Andrzej Kohut, Bitwa o Amerykę. Czy to koniec Stanów Zjednoczonych, jakie znamy?
USA. Stany Zjednoczone Ameryki Północnej to globalne mocarstwo. Mocarstwo militarne, gospodarcze, ostoja demokracji i stróż światowego porządku. Jestem pewien, że właśnie takie skojarzenia przychodzą nam na myśl, gdy słyszymy magiczne słowo „Ameryka”. Jednak od kilku lat USA przeżywają poważne problemy. Napięcia gospodarcze, społeczne i polityczne są tak duże, że nikt nie jest w stanie przewidzieć, do czego doprowadzą. Właśnie o tych ostatnich – politycznych napięciach w Stanach Zjednoczonych – opowiada najnowsza książka Andrzeja Kohuta, Bitwa o Amerykę, która ukazała się ona nakładem wydawnictwa Szczeliny.
O autorze
Andrzej Kohut jest amerykanistą i analitykiem Ośrodka Studiów Wschodnich. Jest ekspertem Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego. Komentuje bieżące wydarzenia w USA dla polskich mediów. Jego pierwsza książka nosiła wymowny tytuł „Ameryka. Dom podzielony”.
Przyznam szczerze, że byłem bardzo ciekawy tej książki. Ponieważ interesuje się polityką oczekiwałem pogłębionej analizy tego, co i dlaczego dzieje się przez kilka ostatnich lat w Ameryce. Nazwisko autora było dodatkowym argumentem, aby sięgnąć po tę publikację. Recenzencka uczciwość każe napisać, że moje oczekiwania nie do końca zostały spełnione. Ale nie uprzedzajmy faktów.
Donald Trump
Oczywiście recenzowana książka nie mogła się zacząć inaczej niż od Donalda Trumpa. Najgłośniejsze nazwisko w amerykańskiej polityce ostatnich lat. Geniusz czy szaleniec? Szczery republikanin czy polityczny kuglarz? Przedstawiciel elit czy wręcz przeciwnie – uosobienie gniewu ludu?
Andrzej Kohut nazywa go jeszcze inaczej – podstarzałym rockmanem. Dlaczego akurat tak? Czy to określenie pejoratywne, czy wręcz przeciwnie? Kim sam Trump jest dla swoich zwolenników? Jakie ma poglądy? Czy jest prostą emanacją Partii Republikańskiej? Wreszcie pytanie być może najważniejsze: czy Donald Trump musiał pojawić się w amerykańskiej polityce? Pozostawmy je w tym miejscu otwarte.
Amerykańskie kampanie prezydenckie
Oczywiście każdy spodziewał się, że będzie to książka o Trumpie. Zaskoczyło mnie jednak, że autor zdecydował się na krótki opis przebiegu kampanii prezydenckich poczynając od roku 1988. Czy ktoś pamięta jeszcze, że to właśnie wtedy w prawyborach Partii Demokratycznej startował Joe Biden?
Opis poszczególnych kampanii służy autorowi do tego, aby wyjaśnić skomplikowany amerykański system wyborczy. Często nie uświadamiamy sobie tego, jak złożony może być najpierw sam proces wyłaniania kandydata a potem wyboru prezydenta.
Prawybory
Zaskakująco często o wyniku prawyborów decydował przypadek. Murowani faworyci odpadali na ostatniej prostej, a nominację zdobywali ci, o których nikt wcześniej nie myślał. Dlaczego tak się działo? Czy partie zawsze wybierały tego, kogo rzeczywiście chciały? Kim są delegaci i superdelegaci?
Dlaczego Donald Trump uzyskał nominację Partii Republikańskiej? Kohut stawia odważną tezę. Według niego napięcia w Ameryce nieuchronnie prowadziły do pojawienia się kogoś takiego jak Trump. Innymi słowy „jakiś” Donal Trump musiał się pojawić.
Amerykański sen
Od pucybuta do milionera – ten slogan nieodmiennie kojarzy nam się ze Stanami Zjednoczonymi. Kraj nieograniczonych możliwości, w którym każdy dzięki pracowitości może osiągnąć sukces. Kłopot w tym, że w ostatnich latach rzeczywistość nie wygląda tak kolorowo. Kryzys gospodarczy sprawił, że rynek pracy jest coraz trudniejszy.
Niestabilne umowy, lub praca zgoła na czarno. Niskie pensje, które nie wystarczają na wynajęcie mieszkania. Problemy związane z migracją. Duża liczba Kubańczyków, głosująca na Republikanów. To właśnie na tych emocjach mocno gra Donald Trump. Już raz przyniosło mu to sukces. Jak będzie w 2024 roku?
Mit dwóch kandydatów
Dla wielu czytelników niewątpliwym zaskoczeniem będzie fakt, że w ostatnich wyborach (tych z 2020 roku) Amerykanie mieli możliwość oddania głosu nie tylko na Bidena i Trumpa. Mitem jest więc twierdzenie, że o fotel prezydenta ubiegają się tylko przedstawiciele dwóch partii. W USA istnieje dużo więcej partii politycznych, które wystawiają swoich kandydatów. Dlaczego zatem żaden z nich nigdy nie wygrywa wyborów? Czy można to tłumaczyć tylko efektem polaryzacji?
Podsumowanie
Bardzo często narzekamy na polską politykę – zresztą słusznie. Razi nas język debaty politycznej, razi nas nadmierna polaryzacja społeczeństwa i dominacja dwóch dużych partii. Tymczasem Stany Zjednoczone borykają się z takimi samymi problemami. Oczywiście problemy te w USA nabierają globalnego znaczenia. Od stabilności amerykańskiej demokraci zależy naprawdę bardzo wiele.
Czy Ameryka odnajdzie w sobie nową witalność? Problemów na horyzoncie nie brakuje. Na pierwszy plan wysuwa się oczywiście rywalizacja z Chinami. To właśnie chińska gospodarka jest obecnie jednym z największych wyzwań dla Ameryki. Niezależnie od tego, która partia wprowadzi swojego kandydata do Białego Domu, to stanie od przed ogromem problemów.
Pogłębiająca się radykalizacja nastrojów społecznych, wzrost znaczenia mniejszości latynoskiej, kwestia nieufności obywateli do własnego rządu. Lista problemów jest coraz dłuższa.
5 listopada 2024 roku Amerykanie zdecydują o tym, kto będzie się z nimi zmagał przez kolejne cztery lata.
Bitwa o Amerykę – ocena książki
Bitwa o Amerykę. Czy to koniec Stanów Zjednoczonych, jakie znamy przenosi na za ocean. Uświadamiamy sobie, że amerykańska demokracja znajduje się w poważnym kryzysie. Jego najbardziej spektakularnym przejawem był słynny – czy raczej niesławny – szturm zwolenników Trumpa na Kapitol w 2021 roku.
Lektura książki Andrzeja Kohuta pozwala nam lepiej zrozumieć amerykańską politykę i nastroje społeczne. Osobiście uważam, że recenzowana praca mogłaby być jeszcze bardziej pogłębiona. Nie zmienia to jednak faktu pozytywnej oceny książki. Dzięki niej naprawdę bardziej zrozumiemy dzisiejszą Amerykę.
Wydawnictwo Szczeliny
Ocena recenzenta: 4/6
Wojciech Sobański
Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem Szczeliny.
