„HOŁD 500. Historia – Kultura – Pamięć” – wystawa z okazji 500-lecia Hołdu pruskiego w Muzeum Zamkowym w Malborku
W sercu Malborka, w miejscu, które pamięta najważniejsze momenty średniowiecznej Europy, historia ożywa na nowo. 500 lat po Hołdzie pruskim, jedno z najbardziej przełomowych wydarzeń w dziejach kontynentu, wciąż nie przestaje budzić emocji i fascynacji. Wystawa z okazji 500-lecia Hołdu pruskiego, która zagości w Muzeum Zamkowym, to podróż przez historię, kulturę i pamięć, która rzuca nowe światło na ten wyjątkowy moment w dziejach Polski i Prus. Z przyjemnością informujemy, że Wystawę nasz portal objął patronatem medialnym.
8 kwietnia 1525 roku, w Krakowie, podpisano traktat krakowski, który na zawsze odmienił przyszłość Prus i zakonu krzyżackiego. Dokument ten zapoczątkował proces sekularyzacji Państwa Zakonnego, przekształcając je w Prusy Książęce – pierwsze luterańskie państwo na kontynencie europejskim.
Jednak najważniejszym wydarzeniem, które miało miejsce zaledwie dwa dni później, 10 kwietnia 1525 roku, była ceremonia Hołdu. Wówczas Albrecht Hohenzollern, ostatni wielki mistrz zakonu krzyżackiego, złożył przysięgę wierności królowi Polski, Zygmuntowi I Staremu. Tego dnia Prusy Książęce stały się lennem Korony Polskiej.
Wystawa „HOŁD 500” – podróż przez pięć wieków
Z okazji 500-lecia tego niezwykłego wydarzenia, Muzeum Zamkowe w Malborku przygotowało wystawę rocznicową zatytułowaną „Hołd 500. Historia – Kultura – Pamięć”, która ma na celu ukazanie wielowymiarowego kontekstu Hołdu pruskiego oraz jego wpływu na historię Europy. Ekspozycja zostanie otwarta w Pałacu Wielkich Mistrzów – historycznej rezydencji władców zakonu krzyżackiego i polskich monarchów, a także w Wielkim Refektarzu, który jest najbardziej reprezentacyjnym wnętrzem Muzeum Zamkowego w Malborku. Wystawę będzie można oglądać od 8 kwietnia do 29 czerwca 2025 roku.
Wystawa z okazji 500-lecia Hołdu pruskiego w Malborku – trzy filarowe sekcje wystawy
Wystawa została podzielona na trzy główne sekcje tematyczne, które umożliwiają zgłębienie najważniejszych aspektów Hołdu pruskiego:
- HISTORIA – ta część prezentuje skomplikowane i burzliwe relacje między Krzyżakami a Polską, ukazuje kluczowe postacie, które doprowadziły do pokojowego rozwiązania konfliktu oraz analizuje znaczenie sekularyzacji Państwa Zakonnego, której skutki odczuwalne były w Europie aż do XVIII wieku.
- KULTURA – ta sekcja przybliża renesansowy dwór królewiecki, jego życie artystyczne, naukowe oraz powiązania z dworami europejskimi. Po raz pierwszy w historii muzealnictwa zostaną zaprezentowane artefakty, które ukazują wpływ kultury Królewca na rozwój Europy.
- PAMIĘĆ – ta część wystawy koncentruje się na sposobach, w jakie Hołd pruski był pamiętany i interpretowany przez historię od XVIII wieku aż do współczesności. Zostaną tu zaprezentowane dzieła takich artystów, jak Marcello Bacciarelli, Jan Matejko, Tadeusz Kantor czy Edward Dwurnik, którzy w różny sposób przedstawiali to doniosłe wydarzenie.
Hołd pruski
W 1519 roku nikt nie przewidywał, że Albrecht Hohenzollern zdecyduje się złożyć hołd królowi Polski. Początkowo liczył na wsparcie cesarza rzymskiego narodu niemieckiego i próbował rozwiązać konflikt z Polską drogą wojenną. W latach 1519–1521 toczyła się ostatnia wojna polsko-krzyżacka, która zakończyła się niepowodzeniem. Z powodu klęsk wojennych, presji zewnętrznej oraz pogarszającej się sytuacji finansowej, Albrecht zmuszony był do zawarcia rozejmu z Polską w 1521 roku.
W tym samym czasie w Europie nasilała się reformacja, a pod wpływem nauk Marcina Lutra Albrecht Hohenzollern zaczął rozważać sekularyzację zakonu krzyżackiego. Po długich negocjacjach z Zygmuntem I Starym, 8 kwietnia 1525 roku w Krakowie podpisano traktat, który formalnie przekształcił zakon krzyżacki w Prusy Książęce.
Uroczystość Hołdu pruskiego miała miejsce 10 kwietnia 1525 roku na krakowskim rynku. Około godziny 10:00 królewski orszak opuścił Wawel i udał się do ratusza, gdzie król Zygmunt I Stary przyjął specjalny ceremonialny strój. Następnie, w otoczeniu najwyższych dostojników, udał się na przygotowane podium, na którym zgromadzili się przedstawiciele duchowieństwa oraz stanów pruskich.
Kiedy Albrecht Hohenzollern przybył na miejsce w towarzystwie swego brata Jerzego oraz księcia legnickiego Fryderyka, wszyscy trzej uklękli przed królem. Albrecht, kładąc dwa palce na Ewangelii, wypowiedział słowa przysięgi:
(…) obiecuję i przysięgam, że Najjaśniejszemu Władcy i Panu, panu Zygmuntowi, królowi Polski, wielkiemu księciu Litwy, Rusi i wszystkich ziem pruskich (…) będę wierny (…).
W odpowiedzi, król Zygmunt I Stary nadał Albrechtowi prawo władania Prusami Książęcymi jako lennem Korony Polskiej, wręczając mu proporzec z czarnym orłem oraz srebrną literą „S”, symbolizującą poddaństwo królowi.
Konferencja naukowa i inne wydarzenia
Do wystawy zorganizowana zostanie międzynarodowa konferencja pt. „Hołd pruski (1525-2025): Geneza, Okoliczności i Następstwa”. Odbędzie się ona w dniach 12-14 maja 2025 roku w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie oraz w Muzeum Zamkowym w Malborku.
Wszystkie wydarzenia związane z wystawą będzie można śledzić, korzystając z hasztagu #Hołd500. Muzeum Zamkowe w Malborku zaprasza do odkrywania historii poprzez cykl postów na swoich profilach w Facebooku oraz Instagramie, pod hasłem #ocoHOŁDzi, który będzie publikowany w każdy wtorek.
