Norwescy archeolodzy odkryli najstarszy kamień runiczny na świecie, nazwany kamieniem Svingerud
17 stycznia 2023 roku archeolodzy w Norwegii przekazali, że znaleźli kamień runiczny. Według nich to najstarszy kamień runiczny na świecie, inskrypcje mają do 2 000 lat i sięgają najwcześniejszych dni historii pisma runicznego.
Muzeum Historii Kultury w Oslo podało, że płaski, kwadratowy blok piaskowca z wyrytymi inskrypcjami może być najwcześniejszym przykładem zapisanych słów w Skandynawii.
Jest jedna z najstarszych inskrypcji runicznych, jakie kiedykolwiek znaleziono (…), najstarszy kamień runiczny na świecie. (…) To znalezisko da nam wiele wiedzy na temat wykorzystania run we wczesnej epoce żelaza. To może być jedna z pierwszych prób wykorzystania run w Norwegii i Skandynawii na kamieniu
– powiedziała Kristel Zilmer, profesor na Uniwersytecie w Oslo.
Starsze runy znajdywano na innych przedmiotach, ale nie na kamieniu. Najwcześniejsze znalezisko runiczne znajduje się na grzebieniu kości znalezionym w Danii.
Najstarszy kamień runiczny został odkryty już jesienią 2021 roku podczas wykopalisk grobu w pobliżu Tyrifjordu, na zachód od Oslo. Jest to region znany z kilku znalezisk archeologicznych. Przedmioty w jamie kremacyjnej, spalone kości i węgiel drzewny, wskazują, że runy prawdopodobnie zostały wpisane między 1 a 250 rokiem n.e.
Archeolodzy potrzebowali czasu, aby przeanalizować i datować kamień runiczny. Kamień ma wymiary 31×32 cm i kilka rodzajów napisów, z których nie wszystkie są zrozumiałe dla badaczy. Na przedniej stronie kamienia pojawia się osiem run, które układają się w słowo „idiberug”, co może być imieniem kobiety, mężczyzny lub rodziny. Według Zilmer to odkrycie jest najbardziej sensacyjną rzeczą, jaką ja, jako naukowiec, miałam.
Kamień runiczny nazwano „Svingerudsteinen” lub „kamień Svingerud” od miejsca, w którym został znaleziony. 21 stycznia w Muzeum Historii Kultury, które posiada największą w Norwegii kolekcję historycznych artefaktów, od epoki kamienia po czasy współczesne, będzie można oglądać kamień Svingerud przez miesiąc, do 26 lutego. Zespół pracuje teraz nad publikacją naukową na temat kamienia.
Kamienie runiczne – co to takiego?
Kamienie runiczne to po prostu kamienie, w których wyryte są inskrypcje w piśmie runicznym. Kamienie były często wykonywane przez wikingów i służyły głównie ku pamięci zmarłych. Zdecydowana większość kamieni z inskrypcją runiczną została znaleziona w Szwecji. Znaleziono ich bowiem około 3 000. Wiele kamieni znaleziono także w Danii, Norwegii i Islandii.
Również wiele znanych dziś kamieni zawiera chrześcijański krzyż. Jednocześnie duża część starszych kamieni runicznych zawiera elementy mitologii nordyckiej. Podczas chrystianizacji Skandynawii sporo kamieni runicznych zniszczono, gdyż kamienie zawierające elementy z mitologii nordyckiej uważano za pogańskie.
Zerknij na inne wpisy o tej tematyce:
- Podczas budowy linii kolejowej w okolicach Oslo znaleziono liczący około 1000 lat kamień runiczny z czasów wikingów
- Kontrowersje wokół kamienia runicznego z Jelling
- Tajemniczy kamień z Bornholm
W Polsce w 1858 roku znaleziono tzw. grot włóczni z Kowla na Wołyniu, na którym wyryto runy. Pochodzi prawdopodobnie z III wieku. Obecnie jest uważany za zaginiony. Najstarszą runą znalezioną w Polsce jest ta znaleziona w Rozwadowie nad Sanem na grocie włóczni również z III wieku n.e.
Źródło: World’s oldest runestone found in Norway, archaeologists say, The Guardian
Fot. Alexis Pantos/Museum of Cultural
