Schronisko na Hali Ornak to miejsce będące swojego rodzaju następcą legendarnych budynków istniejących w tych okolicach. Choć powstało dopiero w 1948 roku, historia schronisk w Dolinie Kościeliskiej sięga o wiele dalej.
Schronisko znajduje się na Małej Polance Ornaczańskiej w górnej części Doliny Kościeliskiej, na wysokości 1100 metrów n.p.m. Dawniej był to teren należący do Hali Ornak, dziś stanowi osobną miejscowość Ornak w gminie Kościelisko.
Legendarna przeszłość
Sama Hala Ornak znajduje się w dolnej części Doliny Pyszniańskiej i ma przeszłość pasterską. Początkowo pieczę nad nią sprawowali górale z Cichego, później przeszła w ręce wielu podhalańskich wsi. Sama nazwa ma pochodzenie ludowe i wiążę się z legendą. Ma ona pochodzić od słowa „orzeł” („oreł”), który, według podań, miał w tym miejscu unieść, a następnie upuścić 7-letniego chłopca. W wyniku tragicznego zdarzenia dziecko zmarło.
Schronisko na Hali Ornak to już piąty budynek znajdujący się w Dolinie Kościeliskiej. W 1875 roku przy Lodowym Źródle powstała pierwsza altana. Kolejną zbudowano na Polanie Smytniej w 1882 roku. Z kolei nad Smerczyńskim Stawem w 1896 roku powstał trzeci budynek. Żaden z nich nie przetrwał.
Schronisko na Hali Pysznej
Dzisiejszy budynek jest swojego rodzaju następcą legendarnego już schroniska na Hali Pysznej. W książce pt. „W stronę Pysznej” tak o tym miejscu pisał Stanisław Zieliński: „Serce, przewodnik po przeszłości i nieomylny kompas wspomnień, prowadzi w stronę Pysznej, na stare ślady nart, na trasy zimowych „wyryp” w Tatrach Zachodnich”.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego ten budynek znajdujący się w górnej części Doliny Pyszniańskiej stanowił miejsce niezwykle znane. Najpierw istniał tam szałas, a w 1936 roku zdecydowano się na budowę schroniska. Miejsce to gromadziło znane osobistości, organizowano tu zawody sportowe, w tym bieg zjazdowy w Pyszniańskiej Przełęczy, a jego gospodarzem w 1938 roku był sam Stanisław Marusarz.
Niestety, historia schroniska na Hali Pysznej zakończyła się w styczniu 1945 roku. Wówczas budynek został trafiony pociskiem podczas walk między hitlerowcami i partyzantami radzieckimi. Schronisko doszczętnie spłonęło, a po II wojnie nie zdecydowano się na jego odbudowę. Podjęto bowiem decyzję, że dolina zostanie zamknięta dla ruchu turystycznego. Dziś można ją podziwiać między innymi z grzbietu Ornaku, ale wstęp do niej mają między innymi niedźwiedzie i jelenie – turyści już nie.
Schronisko na Hali Ornak
Wobec zamknięcia Doliny Pysznej dla ruchu turystycznego, po II wojnie światowej podjęto decyzję o budowie schroniska na Hali Ornak. Budynek zbudowano w latach 1947-1948 w stylu zakopiańskim, a jego projekt wykonała Anna Górska. Otwarcie odbyło się w 1948 roku i budynek stanowi własność PTTK.
Od 1973 roku schronisko nosi imię prof. Walerego Goetla. Ma 49 miejsc noclegowych, a z jego okien rozciąga się widok na Kominiarski Wierch, Bystrą i Błyszcz. Otoczone jest obszarem ochrony ścisłej, a dotrzeć do niego można Doliną Kościeliską, która stanowi jedno z najchętniej odwiedzanych miejsc w Tatrach.
Michał Czornak
Bibliografia:
Zygmański M., Figiel N., Żemojtel M., Tatry Polskie, 2011.
Kosim J., Zakopane, Tatry. Ilustrowany przewodnik, 2000.
schronisko-ornak.pl, schroniska.pttk.pl, wikipedia
Fot.: Wikimedia Commons – Opioła Jerzy
