W miejscowości Pławno, w województwie zachodniopomorskim odkryto trzy kamienne kręgi i trzy kurhany grobowe pochodzące sprzed 2 000 lat. Odkrycia dokonali koszalińscy archeolodzy. Według badaczy znalezione obiekty spełniały funkcję nekropolii, a wewnątrz kamiennych kręgów starszyzna plemienna Gotów odbywała ważne narady.
Tego rodzaju znaleziska na terenach Polski należą do rzadkości. Według naukowców większość podobnych kręgów na przestrzeni tysiącleci uległa całkowitemu zniszczeniu. Kamienie były powalone lub ponownie użyte do innych celów. Cmentarzysko odkryte niedawno na terenie Pławna zostało założone przez Gotów (wschodniogermański lud pochodzący ze Skandynawii), istniało pomiędzy I a III w. n.e. To co je wyróżnia na tle innych podobnych znalezisk, to przede wszystkim obecność w tym miejscu jednocześnie aż 3 kręgów kamiennych. Obiekty te zachowały się do naszych czasów dzięki korzystnemu położeniu – w głębi lasu, z dala od siedzib ludzkich. Jest to szóste z kolei stanowisko z kręgami kamiennymi odkryte do tej pory na Pomorzu, które przetrwało do czasów współczesnych. W przeszłości podobnych miejsc było więcej (naukowcy dysponują informacjami o nieistniejących już kręgach), niewykluczone, że jeszcze jakaś część podobnych zabytków znajduje się w lasach.
Na kręgi z Pławna składają się duże głazy rozstawione od siebie w odległości 2,5 do 3 metrów i połączone dodatkowo wieńcem z niewielkich, ściśle przylegających do siebie otoczaków. Średnica każdego z kręgów wynosi ponad 20 m. W centralnej części jednego z głazów znajdowała się stela – wysoki głaz, którego pierwotna wysokość zdaniem archeologów mogła wynosić nawet około 3 m. Większość kamiennych kręgów zachowała się w pierwotnej lokalizacji, natomiast niektóre spośród nich były powalone lub przykryte ściółką leśną.
Według przypuszczeń naukowców wewnątrz kręgów odbywały się narady starszyzny plemiennej, w sprawach dotyczących współplemieńców z najbliższej okolicy. Pozostałością po takich spotkaniach była przepalona ziemia po płonących ogniskach, którą znajdowano na podobnych stanowiskach, na terenie Polski.
Pośród kamiennych kręgów znaleziono również 3 kurhany (kopce ziemne) o wysokości nie przekraczającej metra i średnicy wynoszącej 17 m. Prawdopodobnie powierzchnia tych kurhanów pokryta była otoczakami. Podnóże każdego z kurhanów otoczone było większymi głazami. Według przypuszczeń naukowców we wnętrzu kurhanów mogą znajdować się pochówki.
Pod koniec 2014 r. archeolodzy zostali poinformowani przez leśników o kamieniach wystających z ziemi. Dokonano wstępnej lustracji tego terenu a w 2016 r. przystąpiono do właściwych badań archeologicznych. Niedawno zakończono analizę antropologiczną szczątków ludzkich znalezionych w pobliżu jednego z kamiennych kręgów.
Wiek znaleziska oszacowano na 2 tysiące lat. Datowania dokonano w oparciu o zabytki odkryte w grobach przylegających do jednego z kręgów. W jednym przypadku spopielone zwłoki wsypano do glinianej urny, a następnie zasypano. Trzech pozostałych zmarłych poddano kremacji ale spopielone szczątki wsypane zostały bezpośrednio do grobu. Według antropolog Moniki Dzierlińskiej z Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo – Wschodniej i Zakładu Bioarcheologii Instytutu Archeologii UW wynika, że w ceramicznej urnie znajdują się szczątki kobiety w wieku 30 – 39 lat. Pośród kości znajdowano przedmioty ściśle powiązane ze zmarłymi kobietami – przęślik i szpila oraz zapinki ze stopu miedzi służące do spinania szat. W pozostałych grobach spoczywają według przypuszczeń naukowców szczątki osób dorosłych. U dwóch zmarłych antropolog ujawniła stany zapalne żuchwy, wskazujące na fakt wykorzystywania zębów w codziennych pracach lub dowodzące ich dużego starcia (niestety samych zębów nie znaleziono). Ustaliła ponadto, że kości zmarłych zostały poddane wysokiej temperaturze (800 st. C lub więcej), na co wskazuje ich biały kolor i liczne spękania. Naukowcy nie znaleźli jednak miejsc po stosach pogrzebowych.
W przyszłym roku mają być prowadzone dalsze badania archeologiczne. Planowane jest również utworzenie w miejscu znaleziska rezerwatu archeologicznego. Obecnie największe tego typu skupisko kamiennych kręgów związanych z Gotami w Polsce znajduje się w Odrach koło Czerska, w województwie pomorskim.
Źródła: dzieje.pl, onet.pl
Fot.: Wikimedia Commons
Zenon Purta
