Jagiellonowie zdolność do ubiegania się o tron czeski zyskali z chwilą, gdy król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk ożenił się z wnuczką cesarza Zygmunta Luksemburskiego – Elżbietą Rakuszanką. Na tronach w Budzie i Pradze zasiadał pierworodny syn Kazimierza IV – Władysław II Jagiellończyk. Jednak był taki czas, kiedy o część Królestwa Czech ubiegał się brat Władysława – święty Kazimierz. Wszystko po to, by wypędzić stamtąd króla Macieja Korwina. Jak do tego doszło i dlaczego to nie wyszło?
Władysław II Jagiełło i jego synowie – niedoszli królowie Czech
16 sierpnia 1419 roku zmarł król Czech Wacław IV Luksemburski. Nie pozostawił po sobie potomstwa. O tron w Pradze ubiegał się król Węgier Zygmunt Luksemburski, który był przyrodnim bratem Wacława IV. Czesi zdawali sobie sprawę, że objęcie tronu w Pradze przez przyszłego cesarza, może pogłębić tylko wojny husyckie, które nad Wełtawą trwały już od 1415 roku, kiedy na soborze w Konstancji Jan Hus został uznany za heretyka i spalony na stosie.
Nasi południowi sąsiedzi poprosili wtedy króla Władysława II Jagiełłę, aby to on został królem Czech. Jednak Litwin, jako neofita bał się reakcji papieża. Już i tak miał na pieńku z Kościołem za to, że w bitwie pod Grunwaldem (15 lipca 1410) poległ wielki mistrz Zakonu Krzyżackiego – Ulryk von Jungingen. Teraz miałby zostać królem heretyków? Król Polski odrzucił tę propozycję, a królem Czech został Zygmunt Luksemburski.
Cesarz zmarł 9 grudnia 1437 roku. To przywróciło plany przejęcia tronu czeskiego i węgierskiego przez Jagiellonów. O tron ubiegali się starszy syn Jagiełły, Władysław zwany później Warneńczykiem i jego młodszy brat Kazimierz. Jednak papież nie popierał tych kandydatur, gdyż wspierał kandydaturę Albrechta II Habsburga. Ten został królem Czech i Węgier, ale zmarł w 1439 roku. Kazimierz IV Jagiellończyk od roku 1440 był wielkim księciem litewskim. Stało się to po tragicznej śmierci Zygmunta Kiejstutowicza.
Córka Zygmunta Luksemburskiego i Barbary Cylejskiej – Elżbieta Luksemburska, mając już dwie córki: Annę i Elżbietę. (Ta ostatnia została później królową Polski jako żona Kazimierza IV Jagiellończyka). Urodziła 22 lutego 1440 roku syna Władysława, który z powodu tego, że urodził się po śmierci ojca był pogrobowcem.
Został potajemnie koronowany na króla Węgier, po tym jak jego matka z pomocą swojej dwórki wykradła węgierskie insygnia koronacyjne. Wkrótce ta samowolna koronacja została unieważniona, a na króla Węgier koronowano Władysława Warneńczyka. Miał on wtedy 16 lat. Zgodnie z umową, którą zawarł z Elżbietą Luksemburską, miał pomóc swojemu imiennikowi w odzyskaniu ojcowizny, a w razie swojej bezpotomnej śmierci, co jak wiemy stało się faktem, korona św. Stefana miała wrócić do pogrobowca. Elżbieta Luksemburska zmarła niespodziewanie w 1442 roku.
Jej dzieci były przetrzymywane przez przyszłego cesarza Fryderyka III Habsburga. Nie chciał on wydać pogrobowca. Stało się to dopiero wtedy, gdy w 1452 roku pojechał do Rzymu na swoją cesarską koronację. Dzieci królowej Elżbiety Luksemburskiej i Albrechta II Habsburga trafiły pod opiekę innego swojego krewnego – Ulryka II Cylejskiego. Wtedy w 1453 roku Władysław Pogrobowiec został koronowany na króla Czech.
Kazimierz IV Jagiellończyk walczy o trony dla synów
W lutym 1454 roku Kazimierz IV Jagiellończyk, który 7 lat wcześniej został królem Polski ożenił się z Elżbietą Rakuszanką, która była wnuczką Zygmunta Luksemburskiego. Na podstawie tego małżeństwa Jagiellonowie zyskali prawo do tronów w Pradze i Budzie. Polska para królewska wystąpiła z pretensjami do tych tronów dla syna Władysława (ur. 1456) i Jana Olbrachta (ur. 1459).
Wtedy jeszcze żył Władysław Pogrobowiec, brat Elżbiety Rakuszanki, który był władcą tych dwóch królestw. Gdy w 1457 roku zmarł, Jagiellonowie znowu musieli obejść się smakiem, ponieważ w 1458 roku królem Węgier został syn Jana Hunyady’ego – Maciej Korwin. W tym samym roku nad Wełtawą swoje panowanie rozpoczął Jerzy z Podiebradów, który był husytą. Miał nawet złe stosunki z papieżem. Strony udało się jednak pogodzić.
Król Węgier Maciej Korwin ogłosił się opiekunem czeskich katolików. Gdy w 1471 roku zmarł król Jerzy z Podiebradów, a elekcja Władysława Jagiellończyka na króla Czech przebiegła pomyślnie, polityka jagiellońska okazała się skuteczna. Jednak nie było do końca tak różowo. Król Maciej Korwin pozostał władcą części ziem Królestwa Czech.
Wtedy król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk zdecydował się podważyć prawa Macieja Korwina do tych ziem, forsując kandydaturę swojego syna – Kazimierza Jagiellończyka (późniejszego świętego) do ich objęcia. Tutaj również powołał się na pokrewieństwo św. Kazimierza z wcześniejszymi władcami Czech. Kazimierz IV Jagiellończyk zorganizował wyprawę swojego syna na Górne Węgry, która zakończyła się niestety klęską, ponieważ zwolennicy Macieja Korwina podtrzymywali jego kandydaturę. Poza tym nawet polska szlachta nie była przychylna temu ruchowi.
Aby pogodzić się z Jagiellonami, Maciej Korwin proponował, że ożeni się z córką Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki – Jadwigą Jagiellonką. Propozycja ta została odrzucona. Jagiellonowie zdobyli również węgierski tron w roku 1490, kiedy zmarł Maciej Korwin.
Bibliografia:
- Biskup M., Górski K., Kazimierz Jagiellończyk, Warszawa 1987.
- Plewczyński M., Wojny Jagiellonów z wschodnimi i południowymi sąsiadami Królestwa Polskiego w XV wieku, Oświęcim 2014.
