Marek Kwaśny, Johann Jacob Eybelwieser młodszy (1667 – 1744). Wrocławski malarz doby baroku
Człowiek wielu talentów. Artysta, którego dzieła po dziś dzień zdobią ołtarze dolnośląskich kościołów. Pragmatyk – który potrafił dostosować się do gustów i oczekiwań klientów. Menedżer – którego warsztat odznaczał się niezwykłą wręcz wydajnością pracy. Kim był Johann Jacob Eybelwieser młodszy, którego sylwetkę i dokonania przybliża Marek Kwaśny?
Kilka słów o autorze
Dr Marek Kwaśny jest historykiem sztuki, adiunktem w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. Nauczycielem akademickim, którego zainteresowania naukowe koncentrują się m.in. wokół śląskiej i europejskiej sztuki nowożytnej. Współautorem książek Barokowi rzeźbiarze i malarze w dawnym opactwie Augustianów w Żaganiu (2015) oraz Malarstwo barokowe na Śląsku (2017).
Recenzowana publikacja jest wydaniem książkowym rozprawy doktorskiej autora.
Co znajdziemy w książce Johann Jacob Eybelwieser młodszy (1667 – 1744). Wrocławski malarz doby baroku?
Po pierwsze fascynujący świat osiemnastowiecznego środowiska artystycznego Dolnego Śląska. Częścią tej społeczności, jeszcze w wieku wcześniejszym stał się ojciec bohatera książki, Johann Jacob Eybelwieser starszy.
Zaczynał jako partacz, poza strukturami cechu, dodatkowo z grzywną w kieszeni, by stać się z czasem członkiem wrocławskiej gildii i właścicielem własnego warsztatu. Uczeń przerósł mistrza – zastosujmy to znane nam wszystkim przysłowie, bowiem na kolejnych kartach książki śledzimy karierę syna, który przyćmił swoimi dokonaniami dzieło ojca.
Po wtóre – towarzyszymy artyście, którego sławę za życia i po śmierci przyćmił śląski Rembrandt – Michael Willmann i inni twórcy. Odkrywamy kulisy technik artystycznych, zaglądamy do warsztatu malarskiego wrocławskiego mistrza, niemalże sięgając po paletę i pędzle czy zaznajamiamy się z osiemnastowiecznym marketingiem.
Jesteśmy świadkami negocjacji finansowych i świadomego budowania własnej marki wrocławskiego artysty. Ponadto spoglądamy na przebogaty katalog reprodukcji dzieł Eybelwiesera, które opatrzone są komentarzami z podaniem tytułu obrazu lub fresku, czy zastosowanej techniki malarskiej.
Rys techniczny książki Johann Jacob Eybelwieser młodszy (1667 – 1744). Wrocławski malarz doby baroku.
Monografia Johann Jacob Eybelwieser młodszy (1667 – 1744). Wrocławski malarz doby baroku składa się zasadniczo z dwóch części.
Pierwsza z nich obejmuje cztery rozdziały poprzedzone słowami wstępu oraz prezentacją aktualnego stanu badań nad postacią Johanna Jacoba Eybelweisera młodszego. Całość pierwszej części uwieńczona została zakończeniem.
Część druga zawiera z kolei katalog wszystkich znanych dzieł wrocławskiego artysty. Podzielony został na trzy sekcje, którym przypisano litery od A do C. Kategoria A traktuje o dziełach będących z pewnością autorstwa Johanna Jacoba Eybelwiesera młodszego i jego współpracowników, kat. B – to katalog dzieł przypisywanych wrocławskiemu artyście i jego zespołowi, zaś kat. C – to dzieła spod ręki artysty, którym nie było pisane dotrwanie do współczesności.
Ponadto w publikacji ujęto listę malarskich realizacji Eybelwiesera i jego warsztatu w układzie chronologicznym, bibliografię, listę wykorzystanych ilustracji, streszczenie w języku angielskim, indeks osób oraz indeks miejscowości. Na froncie oprawy znajdziemy fragment obrazu Św. Łukasz. Prawdopodobnie twarz świętego przybrała tutaj rysy wrocławskiego artysty.
Tylna część oprawy zawiera zajawkę, której atrakcyjna treść intryguje i zachęca do poznania książki Johann Jacob Eybelwieser młodszy (1667 – 1744). Wrocławski malarz doby baroku. Całość została wydana bardzo solidnie, zaopatrzona w twardą oprawę i wydrukowana na papierze dobrej jakości,
w czym wielka zasługa Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego. Choć praca jest monografią naukową, zastosowany język nie jest hermetyczny.
Artysta – pragmatyk – menedżer
Johann Jacob Eybelwieser młodszy jest przykładem człowieka, który zdając sobie sprawę ze swoich ograniczeń, potrafi wycisnąć maksimum z posiadanych talentów i nadarzających się okazji.
Dzięki zaradności ojca, w którego warsztacie stawiał pierwsze kroki poznał rzemiosło i wyruszył w czeladniczą wędrówkę. Dokąd? Autor niczym detektyw śledzi każdy z potencjalnych kierunków. Jaki jest wynik dochodzenia? Poznasz go sięgając po lekturę książki Johann Jacob Eybelwieser młodszy (1667 – 1744). Wrocławski malarz doby baroku.
Tymczasem młody Johann Jacob powraca z wojaży, zgłasza akces do wrocławskiego cechu malarzy i… przejmuje zakład ojca. Legalna działalność w cechu otwiera mu wiele drzwi. Sam Eybelwieser wyznaje katolicyzm, co stawia go w uprzywilejowanej pozycji wobec protestanckich kolegów po fachu. Dlaczego?
Instytucje Kościoła chętniej zlecają prace malarskie współwyznawcom. Johann Jacob jest elastyczny w swojej pracy, dopasowuje się do wymagań i oczekiwań klientów. Pragmatyzm artysty objawiał się również m.in. w stosowaniu swego rodzaju tablic, na których umieszczał szkice ludzkich głów, rąk czy też stóp, zaczerpnięte z dzieł innych artystów. Twórczo je interpretował i wykorzystywał przy pracach nad swoimi zleceniami.
Talenty menedżerskie objawiły się natomiast w wydajności pracy warsztatu wrocławskiego mistrza i zastosowaniu autopromocji. Co za tym idzie, Johann Jacob Eybelwieser stał się jednym z najpłodniejszych
i najpopularniejszych malarzy osiemnastowiecznego Wrocławia.
Podsumowanie
Książka Johann Jacob Eybelwieser młodszy (1667 – 1744). Wrocławski malarz doby baroku to historia niezwykłej kariery człowieka, który w pełni wykorzystał daną mu szansę. Przez lata pozostał w cieniu Michaela Willmanna i innych śląskich twórców, dzisiaj zaprezentowany szerokiej publiczności jawi się jako postać niezwykle ciekawa
i wszechstronna.
Pamiętając o Eybelwieserze nie sposób przejść obojętnie obok wręcz benedyktyńskiej pracy autora niniejszej książki. Ogrom wysiłku skutkuje bowiem wydaniem wszechstronnego i pionierskiego dla poznania dziejów śląskiego baroku dzieła.
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
Ocena recenzenta: 5/6
Patryk Krygier
Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem Uniwersytetu Wrocławskiego.