Tego dnia 1589 roku w Blois zmarła Katarzyna Medycejska
Katarzyna Medycejska była żoną króla Francji Henryka II Walezjusza. Jej życie było ciężkie od samego początku, gdyż wychowywała się bez rodziców, którzy zmarli zaraz po jej narodzinach. Wychowywali ją jej stryjowie: Leon X i Klemens VII. Doświadczenia z dzieciństwa sprawiły, że stała się bezwzględna nawet wobec własnej córki! Ta bezwzględność ją jednak zgubiła. Poznaj życie tej fascynującej Włoszki, którą los skierował nad Sekwanę.
Rodzice królowej
Relacje między rodzicami Katarzyny Medycejskiej były nierozerwalnie związane z politycznymi ambicjami ówczesnych monarchów. Madeleine de La Tour d’Auvergne, pochodząca z wpływowego francuskiego rodu, była krewną króla Francji Franciszka I Walezjusza. Król widział w jej małżeństwie okazję do zacieśnienia więzi między Francją a Florencją, co miało mu pomóc w realizacji ambitnych planów zdobycia władzy w Neapolu.
Aby osiągnąć swój cel, Franciszek I napisał do Lorenzo II de’ Medici, bratanka papieża Leona X i przywódcy Republiki Florenckiej. W liście, oprócz gratulacji, zaproponował, by Lorenzo poślubił jego krewniaczkę – Madeleine de La Tour d’Auvergne. Madeleine była nie tylko hrabiną Boulogne, ale również księżniczką królewskiej krwi, co czyniło ją idealną kandydatką na żonę członka wpływowego rodu Medyceuszy.
Krótka miłość i tragiczny los rodziców Katarzyny
Ślub Madeleine i Lorenzo odbył się w 1518 roku w Château d’Amboise. Ceremonia była wydarzeniem o wielkim znaczeniu politycznym, ale także początkiem tragicznej historii. Młodzi małżonkowie doczekali się potomka, jednak ich związek trwał bardzo krótko. 13 kwietnia 1519 roku Madeleine urodziła córkę – Katarzynę Medycejską, przyszłą królową Francji.
Zaledwie 2 tygodnie po narodzinach córki, 28 kwietnia 1519 roku, Madeleine zmarła. Tydzień później, 4 maja, życie zakończył również Lorenzo. Przypuszczalną przyczyną jego śmierci był syfilis, którym prawdopodobnie zaraził także żonę. Mimo tragicznych okoliczności, według przekazów historycznych, młodzi rodzice byli niezwykle szczęśliwi z narodzin Katarzyny, traktując je jako dar losu.
Dzieciństwo Katarzyny Medycejskiej
Po śmierci rodziców Katarzyna została sierotą w wieku zaledwie kilku dni. Jej wychowaniem zajęła się rodzina Medyceuszy, a konkretnie dwaj papieże: Leon X i Klemens VII, którzy zapewnili jej nie tylko opiekę, ale i doskonałe wykształcenie.
Katarzyna dorastała w burzliwych czasach, a jej późniejsza kariera polityczna i rola królowej Francji były silnie uwarunkowane zarówno tragicznymi wydarzeniami z jej dzieciństwa, jak i wpływami rodu Medyceuszy.
Katarzyna Medycejska przyszła na świat w czasach pełnych niepokojów politycznych, które odcisnęły piętno na jej dzieciństwie. Po śmierci Leona X w 1521 roku opiekę nad Katarzyną przejął Klemens VII, który z powodu złupienia Rzymu przez wojska Karola V w 1527 roku musiał opuścić miasto, pozostawiając rodzinę w trudnej sytuacji.
Sytuacja ta wpłynęła na losy młodej Katarzyny, która o mało co nie została oddana do domu publicznego. Było to spowodowane chęcią uniemożliwienia Medyceuszom objęcia jakichkolwiek tronów! Trauma z dzieciństwa i ciągła walka o przetrwanie w niepewnych czasach wykształciły w niej siłę, przebiegłość i determinację, cechy, które miały stać się kluczowe w jej późniejszym życiu jako królowej Francji.
Małżeństwo Katarzyny z Henrykiem II Walezjuszem
W wieku 15 lat Katarzyna została wydana za mąż za Henryka II, syna króla Franciszka I Walezjusza. Związek ten był zaaranżowany przez jej stryja, papieża Klemensa VII. Ślub miał umocnić sojusz między Francją a Florencją.
Początkowe lata małżeństwa nie należały jednak do udanych. Katarzyna, choć była oddaną żoną, musiała zmierzyć się z niewiernością męża, który darzył głębokim uczuciem swoją metresę, Dianę de Poitiers.
