Dokonano odkrycia najwyżej położonego szańca w Polsce. Fortyfikację zlokalizowano w Bieszczadach w Roztokach Górnych na wysokości 908 m n.p.m. Obiekt liczy ponad 200 lat i pochodzi z czasów konfederacji barskiej.
Odnaleziony szaniec (fortyfikacja ziemna) jest najwyżej położoną tego rodzaju konstrukcją na terenie Polski, należy również do jednej z największych – powierzchnia szańca wraz z majdanem wynosi ponad 2 ha. W linii prostej konstrukcja ziemna posiada ponad 340 metrów długości. Składa się z jednej linii obronnej. Według odkrywców jest to tzw. kleszczowa fortyfikacja polowa o cechach typowych dla XVIII – wiecznych umocnień. Budowy fortyfikacji dokonali w 1769 roku konfederaci barscy. Uważa się, że jest to najwyżej położony pas umocnień w Polsce, wzniesiony na wysokości 908 m n.p.m. Jeszcze do niedawna za najwyżej położony szaniec uważano konstrukcję położoną pod wierzchołkiem góry Jeleniec (902 m n.p.m.) w Sudetach.
Odkrycia szańca dokonał dr Piotr Sadowski z Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu wspólnie z Michałem Filipowiczem z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego i Krzysztofem Sojką ze Stowarzyszenia Orły Historii. Naukowcy już kilka lat wcześniej zakładali, że mają do czynienia z fortyfikacją ziemną w tym miejscu – wskazywał na to układ wałów ziemnych w lesie. Dzięki przeprowadzonej w ostatnim czasie szczegółowej kwerendzie źródłowej oraz wykonanym badaniom georadarowym udało się określić dokładny wiek odnalezionej fortyfikacji oraz jej przeznaczenie. Na szaniec nałożyły się późniejsze umocnienia, głównie z okresu II wojny światowej, które utrudniały naukowcom jego poprawną identyfikację.
W oparciu o dokonaną kwerendę źródłową według przypuszczeń naukowców w odnalezionych umocnieniach stacjonowały oddziały księcia Marcina Lubomirskiego w sile kilkuset żołnierzy. Przyszłe badania dotyczące szańca być może potwierdzą te przypuszczenia.
Konfederacja barska była zbrojnym związkiem szlachty polskiej, który zawiązał się w 1768 r. w Barze na Podolu i działał do 1772 r. Powołanym do życia w celu obrony wiary katolickiej oraz niepodległości Rzeczypospolitej a skierowanym przeciwko dominacji Imperium Rosyjskiemu i uległemu wobec niej królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Według opinii części historyków konfederacja barska była pierwszym w Polsce powstaniem narodowym.
Źródła: naukawpolsce.pap.pl
Zenon Purta
No dobra. To zaryzykuję określenie gdzie to jest – po wschodniej stronie przełęczy nad Roztokami, ponad nią, na stoku w kierunku Okrąglika. Tam się zresztą kilka rzeczy nakłada – wał (to nie jest forma zamknięta) barski, austriacki wał graniczny (ciut późniejszy) i rzeczy pierwszowojenne. Oraz chyba drugowojenne, jakieś przedbiegi Linii Arpada, ale o tym wiem najmniej.