W trakcie okupacji niemieckiej na terenie Łodzi znajdowało się jedno z największych i najdłużej istniejących gett żydowskich w całej okupowanej Europie. Łódzkie getto powstało 8 lutego 1940 r., i funkcjonowało aż do sierpnia 1944 r.
W celu upamiętnienia ofiar łódzkiego getta, na terenie znajdującego się w Łodzi przy ulicy Wojska Polskiego 83, Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w ostatnich dniach dokonano otwarcia wystawy „Twarze Getta”. Wystawa została przygotowana przez Fundację „Topografia Terroru” z Berlina we współpracy z Archiwum Państwowym w Łodzi, z którego zbiorów pochodzą fotografie. Ekspozycję prezentowano m.in. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, w Berlinie i w Kolonii, jak również w siedzibie ONZ w Nowym Jorku. Zdjęcia prezentowane na wystawie Twarze getta mają unikatowy charakter. Większość fotografii powstałych na terenie nazistowskich gett w Europie Środkowo-Wschodniej wykonali hitlerowcy. Często ukazywały one tradycyjnych, ortodoksyjnych Żydów z Europy Wschodniej – motyw wielokrotnie wykorzystywany w antysemickiej propagandzie nazistowskiej. Tymczasem przeważająca część zdjęć z łódzkiego getta została zrobiona przez żydowskich fotografów, m.in. Mendela Grossmana i Henryka Rossa. Działali oni z oficjalnego polecenia Przełożonego Starszeństwa Żydów Mordechaja Chaima Rumkowskiego, który chciał przekonać nazistów o pożytkach płynących z istnienia łódzkiego getta. Dlatego głównym zadaniem żydowskich fotografów miało być dokumentowanie ekonomicznego potencjału getta. Często wychodzili oni jednak poza narzucone im ramy i w swoich pracach ukazywali świat getta w całej jego złożoności. Ryzykując życiem fotografowali egzekucje, przypadki śmierci głodowej na ulicach, akcje deportacyjne. Utrwalali też sceny z wydarzeń artystycznych oraz migawkowe ujęcia roześmianych ludzi, ukazując krótkie chwile radości. Zdjęcia te przedstawiają godną podziwu wolę zachowania człowieczeństwa w rzeczywistości, w której pogardzano ludźmi. Oprócz tego w ramach obchodów upamiętniających 76 rocznicę utworzenia łódzkiego getta miało miejsce spotkanie z autorami i redaktorami książek poświęconych historii Litzmanstadt Ghetto: Ewą Wiatr, Adrianną Bryk i Adamem Sitarkiem. Podczas spotkania w siedzibie Centrum Dialogu im. Marka Edelmana zaprezentowano również projekt „Makieta Litzmannstadt-Getto”, którego celem jest stworzenie unikatowej, multimedialnej makiety łódzkiego getta.
Piotr Rapiński,
Źródło: radiolodz.pl, gazeta.pl, centrumdialogu.com
Fot.: Plan Litzmannstadt Ghetto wpisany w aktualną siatkę łódzkich ulic. Fot. Wikipedia Commons.
