Historia Żydów | Recenzja

Historia Żydów, Simon Schama

Książka Simona Schama to niezwykła opowieść o ludzie, który widział potęgę starożytnego Egiptu, później chwałę cesarstwa rzymskiego, rozwój chrześcijaństwa i ekspansję Królestwa Hiszpanii. W każdej z tych cywilizacji był prześladowany, a pomimo to trwa do dzisiaj…

Simon Schama to wybitny brytyjskich historyk o żydowskich korzeniach. Poza licznymi zróżnicowanymi tematycznie pracami z zakresu historii i historii sztuki, jest też popularyzatorem wiedzy o historii Europy i scenarzystą emitowanych przez BBC seriali dokumentalnych. W swojej najnowszej książce Historia Żydów od 1000 r. p.n.e. do 1492 r. n.e. opisuje dzieje ludu, który nie, jak często sobie wyobrażano, to oddzielna, lecz cywilizacja, która była i jest zanurzona w świecie ludów wśród których się znaleźli: od Egipcjan po Greków, od Arabów po chrześcijan.

Praca została podzielona na dwie części. W pierwszej – Papirus, pokrywki, pergamin autor skupia się na historii narodu żydowskiego pośród Egipcjan oraz Babilończyków. Jak sam zauważa żydowska tożsamość musiała ukształtować się gdzieś pomiędzy dwoma kulturowymi biegunami: Nilem i Eufratem. Z jednej strony żydzi pełnymi garściami czerpali z obu kultur np. najbardziej żydowskie z imion, Mojżesz, w którego historii po raz pierwszy wykuł się naród, jest prawdopodobnie egipskie, nie wspominając już o tym, że jedna z żon króla Salomona była córką faraona, a jeszcze przed niewolą kupowali oni konie od Egipcjan i sprowadzali je do północnej Palestyny. Trudno wyobrazić żydowską historię w odłączeniu od Egiptu. Egipt był ostatecznym Obcym, Egipcjanie zaś to Oni; jednak Egipt był, pokolenie po pokoleniu, także Nami.

W drugiej zaś części – Mozaika, pergamin, papier zwraca się ku czasom średniowiecza – do roku 1492. Przede wszystkim interesują Schama relacje między narodem żydowskim a chrześcijanami i wyznawcami islamu. W tych rozdziałach, na przykładzie odkryć archeologicznych obala kilka mitów m.in. ten że żydzi opierają swoją wiarę jedynie na świętych tekstach, a odrzucają obrazy. Jednak zgadza się z tezą, że najważniejszy i największy pomnik judaizmu w tym okresie nie powstał z kamieni czy farb, lecz ze słów. Omawia znaczenie pism powstałych w tym czasie – Miszny i Gemary oraz przywołuje wybitne postacie żydowskie tych lat.

Historia Żydów nie jest pozycją łatwą i lekką do czytania. W obszernej pracy liczącej ponad 500 stron Schama zamieścił jeszcze większy ogrom pracy, analiz i źródeł. Rozdziały są bardzo obszerne, bo liczą po kilkanaście a momentami nawet kilkadziesiąt stron. Jednak mimo wszystko warto zmierzyć się z niezwykła historią niezwykłego ludu.

Do książki dołączono pokaźny zbiór map przedstawiających rozmieszczenie ludności żydowskiej w poszczególnych epokach i kulturach np. miasta żydowskie w Arabii w początkach islamu, za czasów Mahometa lub masakry i deportacje na tajże ludności w średniowiecznym chrześcijaństwie.

Na duży plus należy podkreślić ładne wydanie książki: w twardej oprawie, łagodnym dla oka niebieskawym kolorze czcionki oraz z dużą ilością ilustracji pokazujących m.in. znaleziska archeologiczne, fragmenty mozaik czy papirusów.

Reasumując książka Simona Schama pokazuje historię żydów z ciekawej perspektywy jako świadków wzrastania, rozwój i upadku wielu starożytnych i nowożytnych cywilizacji. Jednak nie byli to bierni świadkowie, lecz aktywni uczestnicy życia, przedstawicieli zgoła innych kultur, z których obie strony czerpały obopólne korzyści.

Wydawnictwo Poznańskie

Ocena: 5/6

Piotr Burak

 

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*