Tego dnia armia Ostrogotów starła się z siłami samozwańczego króla Italii Odoakra. Bitwa nad Isonzo zakończyło się zwycięstwem Gotów
Bitwa nad Isonzo została stoczona 28 sierpnia 489 nad rzeką w dzisiejszych północno-wschodnich Włoszech. Siłami najeźdźców ze wschodu dowodził król Teodoryk, zaś nad przeciwną armią dowództwo sprawował król Italii Odoaker. Zwycięzcami okazali się Ostrogoci, którzy po bitwie byli w stanie wkroczyć w głąb królestwa Odoakra. Był to jeden z pierwszych kroków do zajęcia Włoch przez Ostrogotów, który dokonał się w 493 roku.
Odoaker władcą Półwyspu Apenińskiego
Po detronizacji Romulusa Augustulusa w 476 roku władzę w Rzymie przejął germański barbarzyńca z plemienia Skirów – Odoaker. Rozwiązał on stałą armię cesarską i uzyskał ciche przyzwolenie Konstantynopola na rządy w Italii.
Mimo tego, że w V wieku cesarswo wschodnie wielokrotnie interweniowało w wewnętrzne sprawy swojego słabszego sąsiada, to pod koniec wieku skomplikowała się jego sytuacja wewnętrzna i cesarz Zenon wstrzymał aktywną politykę wobec zachodu.
Uzyskawszy wsparcie cesarza, Odoaker umacniał swoją władzę. Wobec łacińskiej arystokracji barbarzyńca kazał traktować się jako rzymski urzędnik. Zaprowadził względną stabilizację, co przysporzyło mu sojuszników w rzymskiej elicie i w prostym ludzie.
Ostrogoci i zmienne relacje z cesarstwem
W tym czasie Ostrogoci (a właściwie ludy przyznające się do przynależności do Gotów, ale posiadające inne pochodzenie etniczne) zamieszkiwali nizinę panońską – idealny teren dla nomadów.
W 474 roku ich królem został Teodoryk, który był prawdziwym romanofilem. Całe dzieciństwo spędził bowiem w Konstantynopolu jako zakładnik. Niemniej, był tam dobrze traktowany, gdyż już jako król przejawiał sentyment do rzymskiej kultury i obyczajów.
Pierwsze lata panowania spędził na walkach z Sarmatami i innymi odłamami Gotów pod wodzą Teodoryka Strabo. Zyskał tym sobie przychylność cesarską – jego lud otrzymał status foederatów (w zamian za walkę z wrogami cesarstwa otrzymywali zboże) a on sam został mianowany dowódcą wojsk wschodniorzymskich.
Zajrzyj też tu: Czy wiesz kiedy upadł Rzym?
Obawiając się pozycji Teodoryka cesarz zapragnął usunąć potężnego króla. Mimo wieloletnich walk cesarz ostatecznie uznał pozycję swego wroga, darując mu nawet tytuł konsula na rok 484. Walka trwała jednak aż blokady Konstantynopola przez Ostrogotów w 3 lata później.
Porozumienie i droga do bitwy
Powodem tak zaciętych walk była nierozwiązana sprawa ziemi dla poddanych Teodoryka. Barbarzyńscy królowie współpracowali z cesarstwem w nadziei na uzyskanie ogromnych terytoriów na których mogliby się osiedlić. Cesarz przyparty do muru ostatecznie wybrnął z kryzysu – wysłał Gotów na Italię.
Odoaker był już wówczas skonfliktowany z cesarzem – porozumiewał się z buntownikami na Bałkanach i coraz częściej najeżdżał cesarską Ilirię. Zenon wybrał więc Teodoryka na dowódcę wyprawy. Prawdopodobnie nie miał złudzeń, że będzie miał jakikolwiek wpływ na króla Ostrogotów. Zależało mu raczej na odsunięciu od stolicy wielkiego zagrożenia w postaci zjednoczonych gockich barbarzyńców.
Jesienią 488 roku Ostrogoci wyruszyli na podbój Italii. Zamierzał przekroczyć Alpy na wschodzie, czyli w miejscu, gdzie warunki do przeprawy nie są tak trudne jak na zachodzie. Szacuje się, że prowadził ok. 40 tys. wojowników i co najmniej 4 razy tyle innych członków swego plemienia. Była to prawdziwa migracja.
Przez ogromne problemu w wyżywieniu wyprawa poruszała się niezwykle wolnym tempie. Dopiero w lipcu następnego roku Ostrogoci dotarli do granic Italii. Tam wkroczyli na terytorium Gepidów.
Teodoryk otrzymał wówczas propozycję wsparcia jego przeprawy w zamian za pomoc w lokalnych walkach o tron. Pomimo pewnych trudności Goci zdołali zwyciężyć i zdobyć pokaźne łupy. W sierpniu ostatecznie wszystkie zagony zdołały przejść Alpy.
Bitwa nad Isonzo i jej następstwa
Odoaker do tej pory nie ingerował w pochód Ostrogotów. Zdecydował się stawić im czoła dopiero nad rzeką Isonzo, blisko Akwilei. Miał ze sobą lojalnych najemników, którym przekazał w ciągu 13 lat rządów trzecią część swego państwa. Mimo to brakowało mu energiczności jego dużo młodszego przeciwnika.
Teodoryk był bowiem kompetentnym dowódcą. Dotarłszy nad rzekę dość szybko zebrał wszystkie oddziały w jednym miejscu i po niewielkim oporze zajął przyczółek po drugiej stronie i rozpoczął szturm na ufortyfikowany obóz wojsk Odoakra. Zaskoczony król Italii musiał salwować się ucieczką do Werony.
Wkrótce Ostrogoci dotarli także pod to miasto ponownie odnosząc zwycięstwo, które dało im kontrolę nad większością niziny padańskiej. Teodoryk prawdopodobnie dość szybko zdobyłby cały półwysep, gdyby nie zdrada jednego z jego wodzów. To dało szansę Odoakrowi na kontratak.
Ostatecznie do 493 roku Ostrogoci zajęli całą Italię, a sam Odoaker został zamordowany przez Teodoryka na uczcie. Władza jego i jego potomków pozostała niezachwiana aż do inwazji Bizancjum w połowie VI wieku.
Krzysztof Izdebski
Fot. Rzeka Isonzo, nad którą rozegrała się bitwa
Bibliografia:
- Hodgkin Thomas, Theodoric the Goth: The Barbarian Champion of Civilization, Michigan 1891.
- Michałowski Roman, Średniowiecze, Warszawa 2009.
