Archeolodzy odnaleźli zaginiony sumeryjski pałac w Girsu sprzed 4 500 lat
Zespół badaczy z British Museum i Iraku poinformował o odnalezieniu królewskiego pałacu najstarszej znanej nam cywilizacji na świecie. Znalezisko to sumeryjski pałac w Girsu, który wzniesiono 4 500 lat temu.
Starożytne miasto Girsu, dzisiejsze Tello, to jedno z najstarszych znanych miast na świecie. Odkryto je ponad 140 lat temu, a parę lat temu brytyjsko-iracki zespół wznowił badania archeologiczne. Teraz udało im się odnaleźć zaginiony sumeryjski pałac królewski.
W skrócie:
- Miasto Girsu i badania archeologiczne
- Projekt Girsu. British Museum i program Iraq Scheme
- Sumeryjski pałac w Girsu
- Sumeryjski pałac w Girsu – co mówią członkowie zespołu?
Miasto Girsu i badania archeologiczne
Starożytne miasto Girsu to jedno z trzech (Girsu, Lagasz i Siraran) głównych ośrodków Lagasz w południowej Mezopotamii. Było zamieszkane prawdopodobnie już w okresie Ubaid (5 300-4 800 p.n.e). W czasach panowania Gudei (2 080-2 060 p.n.e.) Girsu stało się stolicą królestwa Lagasz. Gdy władza polityczna przeniosła się do miasta Lagasz, Girsu nadal było jego centrum religijnym.
W okresie panowania III dynastii z Ur Girsu było głównym ośrodkiem administracyjnym imperium. Po upadku Ur, Girsu straciło na znaczeniu, ale pozostało zamieszkane do ok. 200 roku p.n.e.
Tello to współczesna nazwa sumeryjskiego miasta Girsu. Jest jednym z najwcześniejszych znanych miast na świecie. W III tysiącleciu był ośrodkiem kultu sumeryjskiego boga Ningirsu. Miasto było świętą metropolią i centrum miasta-państwa, które leżało w najbardziej wysuniętej na południowy wschód części mezopotamskiego aluwium.
Dziś Tello jest gigantycznym stanowiskiem archeologicznym, które było szeroko badane już w latach 1877-1933. Ma podobny układ topograficzny do innych wielkich mezopotamskich stanowisk. Miejsce to ucierpiało z powodu złych standardów wykopalisk (również tych nielegalnych). Na miejscu odnaleziono około 50 000 tabliczek klinowych.
Wykopaliska ujawniły jedne z najważniejszych zabytków sumeryjskiej sztuki i architektury, w tym zarówno posąg sumeryjskiego władcy, Gudei, jak i most zbudowany z wypalanej cegły, który jest najstarszym mostem odkrytym do tej pory na świecie. To właśnie w Girsu znaleziono fragmenty Steli Sępów – najwcześniejszy znany pomnik o tematyce wojennej i upamiętnia zwycięstwo króla Eannatum z Lagasz, nad Ushem, królem Umma.
Zajrzyj też tu: Sytuacja polityczna w Mezopotamii pod rządami dynastii akadyjskiej
Projekt Girsu. British Museum i program Iraq Scheme
Wykopaliska w Tello wznowiono w 2016 roku w ramach programu szkoleniowego dla irackich archeologów (program Iraq Scheme), który organizuje British Museum. Znaleziono tabliczkę fundamentową i szereg wpisanych stożków budowlanych. Jesienią 2019 roku prace koncentrowały się na Kopcu Pałacu, gdzie we wcześniejszych sezonach znajdowała się E-ninnu, świątynia Ningirsu.
W marcu 2020 roku archeolodzy ogłosili odkrycie 5 000-letniego obszaru kultowego wypełnionego ponad 300 rozbitymi ceremonialnymi ceramicznymi kubkami, misami, dzbanami, ofiarami ze zwierząt i rytualnymi procesjami poświęconymi Ningirsu. Jedną ze szczątków była figurka z brązu w kształcie kaczki z oczami wykonanymi z kory, która jest uważana za poświęconą Nanshe.
Kuratorem działu starożytnej Mezopotamii w British Museum jest dr Sebastien Rey i to on zajmuje się współpracą z Iraq Scheme i kieruje projektem Girsu. Jest on autorem publikacji For the Gods of Girsu: City-State Formation in Ancient Sumer.
Project Girsu za pomocą najnowszej technologii zabezpiecza teren i prowadzi pełną dokumentację stanowiska archeologicznego. Trwa od 2021 roku i ma zakończyć się w 2024. P II wojnie światowej i wynikających z niej konfliktach w Iraku skupiono się na Girsu w ograniczonym zakresie.
Przez ponad 80 lat pozostawał otwarty i odsłonięty bez żadnych prac konserwatorskich. Projekt ma „ożywić” Girsu, podnosząc świadomość jego znaczenia jako stanowiska archeologicznego. Wyznacza także nowy początek w poszukiwaniu początków życia miejskiego i jego znaczenia dla wczesnego formowania się państwa, wynalezienia pisma i rozwoju złożonych społeczeństw.
