Sumeryjska świątynia poświęcona Aleksandrowi Wielkiemu sprzed 2300 lat
Najnowsze odkrycie archeologów z British Museum w Girsu to sumeryjska świątynia poświęcona Aleksandrowi Wielkiemu. Początkowo była miejscem kultu sumeryjskiego boga Ningirsu, a później została przemianowana na miejsce kultu młodego zdobywcy.
W skrócie:
- Prace archeologiczne prowadzone w starożytnym mieście Girsu wskazują, że świątynia była miejscem kultu Aleksandra Wielkiego.
- Poświęcenie świątyni mogło być jednym z ostatnich aktów życia Aleksandra, na krótko przed jego śmiercią w wieku 32 lat.
Badania archeologiczne w Girsu
Uważa się, że miasto Girsu było zamieszkane od 5000 r. p.n.e. Miasto Girsu było częścią Sumeru, jednej z najstarszych cywilizacji na świecie, która założyła pierwsze miasta i stworzyła pierwsze prawa.
Było świętym miastem dla Sumerów i duchową ojczyzną ich wojowniczego boga, Ningirsu. Po rozpoczęciu wykopalisk w XIX wieku okazało się, że w tym miejscu mogła zostać zbudowana grecka struktura, ale jedynym dowodem była tajemnicza tabliczka. Zarówno w języku greckim, jak i aramejskim tabliczka głosiła: „Adad-nadin-aḫḫe”, co oznacza „dawca dwóch braci”.
Znaczna część stanowiska została wówczas uszkodzona, ale w trakcie współczesnych badań, przy użyciu dronów i technologii teledetekcji, naukowcy zidentyfikowali większy, ukryty kompleks.
Podczas gdy teren miasta został poważnie zniszczony przez konflikt w XX wieku i niszczycielskie wykopaliska francuskich archeologów w XIX wieku, technologie teledetekcyjne sugerowały większy, ukryty kompleks. Pod koniec 2022 roku zespół badaczy odnalazł mury i zapisy administracyjne ogromnego pałacu i sanktuarium, w którym później zbudowano grecką świątynię. O tym odkryciu pisaliśmy tutaj:
W trakcie prac archeologicznych inni naukowcy oskarżali badaczy o „zmyślanie” i marnowanie pieniędzy, ponieważ wierzyli, że miejsce to jest już w pełni wykopane i nic więcej się tam nie znajduje. Teraz archeolodzy trafili na świątynię poświęconą Aleksandrowi Wielkiemu.
Sumeryjska świątynia poświęcona Aleksandrowi Wielkiemu
Archeolog z Muzeum Brytyjskiego, dr Sebastien Rey, uważa obecnie, że Grecy założyli własną świątynię w starożytnym mieście Girsu, być może po to, by ogłosić boskość Aleksandra. Odkrycie srebrnej monety wybitej około 330 roku p.n.e. przez wojska Aleksandra sugeruje, że zdobywca mógł odwiedzić świątynię po pokonaniu Persów. Tym samym ufundowanie świątyni było jednym z ostatnich aktów życia Aleksandra, na krótko przed jego śmiercią w wieku 32 lat.
To naprawdę niesamowite. Nasze odkrycia sytuują późniejszą świątynię za życia Aleksandra. (…) Znaleźliśmy ofiary, rodzaje ofiar, które składano po bitwie, figurki żołnierzy i kawalerzystów. Jest szansa, nigdy nie dowiemy się na pewno, że mógł tu przybyć, kiedy wrócił do Babilonu, tuż przed śmiercią
– powiedział dr Rey w rozmowie z The Telegraph.
Odkrycie srebrnej monety obok ołtarza z ofiarami, zwykle znajdowanego w greckich świątyniach, sugeruje, że miejsce to było wykorzystywane jako miejsce kultu przez wojska Aleksandra. Ofiarami były terakotowe figurki kawalerzystów, którzy byli bardzo podobni do kawalerii towarzyszącej, która tworzyła osobistą straż przyboczną Aleksandra.
Naukowcy twierdzą, że może to oznaczać, że ktokolwiek składał ofiary, był bardzo bliski Aleksandrowi lub że prawdopodobnie zostały one złożone przez samego zdobywcę.
Odkrycia rzucają również światło na znaczenie tajemniczej greckiej inskrypcji znalezionej w tym miejscu, która odnosiła się do „dawcy dwóch braci”. Aleksander Wielki osobiście interesował się postacią Herkulesa i ogłosił się synem Zeusa podczas pobytu w Egipcie, co uczyniło go bratem mitycznego bohatera.
Być może Aleksander został skierowany do świątyni Ningirsu, wojowniczego boga Sumerów. Dr Rey uważa, że świątynia została poświęcona Zeusowi i dwóm braciom, połączonej postaci Herkulesa i Ningursu oraz Aleksandrowi Wielkiemu.
To miejsce oddaje cześć Zeusowi i dwóm boskim synom. Synami są Herakles i Aleksander. To właśnie sugerują te odkrycia.
Teoria ta sugeruje również, że starożytne kultury miały głębokie zrozumienie swojej historii i długą pamięć kulturową, znając dokładną lokalizację świątyni i jej przeznaczenie ponad tysiąc lat po jej opuszczeniu.
Zespół pracujący na miejscu uważa, że sumeryjska świątynia poświęcona Aleksandrowi Wielkiemu była pierwotnie używana do uczt, składania ofiar ze zwierząt i innych procesji poświęconych Ningirsu.
Ostatecznie odkrycie doprowadziło do wspólnej inicjatywy ratowania zagrożonych miejsc dziedzictwa kulturowego, prowadzonej przez British Museum, Getty i State Board of Antiquities and Heritage (SBAH) w Iraku.
Aleksander Wielki
Aleksander III Macedoński, lepiej znany jako Aleksander był królem Macedonii w IV wieku p.n.e. Podbił imperium perskie aż po Indus, tworząc jedno z największych imperiów starożytności. Po śmierci ojca, Filipa II Macedońskiego, Aleksander odziedziczył potężne królestwo i doświadczoną armię.
Zajrzyj też tu: Filip II Macedoński – źródło sukcesu Aleksandra Wielkiego
Wznowił panhellenistyczny projekt swojego ojca, jednocząc Macedonię i greckie poleis w koalicji przed inwazją na Imperium Perskie. W 334 roku p.n.e. wyruszył do Azji na kampanię, która miała trwać dziesięć lat. Odniósł wiele zwycięstw nad Persami, z których najważniejsze to:
- bitwa nad rzeką Granik,
- bitwa pod Issos
- i bitwa pod Gaugamelą.
Po śmierci perskiego króla Dariusza III i ostatecznym podboju Imperium Perskiego, Aleksander rozpoczął kampanię w dolinie Indusu, wygrywając bitwę nad Hydaspes. W 326 roku p.n.e. jego żołnierze odmówili dalszej wędrówki. Aleksander postanowił więc zawrócić. Zmarł w Babilonie w 323 roku p.n.e. w wieku 32 lat, zanim zdążył zrealizować swoje plany podboju Arabii.
Po jego śmierci jego generałowie walczyli ze sobą w wojnach diadochów, a imperium rozpadło się. Istnieje wiele dzieł literackich o Aleksandrze Wielkim, ale nie zachowało się ani jedno dzieło historyka jego czasów. Po jego śmierci wokół osobowości młodego króla powstało wiele legend.
Źródła:
- Craig Simpson, Ancient Iraqis may have worshipped Alexander the Great, says British Museum, The Telegraph [dostęp: 20.11.2023].