Przez pierwsze 10 lat małżeństwa Katarzyna nie mogła doczekać się potomstwa, co budziło niezadowolenie francuskiego dworu, uznającego ich związek za mezalians. Dopiero narodziny syna Franciszka w 1544 roku oraz kolejnych dzieci umocniły pozycję Katarzyny na dworze.
Po śmierci teścia w 1547 roku Katarzyna została królową Francji, a jej mąż objął tron jako Henryk II. Katarzyna urodziła mu 10 dzieci, z których wielu odegrało znaczącą rolę w historii Europy, w tym przyszłego króla Polski, Henryka Walezego.
Śmierć Henryka II Walezjusza
W 1559 roku Katarzyna Medycejska straciła swojego męża, Henryka II Walezjusza, który zginął walcząc w turnieju rycerskim, zorganizowanym z okazji ślubu jego córki – Elżbiety Walezjuszki z królem Hiszpanii – Filipem II Habsburgiem.
Śmierć niewiernego męża postawiła Katarzynę w trudnej sytuacji politycznej. Po śmierci króla rządy we Francji przejął ich najstarszy syn, Franciszek II, jednak jego zdrowie było kruche. W obliczu jego poważnej choroby – zapalenia ucha – Katarzyna zaczęła planować przejęcie pełnej władzy, przygotowując zamach stanu.
Miała świadomość, że dalsze funkcjonowanie państwa wymaga silnej ręki, a jej synowie byli zbyt młodzi i niedoświadczeni, by sprostać wyzwaniom politycznym i religijnym trapiącym Francję.
Regencja Katarzyny
Gdy Franciszek II Walezjusz zmarł w 1560 roku, tron przypadł jego młodszemu bratu, Karolowi IX, który miał wówczas zaledwie 10 lat. Katarzyna Medycejska objęła regencję, stając się najważniejszą osobą w państwie.
Jednak śmierć ojca i najstarszego brata była ogromnym ciosem dla najmłodszej córki Katarzyny, Małgorzaty Walezjuszki, która miała wtedy tylko 7 lat. W krótkim czasie straciła dwóch najbliższych członków rodziny, co odcisnęło piętno na jej psychice. Niestety, te wydarzenia były jedynie początkiem tragicznych przeżyć w jej życiu.
Katarzyna Medycejska – królowa Francji w burzliwych czasach
Wierząc w rady astrologa Nostradamusa, Katarzyna zdecydowała o strategicznym małżeństwie swojej córki Małgorzaty z Henrykiem Burbonem, królem Nawarry. Małżeństwo to miało na celu zakończenie wyniszczających Francję wojen religijnych pomiędzy katolikami a hugenotami, czyli francuskimi protestantami.
Choć początkowo wydawało się, że unia przyniesie pokój, rzeczywistość była inna. Wydarzenia podczas nocy św. Bartłomieja, w której hugenoci zostali brutalnie zamordowani, zniszczyły nadzieje na trwały kompromis. Karol IX, choć początkowo przeciwny masakrze, ostatecznie wyraził na nią zgodę, dodając, że należy zabić wszystkich, aby nie było świadków tego czynu.
Rozpad małżeństwa Małgorzaty i konflikt Katarzyny z córką
Z czasem relacje między Katarzyną a Henrykiem Burbonem uległy pogorszeniu. Katarzyna zaczęła robić wszystko, by rozdzielić go z Małgorzatą. Posuwała się do ekstremalnych działań, w tym do uwięzienia córki w twierdzy Usson.
Królowa Margot opanowała jednak zamek i stała się jego Panią. Była nią przez 18 lat! Konflikty rodzinne i polityczne ujawniły bezwzględność Katarzyny w dążeniu do utrzymania władzy i kontroli. Jej determinacja, choć imponująca, przyniosła tragiczne konsekwencje dla najbliższych i całej Francji. Jednak jej wyrachowanie obróciło się przeciwko niej.
Jak zmarła Katarzyna Medycejska?
Katarzyna Medycejska, która przez wiele lat kształtowała politykę Francji, zmarła 5 stycznia 1589 roku w Blois. Jej życie pełne było dramatycznych zwrotów akcji, intryg i wyzwań. Jako matka trzech królów Francji i jedna z najważniejszych postaci swoich czasów, Katarzyna na zawsze zapisała się na kartach historii. Jej dziedzictwo pozostaje świadectwem zarówno potęgi rodu Medyceuszy, jak i wpływów, jakie wywarła na europejską politykę.
Bibliografia:
- Knecht Robert J. Walezjusze.Królowie Francji 1328-1589, Kraków 2020.
- Goldstone Nancy Królowe rywalki. Katarzyna Medycejska i królowa Margot. Warszawa 2016.
Fot. Portret Katarzyny Medycejskiej, François Clouet, ok. 1565 r., Musée Carnavalet