Do tej pory partnerzy projektu współpracowali z irackimi kolegami w celu zbadania najwcześniejszego na świecie mostu, świątyni i sanktuarium Ningirsu. Ujawniło to bogactwo informacji na temat pochodzenia Girsu i narodzin ośrodków miejskich w Mezopotamii.
W ramach projektu zapewniono również szkolenie irackich archeologów i konserwatorów oraz nawiązano współpracę ze społecznościami znajdującymi się w pobliżu tego miejsca. Dzięki utworzeniu centrum doskonałości w celu ułatwienia badań nad historią i archeologią Girsu, ważne znaleziska zostaną wkrótce wystawione w Muzeum Iraku w Bagdadzie, a wyniki zostaną rozpowszechnione w szerokim zakresie publikacji.
W ramach projektu badane są na nowo odkrycia z XIX-XX wieku i ponownie analizowane.
A teraz, badacze odnaleźli zaginiony sumeryjski pałac w Girsu.
Sumeryjski pałac w Girsu
Dzięki Projektowi Girsu zespół archeologów odkrył pozostałości zaginionego pałacu królów Girsu w Tello w południowym Iraku. Pałac wzniesiono co najmniej 4 500 lat do III tysiąclecia p.n.e. W zeszłym roku w Girsu przeprowadzono wstępne prace teledetekcyjne z wykorzystaniem najnowocześniejszej technologii. Wykonano zdjęcia z drona i pod Tablet Hill zlokalizowano ważne podpowierzchniowe pozostałości rozległego kompleksu, wcześniej nieznane. Witryna została spustoszona przez niszczycielskie XIX-wieczne wykopaliska i XX-wieczny konflikt.
Sumeryjski pałac w Girsu to znaczące odkrycie, sugerujące, że pod powierzchnią wciąż leżą nienaruszone starożytne pozostałości. Jesienią 2022 roku zidentyfikowano pierwsze mury pałacu z cegły mułowej i ponad 200 tabliczek klinowych, akta administracyjne. Przewieziono je do Irackiego Muzeum w Bagdadzie.
Oprócz pałacu odkryto także sanktuarium wielkiego sumeryjskiego boga Ningirsu – od którego miasto wzięło swoją nazwę. Świątynia nazywa się Eninnu, Biały Ptak Gromu, i była czczona jako jedna z najważniejszych świątyń Mezopotamii. Do czasu badań terenowych projektu Girsu świątynia Eninnu była znana tylko w starożytnych inskrypcjach odkrytych na miejscu 140 lat temu.
Zespół uzyskał także dostęp do odtajnionych zdjęć z programu CIA Corona, który wykorzystywał satelity monitorujące do zbierania danych wywiadowczych w latach 1959-1972, aby polować na ślady budynków wykonanych z wyschniętego błota zakopanego przez wieki pod jeszcze większą ilością błota przed uruchomieniem własnych lotów dronem.
Sumeryjski pałac w Girsu – co mówią członkowie zespołu?
Dr Sebastien Rey powiedział:
Nowe odkrycia w Iraku podkreślają sukces partnerstwa British Museum z Państwową Radą Starożytności i Dziedzictwa oraz Getty poprzez Projekt Girsu. Girsu jest jednym z najważniejszych zabytków w regionie świata, ale niewiele o nim wiadomo. Jest to również wyjątkowe miejsce do prowadzenia szkoleń programów archeologii ratunkowej dla specjalistów zajmujących się dziedzictwem i studentów w Iraku w kontekście pełnoprawnego projektu badawczego. Ponad osiemdziesiąt lat pracy w terenie przerwy w serwisie zrobiły swoje. Projekt Girsu przy wsparciu Getty to niezwykła okazja do długoterminowego zabezpieczenia tej niezwykłej witryny ochrona.
Dr Ahmed Fakak Al-Badrani, iracki minister kultury, powiedział:
Brytyjskie wykopaliska archeologiczne w Iraku ujawnią dalsze znaczące starożytne ery Mezopotamii, gdyż jest to prawdziwe świadectwo silnych więzi łączących oba kraje zacieśnić współpracę między obydwoma krajami.
Dr Hartwig Fischer, dyrektor British Museum, powiedział:
Współpraca między British Museum, State Board of Antiquities and Heritage of Iraq oraz the Getty reprezentuje nowy, ważny sposób budowania wspólnych projektów dziedzictwa kulturowego międzynarodowo. Cieszymy się, że dzisiejsza wizyta mogła uczcić ostatnią odkrycia, które są wynikiem tej współpracy, kontynuują wieloletnie zaangażowanie British Museum w ochronę dziedzictwa kulturowego Iraku, m.in wspieranie innowacyjnych badań i szkolenie kolejnego pokolenia Irakijczyków archeologów w Girsu. Podczas gdy nasza wiedza o świecie sumeryjskim pozostaje ograniczona dziś prace w Girsu i odkrycie zaginionego pałacu i świątyni ogromny potencjał dla naszego zrozumienia tej ważnej cywilizacji, rzucając światło o przeszłości i informowanie o przyszłości.
Źródła:
- British Museum
- CIA Cold War spy plane pictures help British Museum uncover long-lost palace beneath Iraqi desert, Robert Dex, Evening Standard [dostęp: 20.02.2023].
Fot. British Museum
