10 państw, w tym Polska, podpisało zobowiązanie na rzecz badań nad Holokaustem
Przedstawiciele dziesięciu państw, w tym Polski, Niemiec, Izraela i Wielkiej Brytanii, podpisali zobowiązanie na rzecz badań nad Holokaustem, będące deklaracją o wspieraniu badań nad Holokaustem oraz ochronie pamięci o jego ofiarach. Minister kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska podkreśliła, że to wydarzenie otwiera nowy etap międzynarodowej współpracy badawczej dotyczącej historii i pamięci o Zagładzie.
Podpisanie porozumienia miało miejsce w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, w przeddzień 80. rocznicy wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, 26 stycznia 2025 roku. W ceremonii uczestniczyli przedstawiciele dziesięciu państw: Austrii, Chorwacji, Niemiec, Izraela, Polski, Rumunii, Słowacji, Czech, Wielkiej Brytanii i Holandii.
EHRI-ERIC jako nowy wymiar badań nad Zagładą
Wydarzenie było związane z decyzją Komisji Europejskiej o nadaniu Europejskiej Infrastrukturze Badań nad Holokaustem (EHRI) statusu części Europejskiego Konsorcjum Infrastruktury Badawczej (ERIC).
Nowa instytucja EHRI-ERIC będzie miała swoją główną siedzibę w Holandii, w Instytucie Badania Wojny Zagłady i Ludobójstwa (NIOD) w Amsterdamie. Polska również odegra ważną rolę w tym projekcie – jego krajowym koordynatorem został Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie. Współpracować z nim będą Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz Centrum Badań Żydowskich Uniwersytetu Łódzkiego.
Symboliczne miejsce podpisania porozumienia
Minister Wróblewska zwróciła uwagę, że wybór miejsca i czasu podpisania deklaracji nie był przypadkowy. Spotykamy się w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, które mieści się na Muranowie – dzielnicy powstałej na ruinach dawnego warszawskiego getta. Muzeum to przedstawia tysiącletnią historię polskich Żydów. Nasze spotkanie odbywa się także w przededniu 80. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau – powiedziała.
W jej ocenie EHRI-ERIC otwiera nowy etap współpracy instytucji badawczych z wielu krajów. Wróblewska podkreśliła, że decyzja Komisji Europejskiej jest kulminacją niemal piętnastoletnich wysiłków naukowych i archiwistycznych podejmowanych przez centra badawcze, muzea, archiwa i uniwersytety w osiemnastu krajach. Jestem dumna, że Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, najstarsza na świecie instytucja zajmująca się badaniami nad Holokaustem, uczestniczy w tym projekcie od samego początku – dodała.
Wiceminister spraw zagranicznych Władysław Teofil Bartoszewski zaznaczył, że wydarzenie to ma dla niego wyjątkowo osobisty wymiar. O Holokauście nie uczyłem się z książek. Poznałem go z opowieści mojego ojca, Władysława Bartoszewskiego, który widział płonące warszawskie getto, oraz mojej matki, Antoniny Mijal, która dostarczała broń do getta – powiedział.
Podkreślił również, że ludzie często mają tendencję do zapominania o trudnych wydarzeniach, dlatego edukacja na temat Holokaustu jest konieczna.
Podczas uroczystości swoje świadectwo przedstawiła Krystyna Budnicka, ocalała z warszawskiego getta. Podzieliła się wspomnieniami z dzieciństwa spędzonego w getcie oraz dramatycznych dni powstania w 1943 roku. Widocznie ja – najsłabsza, najmłodsza, nieprzygotowana do walki, żadna bohaterka – po coś przeżyłam. Może było to przeznaczenie, aby coś z tym życiem zrobić – mówiła.
Podkreśliła, że dokumenty i świadectwa, które pozostały, powinny być przedmiotem badań naukowych, by pamięć o Holokauście nie zaginęła. Dopóki są jeszcze świadkowie – a jest ich coraz mniej – trzeba badać i dokumentować te ślady – dodała.
Zobowiązanie na rzecz badań nad Holokaustem: EHRI-ERIC jako centrum wiedzy o Holokauście
Dyrektor EHRI Reto Speck określił nadanie instytucji statusu ERIC jako kamień milowy w długiej podróży. EHRI, działające od 2010 roku, finansowane ze środków Unii Europejskiej, zarządzane jest przez NIOD w Amsterdamie. Jego głównym narzędziem jest Portal EHRI, zbierający informacje o źródłach i katalogach archiwalnych zawierających dokumentację dotyczącą Holokaustu.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego podkreśliło, że decyzja Komisji Europejskiej jest istotnym krokiem w zabezpieczeniu przyszłości EHRI i zapewnieniu dostępu do wiedzy eksperckiej i źródeł dotyczących badań nad Zagładą. Celem EHRI-ERIC jest wspieranie badań naukowych, które pomagają lepiej zrozumieć Holokaust i wyciągnąć z niego lekcję na przyszłość. Działania instytucji obejmują m.in.:
- zapewnienie dostępu do materiałów archiwalnych w Europie i poza nią,
- organizowanie szkoleń i stypendiów dla badaczy,
- rozwój narzędzi do analizy cyfrowej
- oraz przeciwdziałanie negowaniu Holokaustu, antysemityzmowi i ksenofobii.
EHRI-ERIC ma także na celu długoterminowe zabezpieczenie badań nad Zagładą i rozszerzenie ich zakresu na kolejne pokolenia.
Źródło: PAP
Fot. domena publiczna
