Tego dnia 1947 roku zakończono pracę nad Karabinem szturmowym AK-47
To właśnie karabin AK-47 stał się najliczniejszą i najbardziej wpływową bronią we współczesnej historii.
Wizja przyszłości
Już przed I wojną światową konstruktorzy broni coraz częściej wybiegali w przyszłość, tworząc i projektując broń, która do niedawna mogła istnieć tylko jako marzenie. Albowiem broń automatyczna zaczęła pojawiać się dopiero w momencie wynalezienia prochu bezdymnego przez francuskich naukowców.
Pierwszą udaną konstrukcją to oczywiście niesławny karabin maszynowy Hirama Maxima. Broń została stworzona w 1884 roku, czyli dwa lata przed wynalezieniem prochu bezdymnego, jednak to dopiero w późniejszych latach, karabin Maxima właśnie na amunicję elaborowaną prochem bezdymnym okaże się najskuteczniejszy.
Już wtedy zaczęto się zastanawiać nad tym, czy automatyczna broń indywidualna będzie wykorzystywana przez wojsko. Na przełomie XIX i XX wieku powstało wiele pionierskich karabinów samopowtarzalnych, jednak żaden nie wyposażył wojska w znacznych ilościach.
Już w trakcie I wojny światowej wojsko coraz częściej zaczęło się przyglądać projektom konstruktorów. Brytyjczycy pokładali nadzieje w karabinie samopowtarzalnym Farqua-Hill, Francuzi przyjęli w ostatnich latach wojny karabiny RSC-17 i 18 w ograniczonych ilościach.
A wojska rosyjskie już w 1916 roku przyjęło do służby karabin Fiodorowa, również w ograniczonych ilościach. Wszystkie karabiny samopowtorzalne jednak były wyprodukowane w bardzo małych nakładach i były często skomplikowane oraz podatne na zanieczyszczenia. Były to pierwsze próby wyposażenia pojedynczego żołnierza w broń, która dałaby mu przewagę w sile ognia. Na to przyjdzie jeszcze poczekać.
Przełom II wojny światowej
Przez dwudziestolecie międzywojenne w dalszym ciągu rozwijano znacznie zdolności bojowe pojedynczego żołnierza. Pierwszą armią wyposażoną w pełni w broń półautomatyczna była armia amerykańska.
Piechota amerykańska korzystała z karabinów M1 Garand. Posiadał on łódkę nabojową na 8 pocisków i działał na zasadzie odprowadzania gazów wylotowych przez boczny otwór w lufie.
Rzesza niemiecka skupiła się bardziej na pistolecie maszynowym, a także na karabinie maszynowym. MG-34, a później MG-42 to bardzo wpływowe konstrukcje, będą to pierwsze uniwersalne karabiny maszynowe na świecie. I to ich wykorzystanie doprowadzi po wojnie do znacznego rozwoju broni maszynowej.
Jednak to skonstruowanie karabinka Sturmgewehr, któremu był przeciwny sam Adolf Hitler, najsilniej odbiło się na kartach historii. I to właśnie on będzie pierwowzorem dla wielu przyszłych karabinów szturmowych.
AK-47 i konstrukcja Kałasznikowa
Michaił Kalasznikow (1919 – 2013) był czołgistą w Armii Czerwonej. Został ranny w październiku 1941 roku, pozostał w szpitalu aż do kwietnia 1942 roku. W szpitalu usłyszał wiele opinii na temat uzbrojenia, jakim operują sowieccy żołnierze. Wielu żołnierzy skarżyło się na wady produkcyjne, zacięcia i wysoką wagę.
To podobno te rozmowy między żołnierzami rozpoczęły jego ścieżkę konstruktorską. Po wyjściu ze szpitala rozpoczął pracę nad własną konstrukcją. Jego celem było skonstruowanie broni, która nie będzie udręką dla przeciętnego żołnierza. Jego pierwszy prototyp nie był udany, jednak dzięki niemu został on zauważony przez wielu oficerów w komisji, gdzie doceniono jego talent i determinację.
