Klify Athribis w małej egipskiej wiosce niedaleko Sohag, około 200 kilometrów na północ od Luksoru, mogą skrywać dawne sanktuarium. Naukowcy z Uniwersytetu w Tybindze, we współpracy z egipskim Ministerstwem Turystyki i Starożytności, odkryli wejście do świątyni sugerujące taką możliwość.
Struktura ta, znana jako pylon, składa się z dwóch wież flankujących centralne wejście. Według profesora Christiana Leitza, kierownika projektu i kierownika wykopalisk Marcusa Müllera z Instytutu Starożytnych Cywilizacji Bliskiego Wschodu (IANES) na Uniwersytecie w Tybindze, świątynia wykuta w skale może znajdować się pod nietkniętym gruzem za pylonem.
Od 2022 roku naukowcy z Tybingi współpracują z Mohamedem Abdelbadią z Egyptian Antiquities Authority i egipskim zespołem w celu odkopania dużej kamiennej świątyni w Athribis. Prace te są częścią trwających od 2012 roku wykopalisk mających na celu odkrycie starożytnej dzielnicy świątynnej, zbudowanej między 144 p.n.e. a 138 rokiem n.e.
Pierwotnie kompleks miał 51 metrów szerokości, a wieże monumentalnego wejścia sięgały 18 metrów wysokości. Dziś pozostało tylko około 5 metrów tych wież; reszta została zniszczona przez kamieniołomy, datowane na rok 752 lub krótko po nim, jak ustalono na podstawie odkrytej monety.
W ostatnich miesiącach zespół skupił swoje wykopaliska na północnej wieży i bramie wejściowej. Tutaj odkryto płaskorzeźby przedstawiające króla składającego ofiary lwogłowej bogini Repit i jej synowi Kolanthesowi. Nowo odkryte inskrypcje hieroglificzne po raz pierwszy ujawniają tożsamość króla odpowiedzialnego za dekorację pylonu i prawdopodobnie jego budowę: Ptolemeusza VIII, który rządził w II wieku p.n.e.
W północnej wieży pylonu badacze niespodziewanie odkryli nieznaną wcześniej komorę. Używając poduszki powietrznej, drewnianego rusztowania i rolek, usunęli blok sufitowy ważący około 20 ton. Ujawniło to komorę mierzącą około 6 metrów długości i prawie 3 metry szerokości. Początkowo używany jako miejsce do przechowywania przyborów świątynnych, pokój został później wykorzystany do przechowywania amfor.
Korytarz przez pylon zapewnia dostęp do komory z zewnątrz. Wejście to jest ozdobione płaskorzeźbami i hieroglifami. Wśród dekoracji znajduje się bogini Repit, podczas gdy przeciwległa framuga drzwi przedstawia boga płodności Min w towarzystwie dwóch rzadko przedstawianych istot: dekanów, gwiazd niebieskich, które pomagały mierzyć czas w nocy, z głowami sokoła i ibisa.
Co wyjątkowe, fasada pylonu posiada drugie drzwi prowadzące do nieznanej wcześniej klatki schodowej. Schody te prowadziły na co najmniej cztery piętra, gdzie znajdowały się dodatkowe pomieszczenia magazynowe.
Wykopaliska zaplanowane na listopad 2024 roku skupią się na odkryciu śladów domniemanej świątyni za pylonem. Drobno wygładzone wapienne bloki na pionowo ściętej skalnej fasadzie mogą należeć do skalnego sanktuarium – wyjaśnił Leitz. Odkrycie ponad 4-metrowych elementów i dekoracji, w tym fryzu kobry typowego dla architektury świątynnej, sugeruje możliwość istnienia ukrytych drzwi.
Źródło: Christfried Dornis, Egyptologists discover a possible Ptolemaic temple in Athribis, phys.org [dostęp: 04.12.2024].
Fot. Północna wieża świątyni z nowo odkrytą komorą. Źródło: Marcus Müller, Athribis Project
