Tego dnia 1741 roku rozegrała się bitwa pod Małujowicami pomiędzy pruskimi wojskami króla Fryderyka II Hohenzollerna i wojskami austriackimi feldmarszałka Wilhelma von Neipperga
Śnieg tłumił odgłosy kroków, ale nie potrafił zagłuszyć huku armat i krzyków walczących. Wśród zimowej zawiei rozegrała się bitwa pod Małujowicami, która miała przesądzić nie tylko o losach Śląska, lecz także o przyszłości młodego monarchy stającego do swojego pierwszego starcia. Chaos, strach i ślepa ambicja zmierzyły się tu z dyscypliną i chłodną precyzją.
Bitwa pod Mollwitz (Małujowicami) była ważnym starciem zbrojnym podczas I wojny śląskiej, która stanowiła część większej wojny o sukcesję austriacką. Bitwa ta, która miała miejsce na terenie dzisiejszych Małujowic w południowo-zachodniej Polsce, oznaczała pierwsze dowództwo wojskowe króla Prus Fryderyka II (później znanego jako Fryderyk Wielki) i stworzyła podwaliny pod ostateczną dominację Prus w regionie.
Kontekst historyczny i tło
Wojna o sukcesję austriacką wybuchła po śmierci cesarza Karola VI w 1740 r. i kontrowersyjnej sukcesji jego córki Marii Teresy na tron Habsburgów. Monarchia Habsburgów wcześniej przestrzegała prawa salickiego, które wykluczało kobiety z dziedziczenia, ale sankcja pragmatyczna z 1713 r. odrzuciła to prawo, aby umożliwić sukcesję Marii Teresy. Ta zmiana dynastyczna spowodowała niestabilność polityczną w Świętym Cesarstwie Rzymskim, ponieważ kilka mocarstw, w tym Prusy, Bawaria i Francja, starało się podważyć dominację Habsburgów, wspierając Karola Bawarskiego jako cesarza.
Korzystając z tego niepewnego okresu, młody i ambitny Fryderyk II Pruski wykorzystał okazję do inwazji i zajęcia dużej części dobrze prosperującej prowincji Śląska zimą 1740-41. Austriackie dowództwo odpowiedziało wysłaniem generała Wilhelma Reinharda von Neipperga z 15 000 żołnierzy w celu odzyskania terytorium. Na początku kwietnia siły Neipperga wzrosły do około 19 000 ludzi i ruszyły w kierunku miasta Mollwitz (współczesne Małujowice).
Bitwa pod Małujowicami – warunki bitwy i rozmieszczenie wojsk
Rankiem 10 kwietnia 1741 r. Fryderyk rozpoczął przemieszczanie swoich 21 600 żołnierzy na północ przez głęboki śnieg. Bitwa miała miejsce w czasie, który historycy nazywają „małą epoką lodowcową”, z temperaturami znacznie niższymi niż zwykle i znacznymi opadami śniegu pod koniec sezonu, które utrudniały ruchy wojsk. W dniu bitwy pogoda była zimna, ale słoneczna.
W bitwie wzięło udział około 21 600 żołnierzy pruskich (16 800 piechoty i 4 800 kawalerii) z 58 działami przeciwko około 19 000 żołnierzy austriackich (10 000 piechoty i 8 000 kawalerii) z 19 działami. Siły Fryderyka osiągnęły początkowe zaskoczenie, zbliżając się od południa Mollwitz, umieszczając się między Austriakami a ich morawską bazą zaopatrzeniową.
Bitwa się rozwija
Przewaga Prusaków wynikająca z zaskoczenia została szybko roztrwoniona, gdyż zajęło im zbyt wiele czasu rozstawienie sił i zrobili to nieprecyzyjnie. Ten krytyczny błąd dał Austriakom czas na pośpieszne sformowanie linii piechoty chronionej przez kawalerię. Rozmieszczenie Prusaków było taktycznie błędne – ustawili się zbyt daleko na lewo, tłocząc się przy strumieniu Kleinerbach, pozostawiając prawą flankę podatną na ataki oskrzydlające.
To, co nastąpiło później, było bitwą naznaczoną błędami militarnymi po obu stronach. Austriacka kawaleria, liczebnie lepsza od pruskiej, początkowo dominowała na polu bitwy. Podczas tej chaotycznej fazy bitwy król Fryderyk II, niedoświadczony w działaniach wojennych, został przekonany do opuszczenia pola bitwy dla własnego bezpieczeństwa – fakt, który później wprawił go w zakłopotanie, pomimo ostatecznego zwycięstwa Prus.
Pruskie zwycięstwo i jego konsekwencje
Pomimo odejścia Fryderyka i początkowych niepowodzeń, doskonale wyszkolona pruska piechota pod dowództwem feldmarszałka hrabiego Schwerina ostatecznie okazała się decydująca. Ich zdyscyplinowana siła ognia i precyzyjne manewry ostatecznie pokonały siły austriackie, w skład których wchodziło wielu surowych rekrutów i członków milicji.
Bitwa przyniosła ciężkie straty po obu stronach – około 4 850 pruskich i 4 550 austriackich żołnierzy zostało zabitych, rannych lub wziętych do niewoli. Pomimo tych strat, pruskie zwycięstwo pod Mollwitz ugruntowało władzę Fryderyka nad nowo podbitym terytorium Śląska i zapewniło mu cenne doświadczenie wojskowe, które będzie mu dobrze służyć w przyszłych kampaniach.
Bitwa pod Małujowicami – znaczenie historyczne
Bitwa pod Mollwitz ma historyczne znaczenie jako pierwszy militarny test przywództwa Fryderyka Wielkiego. Choć osobiście uciekł on z pola bitwy, lepsze wyszkolenie i dyscyplina pruskiej armii zapewniły mu zwycięstwo. Bitwa ta zapoczątkowała dominację Prus jako głównej europejskiej potęgi militarnej, a reputacja Fryderyka jako dowódcy wojskowego znacznie wzrosła w kolejnych latach i konfliktach.
Dziś rzeczywiste pole bitwy pod Małujowicami jest w dużej mierze pokryte parkiem przemysłowym zbudowanym na opuszczonej radzieckiej bazie lotniczej, ale historyczne znaczenie bitwy dla rozwoju Prus i przekształcenia dynamiki europejskiej potęgi pozostaje znaczące.
