Sebastian Rybarczyk, Niewidzialna wojna szpiegów
Szpiedzy, spiski, zdrady… Historia świata jest ich pełna. Sebastian Rybarczyk publikuje swoje artykuły w różnych czasopismach. Niewidzialna wojna szpiegów zbiera te teksty w jednej książce, pokazując różne aspekty tajnego frontu, na którym walka trwa cały czas, ale słyszymy o niej najczęściej po latach.
Sebastian Rybarczyk jest dziennikarzem i publicystą, publikującym m.in. w „Liberte” i „Rzeczpospolitej”. Teksty na które składa się książka ukazały się w latach 2005-2014 w „Uważam Rze”, „Uważam Rze Historia”, „Do Rzeczy”, „Międzynarodowy Przegląd Polityczny”, portalu kwartalnika „Liberté”, a dwa nie były w ogóle nie publikowane.
Zgromadzone artykuły są bardzo różnorodne pod względem tematycznym. Nie ma tu jednej osi, wokół której obraca się narracja. Teksty mówią o konkretnych postaciach, są w dużej mierze biograficzne, ale dostajemy też dotyczące działalność służb oraz ich sytuacji wewnętrznej, kondycji w jakiej się znajdują i propozycjach reform.
Wśród tekstów historycznych znajdziemy ten o polskich czekistach (krótko o Feliksie Dzierżyńskim, Stanisławie Redensie, Wiaczesławie Mienżyńskim, Józefie Unszlichcie, Leopoldzie Trepperze, Jelenie Modżyńskiej), który jest właściwie serią krótkich biogramów, ale i dłuższy artykuł biograficzny o Sergiuszu Piaseckim – szpiegu, przestępcy i pisarzu.
Z biegiem stron skaczemy po mapie i w czasie. Rybarczyk pisze o antecedencjach amerykańskiego wywiadu i o tym jak Franklin Delano Roosevelt zbierał tajne informacje, sowieckiej infiltracji OSS (poprzedniczki CIA), brytyjskim odejściu od wspierania jugosłowiańskich czetników na rzecz wsparcia Tity, anglo-amerykańskiej konferencji w sprawie ratowania Żydów przez Holocaustem, walce Armii Krajowej z partyzantką sowiecką, tworzeniu i trudnych początkach CIA, wreszcie o tym jak CIA walczyło z komunizmem wykorzystując ludzi kultury i samą kulturę (tu pojawia się wątek Czesława Miłosza i paryskiej „Kultury”).
Rybarczyk opisuje również drogę George’a H.W. Busha do objęcia stanowiska szefa CIA, fenomenie płk. Ryszarda Kuklińskiego – jednego z niewielu wysoko uplasowanych zachodnich szpiegów w bloku sowieckim, dezinformacji, której ofiarą może paść każde państwo i społeczeństwo, a także o o publikacjach książkowych na temat wojskowych wywiadów różnych państw.
W swoich pracach autor odwołuje się do konkretnych książek. Przykładem może być tu tekst o dezinformacji i chaosie wywołanym sprawami Golicyna i Nosenki – powstał on na kanwie książki Wojna szpiegów Tenneta Bagleya, byłego oficera CIA. Z kolei tekst Kolaborajca i opór, mówiący o postawach francuskich pisarzy i poetów w czasie wojny, to artykuł polemizujący z książką Alana Ridinga A zabawa trwała w najlepsze. Życie kulturalne w okupowanym Paryżu (Warszawa 2012).
Chciałbym zwrócić uwagę na ciekawy tekst pt. Użyteczne idiotki o Ulrike Meinhof, skutkach rewolty 1968 r., działalności rewolucyjnej, terroryzmie i stalinowskim zarządzaniu Frakcją Czerwonej Armii oraz bynajmniej nie ascetycznym życiu komunistki. A wszystko ze Stasi w tle. Do słabszych tekstów zaliczyłbym Odkłamywanie historii (odnoszący się do książek Marka Sołonina), mówiący o tym czy Stalin lekceważył dane wywiadowcze i czy sam przygotowywał się do ofensywy.
Szczególną uwagę zwrócić należy na dwa teksty analityczne. Pierwszy to Piłowanie zębów. CIA po zimnej wojnie, który opowiada o kryzysie CIA w latach zimnej wojny i po niej, próbach reform, błędnych decyzjach personalnych, lekceważeniu wywiadu przez prezydentów oraz wpływie poprawności politycznej na szeregi oraz wyniki CIA. Artykuł ten zawiera też propozycje reform formułowane po 11 września 2001 r. Temu ostatniemu problemowi poświęcony został w całości drugi tekst: Amerykańska debata. Propozycje reform Wspólnoty Wywiadowczej 2001-2004. Szerzej wskazuje on mankamenty amerykańskiego wywiadu i przytacza pomysły na poprawę sytuacji dotyczące wsparcia agentury, wykorzystania nowoczesnych technologii, reorganizacji Wspólnoty Wywiadowczej, dostępu do informacji wrażliwych, ale i jakości kadr oraz wielkości i podziału budżetu przeznaczonego na wywiad.
Niewidzialna wojna szpiegów to ciekawa propozycja głównie dla osób lubiących teksty krótkie, lekkie, popularyzujące oraz publicystykę historyczną. Takie właśnie artykuły przeważają nad dwoma opisanymi nieco wyżej.
Wydawnictwo LTW
Ocena 4/6
Robert Witak
