Polska i Turcja, czyli lata wojen i wieczny szacunek

Takie były początki, niewątpliwie bardzo trudne i złożone, stosunków dyplomatycznych Polski z Turcją. Potem już było coraz gorzej. Od końca XV wieku Imperium Osmańskie podbija kolejne ziemie na terenie Europy, a kolejni polscy królowie angażują się w koalicję antyosmańskie. Bezpośrednio Turcy zaczęli zagrażać Polsce po „połknięciu” Hospodarstwa Mołdawskiego, gdy obie strony rozdzielił jedynie Dniestr.

Sułtan Ibráhim na koniu w otoczeniu trzech dostojników, miniatura, Costumes turcs., S.l., ca 1600-1699; Biblioteka Narodowa (Fot. wilanow-palac.art.pl)
Sułtan Ibráhim na koniu w otoczeniu trzech dostojników, miniatura, Costumes turcs., S.l., ca 1600-1699; Biblioteka Narodowa (Fot. wilanow-palac.art.pl)

Prawie co roku to jedna, to druga strona czyniła wyprawy – Turcy na Podole, a Polacy do Mołdawii, Wołoszczyzny i Siedmiogrodu. Turcy zapędzali się aż pod Przemyśl i wycofywali się po zdobyciu jasyru. Okresy wojen przeplatały się z kolejnymi rozejmami i układami pokojowymi. W 1501 roku podpisano bezterminowe porozumienia pokojowe pomiędzy Turcją z jednej strony i Polską, Litwą, Węgrami i Mołdawią – z drugiej. Stosunki dyplomatyczne były nadal utrzymywane.

Początek XVI wieku wprowadza zainteresowanie się polskiej szlachty Wschodem. Oddziały wojskowe zamieniły karawany kupieckie. Do Polski przywożone są z Turcji takie towary jak broń biała, jedwab, odzież, dywany i przyprawy. Tradycja sarmacka, która kształtuje się w tym okresie, w strojach i broni ma coraz więcej zapożyczeń ze wschodu.


Po zawarciu Unii Lubelskiej w 1569 roku Polska stała się wielkim wielonarodowym państwem, granicom, którego zagrażały tylko Turcja i Rosja. Wymagało to stworzenia nowej polityki obronnej, szczególnie na terenach zagrożonych i stworzenia koncepcji powołania silnej armii dowodzonej przez hetmanów.

Po wyborze na króla Stefana Batorego Polska została wciągnięta w kolejne działania skierowane przeciwko Turcji. Batory, który od 1571 roku panował w Siedmiogrodzie, miał plany zerwania zależności lennej od sułtana. Planował wyzwolenie Węgier, jednak nie chciał działać pochopnie. Przejawem tego była m.in. wielka modernizacja armii oraz odmowa udziału w lidze antytureckiej w 1583 roku. Król planował początkowo ostateczne zwycięstwo nad Moskwą, a dopiero następnie uderzenie na Imperium Osmańskie. Te plany były wspierane przez papieża Sykstusa V, jednak śmierć Batorego w 1586 przerwała realizację tych zamiarów. Stosunki dyplomatyczne nadal trwały.

Na przełomie XVI i XVII wieków stosunkom pomiędzy dwoma państwami coraz bardzie dawała się we znaki kwestia kozacka. Sicz Zaporoska wyrosła na groźną siłę, która dowolnie przyjmowała zobowiązania Polski i czyniła wyprawy „na Turka” we własnym zakresie. Pretensje o rozboje strona turecka zgłaszała jednak zawsze królowi polskiemu. Szereg ustaw zobowiązywał Kozaków do nieopuszczanie terenów Rzeczypospolitej, jednak nie wywiązywali się z tego. Zaczęły się też burzyć księstwa naddunajskie, co nie leżało ani w interesie Polski, ani Turcji. Jednak to jedna strona, to druga opowiadały się po czyjejś stronie i wspomagały któreś z księstw. Doprowadziło to do wybuchu kolejnych wojen.

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*