ponadto sam tytuł zawiera w sobie błąd logiczny. W 1939 roku Wojsko Polskie zostało pokonane przez koalicję niemiecko-sowiecką. Powojenne losy Polaków i ich ojczyzny, niestety, również trudno opisać tym optymistycznym przymiotnikiem. W książce normą są niedomówienia. Wiele kwestii zostało omówionych skandalicznie pobieżnie, inne zostały zupełnie pominięte. Autor nie jest doświadczonym publicystą i jest to wyraźnie widoczne w jego pracy. Analizując każdy z siedmiu rozdziałów nie sposób oprzeć się wrażeniu, że ma on raczej znikome pojęcie o historii II wojny światowej – szczególnie na wschodzie Europy. Szalenie istotne zagadnienia społeczne czy polityczne, potraktował w tej książce kompletnie pobieżnie. Narracja skupia się wyraźnie na losach żołnierzy walczących na zachodzie Europy. Wojenne i powojenne dzieje żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego zostały jedynie zasygnalizowane. Poprzez autorskie wnioski przebija się autentyczna pasja, jednak absolutnie nie jest ona wystarczająca by rzetelnie podjąć się tak złożonego zadania, jakie autor postawił sobie w tytule swojej pracy.
Książka traktuje generalnie o Polsce i Polakach w okresie drugiej wojny światowej, ale można znaleźć liczne wątki poboczne nie mające logicznego związku z tematem. Sugestie dotyczące zamordowania Hitlera w 1945 roku przez oficerów SS, czy wątek przygód pewnego żołnierza Wehrmachtu, nie mają związku tytułem znajdującym się na okładce. Podobnych prób wzbogacenia narracji można znaleźć więcej. We wstępie autor wyraził nadzieję, że lektura tej książki pozwoli Polakom ponownie zadumać się nad dziejami swoich przodków, przeżyć swoją historię na nowo. Książka niewiele wnosi do obecnego stanu wiedzy, i za wyjątkiem zdjęć zaczerpniętych z brytyjskich archiwów i kilku relacji zebranych przez autora, nie ma większej wartości merytorycznej. Dlatego wątpię czy jakikolwiek Polak mógłby za jej pośrednictwem dowiedzieć się czegoś nowego, czy też wysnuć ważne wnioski.
Książka jest bardzo słabo przygotowana pod kątem tłumaczenia z języka angielskiego. Wiele zdań ma błędną składnię. Szczególnie irytujący jest brak konsekwencji w tłumaczeniu niektórych zwrotów oraz kryptonimów operacji. W tym kontekście, edycja redakcyjna również pozostawia wiele do życzenia. W praktyce ogranicza się do bardzo skromnych sprostowań. Literówki można znaleźć na co drugiej stronie. Narracja obejmuje swym zasięgiem bardzo rozległe obszary świata. W praktyce od Indii, przez Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich, Włochy, Afrykę, aż po Wielką Brytanię. Wymieniane nazwy miejscowości nie zostały ani zindeksowane, ani też umiejscowione na jakiejkolwiek mapce. Książka nie posiada żadnej bibliografii. Jedynymi technicznymi zaletami tej publikacji są pomysłowa kompozycja graficzna na okładce oraz przyjemna dla oka czcionka.
Właściwie trudno byłoby komukolwiek polecić tę książkę. Jest to po porostu publikacja słaba zarówno pod kątem merytorycznym jak i edycyjnym. Dla laików może stanowić ciekawostkę, w postaci bardzo skromnego wprowadzenia w dzieje Polski i Polaków w czasie II wojny światowej, jednak jestem przekonany, że istnieją dla niej wartościowsze alternatywy. Pasjonatom i profesjonalistom sugeruję omijać ją z daleka.
Wydawnictwo Replika
Ocena recenzenta: 1/6
Maciej Kościuszko
