Tego dnia Armia Czerwona rozpoczęła operację mającą na celu zdobycie terenów Górnego Śląska, w tym bardzo istotnego dla III Rzeszy ze względów strategicznych rybnickiego okręgu przemysłowego – tzw. operacja górnośląska
Operacja górnośląska była jednym z końcowych akordów II wojny światowej. Miała na celu pozbawienie III Rzeszy ostatnich okręgów przemysłowych, jakie miała do dyspozycji. Dowództwu radzieckiemu zależało jednak, by zniszczenia dotknęły w jak najmniejszym stopniu obszary przemysłowe, w związku z czym zastosowali strategię nazwaną „Złote Wrota”, która polegała na oskrzydlaniu i okrążaniu okręgów przemysłowych, bez toczenia walk na ich obszarze.
Pomimo twardego oporu Niemców, którzy zdawali sobie sprawę ze znaczenia wysoce zindustrializowanych terenów Górnego Śląska Z, a zarazem bronili swojego terytorium, Armia Czerwona do końca marca zepchnęła, odziały niemieckiej 17. Armii na tereny przedwojennej granicy z Czechosłowacją
Wydarzenia poprzedzające operację
W styczniu 1945 roku w wyniku operacji wiślańsko-odrzańskiej, Armia Czerwona dotarła do brzegów Odry, przekraczając przy tym przedwojenną granicę Niemiec.
Warte odnotowania jest olbrzymie okrucieństwo czerwonoarmistów po przekroczeniu granic III Rzeszy na Śląsku. Bardzo mocno dotknęło ono również Polaków mieszkających na tych terenach. Najbardziej krwawym wątkiem ów tragicznych wydarzeń była masakra w Miechowicach – dzielnicy Bytomia, gdzie żołnierze radzieccy zamordowali ok. 380 cywilów.
Po zajęciu terenów Śląska w okolicach Katowic, sowieci zaczęli zagrażać jednym z ostatnich pozostałych Hitlerowi okręgów przemysłowych, a dokładniej – rybnickiemu i karwińsko-ostrawskiemu. Dodatkowo, w tym czasie na południe od ziem polskich Armia Czerwona zaczęła zagrażać węgierskim polom naftowym, które stanowiły ostatnie złoża ropy naftowej (niezbędnej do prowadzenia działań zbrojnych), jakie pozostały III Rzeszy.
W końcowej fazie II wojny światowej Niemcy starali się za wszelką cenę bronić nielicznych już obszarów, jakie miały strategiczne znaczenie dla funkcjonowania armii i przemysłu zbrojeniowego. Tak właśnie było w przypadku Śląska, z którego Niemcy zamierzali utworzyć twierdze i nie dopuścić do utraty tych terenów.
Planowali nawet odzyskanie już utraconego górnośląskiego okręgu przemysłowego, czemu sowieci chcieli przeciwdziałać poprzez uderzenie wyprzedzające, jakim była operacja górnośląska.
Dodatkowo, w wyniku lutowej operacji dolnośląskiej na froncie powstało wybrzuszenie, które zagrażało formacją czerwonoarmistów, którzy w wyniku ww. operacji dotarli do Nysy Łużyckiej. Celem operacji górnośląskiej było zlikwidowanie owego niewygodnego wybrzuszenia oraz odcięcie III Rzeszy od jednego z ostatnich obszarów przemysłowych, co jeszcze bardziej osłabiłoby, już ograniczony potencjał strategiczny niemieckich sił zbrojnych.
Operacja górnośląska – przebieg
Sowieci chcieli w miarę możliwości nie doprowadzić do zniszczenia obszarów przemysłowych. W związku z tym zastosowali strategię nazwaną „Złote Wrota”, która zakładała oskrzydlanie wrogich ugrupowań, a przy tym utrzymanie wąskiego korytarza, przez który siły Wermachtu mogłyby wycofać się z terenów zindustrializowanych, by uniknąć okrążenia i zniszczenia.
Ta pomysłowa strategia sprawiła, że w porównaniu do ogólnej skali zniszczeń, spowodowanej działaniami wojennymi, tereny te nie uległy szczególnym obrażeniom.
Dalszy plan wojsk radzieckich zakładał zgromadzenie łącznie ok. 400 000 żołnierzy, a dokładniej sił 1. Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa i podzielenie ich na dwa ugrupowania. To pierwsze miało rozpocząć natarcie spod Grodkowa, a drugie spod Koźla.
Ugrupowania miały spotkać się w Prudniku, zamykając pierścień okrążenia wokół stacjonującej w tym rejonie niemieckiej 17. Armii. Następnym celem Armii Czerwonej była Nysa.
Podczas marszu wojsk radzieckich w kierunku Prudnika, część oddziałów niemieckich dostało się 17 marca w okrążenie w rejonie Głogówka. Miasto zostało zdobyte dwa dni później. Już 17 marca w okolicach Prudnika Armia Czerwona dotarła do Złotego Potoku, gdzie linia frontu utrzymała się do końca wojny. Następnie sowieci rozpoczęli atak w kierunku Nysy, która została zdobyta w nocy z 23 na 24 marca.
Operacja górnośląska zakończyła się 31 marca.
Skutki operacji górnośląskiej
W efekcie operacji górnośląskiej wojska niemieckie zostały odrzucone na linię przedwojennej granicy z Czechosłowacją i utraciły obszar jednego z ostatnich okręgów przemysłowych, a zarazem ostatnich złóż węgla, jakie miała do dyspozycji III Rzesza.
Dzięki zlikwidowaniu wybrzuszenia na linii frontu w rejonie Śląska, sowieci mogli skoncentrować swoje siły do uderzenia na Berlin, które rozpoczęło się już 16 kwietnia. Niemiecka 17. armia wycofała się na obszar Czech, by bronić tamtejszych obszarów, w tym Pragi, która została zdobyta 11 maja jako ostatni punkt oporu III Rzeszy.
Fot. 25. Gwardyjska Brygada Zmechanizowana w natarciu na Prudnik, Gieorgij Chomzor, źródło: Wikimedia Commons
Karol Żywiecki – uczeń Liceum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Czas po szkole poświęca na sport, książki historyczne, kryminały i spędzanie czasu ze znajomymi. Kawa jest jego przyjacielem i pomocnikiem w codziennym życiu.