8 lipca 1940 roku został aresztowany Władysław Ossowski, najmłodszy kurier ZWZ

Tego dnia 1940 roku podczas akcji przeprowadzania przez granicę ludzi, został aresztowany Władysław Ossowski, najmłodszy kurier ZWZ

Władysław Ossowski pseud. „Mały Władzio”, „Smyk”, ”Pitolcio”, „Król Kurierów” był najmłodszym kurierem należącym do ZWZ. Jako 14 letni harcerz tzw. „Biały Kurier”, przeprowadzał przez Karpaty spod okupacji sowieckiej na Węgry ludzi, wiadomości a z Budapesztu – pieniądze oraz informacje o sytuacji w Europie.

Władysław Ossowski urodził się 5 listopada 1925 r., w województwie lwowskim, we wsi Iwaszkówka. Wieś ta, była położona na samej granicy z Węgrami, mieściła się tam również placówka KOP. W Iwaszkówce uczęszczał do szkoły powszechnej, a po jej ukończeniu został skierowany do gimnazjum w Turce.

Władek wstępuje w szóstej klasie do harcerstwa i zostaje zastępowym. Niestety wojna przerywa jego naukę. Rosjanie przekraczają wschodnią granicę Polski. W październiku 1939 roku, nauczycielka Władka jeszcze ze szkoły podstawowej, pani Emilia Sozańska poprosiła go o pomoc.

Oświadczyła Władkowi, że przechowuje polskich oficerów i trzeba ich przeprowadzić na stronę węgierską. Wiedziała, że nikt inny jak on, nadaje się do tego najlepiej, z racji znajomości terenu i wrodzonej inteligencji. Władysław zgodził się bez wahania i wywiązał się z powierzonego zadania znakomicie. Dostał kontakt do rtm. Jana Billewicza i u niego w Budapeszcie mieszkał dwa miesiące.

Został kurierem ZWZ i podlegał bezpośrednio rtm. Bilewiczowi. Od niego otrzymał nazwiska i adresy następnych osób, które miał przeprowadzić. Było to wielu oficerów, żołnierzy i cywili. Jego praca dla podziemia uratowała wiele ludzi od wywózki na zesłanie w głąb Rosji.

8 lipca 1940 roku, Władysław zostaje aresztowany przez sowietów, podczas przeprowadzania przez granicę osiemnastu osób. Pojmanych Polaków przewieziono do więzienia w Drohobyczu. Poddano go tam brutalnemu śledztwu. Przesłuchania odbywały się nocami i trwały przez trzy miesiące.

Podczas przesłuchań Władek stał sześć, siedem godzin, a kiedy wyczerpany opadał z sił, śledczy bili go. Postawiono mu zarzut szpiegostwa na rzecz Rządu RP na uchodźstwie. Osadzono go w więzieniu w Drochobyczu i kolejno przenoszono do wielu innych. Po dwóch miesiącach przetrzymywania bez wyroku, ewakuowano go w głąb Rosji.

Po morderczej przeprawie osadzono go w Ufie, gdzie siedział do jesieni 1942 roku. W Ufie przedstawiono mu wyrok, 5 lat w Istrawitielnowej Trudowoj Kołonii (Poprawczy Obóz Pracy), przebywał tam do 1945 r.
Kiedy w lipcu wyrok uległ końcowi, nie zwolniono go jednak. Przeniesiono go na Ural do innego obozu pracy.

Przydzielono go do pracy przy wyrębie i załadunku drzewa. Trwało to dwa lata, aż do ponownego wyroku i pięciu lat zesłania. Przebywał kolejno w iszymskim oraz w tasiejewskim rejonie do 1957 r. Cały czas myślał o powrocie do Polski. Był już żonaty z Rosjanką o imieniu Eliza .Udało mu się nawiązać kontakt z matką, która przeżyła wojnę i osiedliła się na ziemiach zachodnich w Polsce. Pierwszy raz do Polski przyjechał w 1966 r. a potem był jeszcze dwa razy.

W Rosji pozbawiono go obywatelstwa polskiego, dlatego nie miał możliwości powrotu, aż do 1991 r. W przywróceniu obywatelstwa polskiego, dopomógł Profesor Tadeusz Jasudowicz z Katedry Praw Człowieka Uniwersytetu Toruńskiego. W oparciu o dokumenty napisał ekspertyzę i posłał ją do Klubu Parlamentarnego OKP.

W 52. rocznicę napaści sowietów na Polskę, 17 września 1991 roku, Władysław Ossowski, „Król Białych Kurierów” odzyskał utracone obywatelstwo.

Comments are closed.