Dzięki temu został wcielony do komisji, w której musiał konkurować z wieloma bardzo sławnymi i renomowanymi konstruktorami broni takimi jak Simonow, Diegtiariow, Tokarew.
To właśnie w tej komisji będą prowadzone badania i analiza nad obecną bronią sowiecką, zagranicznymi projektami z programu Land-Lease oraz zdobycznych broni. Już pod koniec wojny sowiecki rząd rozpoczął konkurs na całkowicie nowe bronie piechoty.
Sowieckie władze postanowiły wykorzystać nowy nabój inspirowany Niemieckim 7.92×33 znanym jako M43 (7.62×39) jako podstawowy dla wszystkich broni piechoty, czyli karabinu samopowtarzalnego, karabinka i RKM.
Karabin samopowtarzalny miał całkowicie wyprzeć karabiny na stary nabój 7.62x54R, czyli Mosin Nagant 1891/30 oraz SWT-40. Karabinek miał zastąpić pistolety maszynowe, a Nowy RKM miał wyprzeć z użytku piechoty RKM DP-28. Sowieci chcieli, aby każda broń strzelała nowym nabojem pośrednim. I to właśnie konkurs na karabinek okazał się najbardziej zacięty.
Ostatecznie automat Kałasznikowa został stworzony 13 listopada 1947 roku i w tym samym roku zostaje przyjęty do służby.
100 milionów sztuk AK-47
Można spokojnie powiedzieć, że AK był najlepszym eksportowym produktem Związku Radzieckiego. Tak naprawdę każde państwo komunistyczne, które w latach zimnej wojny musiało uzbroić swoją armię w broń automatyczną, wybierało tylko i wyłącznie produkty Kałasznikowa.
Broń ta zasiliła wszystkie armie bloku wschodniego poza czechosłowacką, która stworzyła własną broń w kalibrze 7.62×39. AK-47 to karabin uniwersalny i symbol komunizmu. Ów karabin jest tak pospolity i tak wpływowy, że znalazł się nawet na fladze Mozambiku.
Ilość wyprodukowanych do tej pory wszystkich rodzajów automatów kałasznikowa jest przytłaczająca, a produkcja trwa nadal. I wiele państw stworzyła własne wersje karabinów, które mniej lub bardziej wzorują się na rozwiązaniach, jakie znajdują się w AK.
Węgierskie wojsko stworzyło swoją wersję znaną jako AMD-63, Finlandia po II wojnie światowej w ramach porozumienia z sowietami pozostała neutralna, ale podjęła współpracę ze związkiem radzieckim pod względem technologii wojskowej. Tak powstała ich wersja AK znana jako RK-62, a później RK-95.
W Polsce również stworzyliśmy dwie wersje AK. Wz.88 Tantal był odpowiedzią na adopcję przez Związek Radziecki AK-74, nowej wersji karabinu AK na nabój 5.45×39. Nasz Tantal wyróżniał się możliwością wystrzeliwania granatów nasadkowych oraz nowatorskim selektorem ognia z możliwością strzelania seriami. Następną naszą wersją AK był oczywiście Karabinek Wz.96 Beryl. Był on już zasilany na amunicję NATO 5.56×45.
Rozwiązania zastosowane w automacie Kałasznikowa starzeją się i coraz więcej państw tworzy broń odbiegającą już od sowieckiego karabinu. Jednak nikt nie powinien się spodziewać, że stare poczciwe AK szybko zniknie z magazynów wojskowych.
Bibliografia:
- Rottman L.G., The AK-47 Kalashnikov series assault rifle, Oxford 2011.
- Kochański S., Automatyczna Broń Strzelecka, Warszawa 1991.
Fot. Michaił Kałasznikow w 1944 roku
Maciej Czernal
