13 września w Berlinie zakończyła się podróż Freedom Express. Grupa 20 osób z 10 krajów przez dwa tygodnie podróżowała po Europie śladami przemian 1989 roku. Młodzi artyści, dziennikarze i historycy, wybrani w międzynarodowym konkursie, przemierzyli drogę od solidarnościowego Gdańska, przez Warszawę, Budapeszt i Sopron, Timiszoarę, Bratysławę, Pragę, aż po Berlin. Program spotkań, warsztatów i działań artystycznych realizowanych podczas podróży powstał dzięki współpracy kilkunastu instytucji zajmujących się historią XX wieku. Wyprawa była elementem kampanii społeczno-edukacyjnej Freedom Express, realizowanej z inicjatywy Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność. Kolejną odsłoną kampanii będzie wystawa multimedialna „Drogi do przełomu. Europa Środkowo-Wschodnia 1939-1989″ prezentująca różne drogi do wolności krajów Europy Środkowo-Wschodniej, która zostanie pokazana w stolicach europejskich.
Jednym z owoców dwutygodniowej wyprawy Freedom Express jest blog dostępny pod adresem www.1989.enrs.eu/blog, na którym uczestnicy na bieżąco relacjonowali wrażenia z podróży. W ich obserwacjach, artystycznych komentarzach i powracających pytaniach o solidarność we współczesnym świecie, pobrzmiewa głos pokolenia urodzonego już po transformacji, które pamięć o roku 1989 czerpie z lekcji historii i rodzinnych opowieści.
W pierwszych dniach podróży młodzież wzięła udział w uroczystym otwarciu Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku i obchodach 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej na Westerplatte. W Warszawie poznali realia stanu wojennego podczas gry miejskiej „Stan wojenny” i wizyty w dawnej podziemnej drukarni. W Timiszoarze odwiedzili Muzeum Rewolucji, a w Bratyławie i Pradze miejsca związane z Aksamitną Rewolucją. Wśród osób, które spotkali na swojej trasie znaleźli się m.in. polscy opozycjoniści Zbigniew Bujak i Jan Lityński, przywódca duchowy rumuńskiej rewolucji 1989 roku László Tőkés, członkowie legendarnego zespołu Plastic People of the Universe, czeski artysta David Černý, pełnomocnik rządu Federalnego Niemiec ds. Kultury i Mediów Monika Grütters.
Ważnym doświadczeniem było także spotkanie w węgierskim parlamencie z działaczami opozycji demokratycznej 1989 roku. Wśród zaproszonych gości znaleźli się obecny marszałek parlamentu – László Kövér oraz wicemarszałek, poeta i nauczyciel – Sándor Lezsák, a także Mátyás Szűrös – polityk, tymczasowy prezydent Republiki Węgierskiej w okresie transformacji i politolog Péter Tölgyessy.
– Możliwość bezpośredniego kontaktu z uczestnikami tamtych wydarzeń, byłymi opozycjonistami, z których niektórzy są do dziś aktywnymi politykami, miała ważne znaczenie edukacyjne – podkreśla Rafał Rogulski, dyrektor Sekretariatu Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność. – Młodzież mogła usłyszeć, w jaki sposób pamiętają trudny czas walki o wolność własnych narodów, a jednocześnie porozmawiać o obecnej sytuacji międzynarodowej. Te, chwilami pełne emocji spotkania, pokazywały, jak istotną rolę dla naszej tożsamości, dla rozumienia naszego miejsca w świecie odgrywa historia i jak ważny jest dialog o niej – dodaje Rogulski.
Podróż była elementem kampanii społeczno-edukacyjnej Freedom Express, realizowanej z inicjatywy Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność. W 2015 roku zakończy się produkcja filmu dokumentalnego, w którym za kamerą stanęli także niektórzy uczestnicy projektu.
Idea podróży Freedom Express zakłada stworzenie międzynarodowej platformy współpracy młodych
i twórczych ludzi poprzez wspólne rozważanie fenomenu przełomowych wydarzeń historii XX wieku.
Szczegóły na www.freedomexpress.enrs.eu.
