5 stycznia 2025 roku w wieku 88 lat zmarł Kostas Simitis, były premier Grecji, architekt wprowadzeni Grecji do strefy euro
Kostas Simitis, wybitny grecki polityk i były premier, zapisał się w historii jako architekt przystąpienia Grecji do strefy euro oraz organizator Letnich Igrzysk Olimpijskich 2004 w Atenach. Jego rządy naznaczyły głębokie reformy gospodarcze, które przyniosły krajowi zarówno wzrost gospodarczy, jak i kontrowersje związane z ukrywaniem rzeczywistego zadłużenia państwa. Choć powszechnie szanowany w Europie jako pragmatyczny technokrata, w Grecji był postrzegany jako lider pozbawiony charyzmy swoich poprzedników.
Kostas Simitis, syn profesora ekonomii, urodził się w Grecji. Studiował prawo na Uniwersytecie w Marburgu w Niemczech, a także ekonomię w London School of Economics. W 1965 roku powrócił do ojczyzny, jednak wkrótce, po wojskowym zamachu stanu w 1967 roku, zaangażował się w działalność opozycyjną jako członek Obrony Demokratycznej – grupy przeciwnej reżimowi pułkowników. W
wyniku udziału w planowaniu zamachów bombowych w Atenach zmuszony był do emigracji. Za granicą przystąpił do Panhellistycznej Organizacji Wyzwolenia (PAK), prowadzonej przez Andreasa Papandreou. W tym czasie wykładał również na niemieckim uniwersytecie.
Po upadku dyktatury w 1974 roku Simitis wrócił do Grecji i współtworzył socjaldemokratyczną partię PASOK. Równocześnie objął stanowisko profesora na Uniwersytecie Panteion. W 1981 roku dołączył do rządu PASOK jako minister rolnictwa, a w 1985 roku objął stanowisko ministra gospodarki, wprowadzając niepopularne reformy ograniczające deficyt budżetowy i inflację.
Z powodu braku wsparcia dla swoich działań zrezygnował w 1987 roku. Po kilku latach przerwy wrócił do polityki w 1993 roku jako minister handlu, ale w 1995 roku znów ustąpił po konflikcie z premierem Andreasem Papandreou.
Kostas Simitis premierem
W styczniu 1996 roku, po rezygnacji chorego Papandreou, Simitis został wybrany przez frakcję parlamentarną PASOK na nowego premiera. Po śmierci Papandreou w czerwcu 1996 roku objął również przewodnictwo w partii, co pozwoliło mu wygrać wybory parlamentarne we wrześniu tego samego roku.
Pierwsze miesiące jego rządów naznaczył poważny kryzys graniczny z Turcją, związany ze sporem o wyspę Imia. Dzięki interwencji prezydenta USA Billa Clintona udało się uniknąć wojny, jednak sytuacja pozostawiła trwały ślad na wizerunku Simitisa.
Podczas jego kadencji Grecja osiągnęła znaczące sukcesy – zdobyła prawo do organizacji Letnich Igrzysk Olimpijskich w 2004 roku oraz przystąpiła do strefy euro. Rząd Simitisa wprowadził rygorystyczne reformy ekonomiczne, które obniżyły inflację z 14% do 3% oraz deficyt budżetowy z 14% do 3%.
Gospodarka Grecji rozwijała się w tempie 4% rocznie. Jednak późniejsze dochodzenia Eurostatu ujawniły, że dane dotyczące greckiego zadłużenia były zaniżane – rzeczywisty deficyt budżetowy wynosił około 6%.
W Europie Simitis był postrzegany jako kompetentny technokrata, choć wielu Greków uważało go za pozbawionego charyzmy lidera. W 2003 roku Grecja, za jego rządów, sprawowała prezydencję w Unii Europejskiej.
Druga kadencja na stanowisku premiera
W 2000 roku Simitis, dzięki wzrostowi gospodarczemu i sprawnemu zarządzaniu, doprowadził PASOK do kolejnego zwycięstwa wyborczego. Jego rządy naznaczył konflikt z Greckim Kościołem Prawosławnym, gdy rząd wprowadził zakaz umieszczania informacji o wyznaniu w paszportach. Pomimo licznych protestów Simitis doprowadził reformę do końca.
W trakcie drugiej kadencji poparcie dla PASOK wśród klasy średniej zaczęło słabnąć. Świadomy zmieniających się nastrojów, Simitis zrezygnował z ubiegania się o reelekcję w 2004 roku.
Przywództwo w partii przekazał Jeorjosowi Papandreou, synowi Andreasa Papandreou. W wyborach PASOK przegrał z Nową Demokracją pod przywództwem Kostasa Karamanlisa, który zastąpił Simitisa na stanowisku premiera.
Kostas Simitis zmarł 5 stycznia 2025 roku, mając 88 lat.
