Tego dnia 1889 w Atlancie założono The Coca-Cola Company
Choć The Coca-Cola Company powstała w 1889 roku, to historia napoju rozpoczęła się znacznie wcześniej. Coca-Colę stworzył amerykański farmaceuta John S. Pemberton. Zawierała ona pierwotnie orzeszki kola i Damian, a później syrop z liści koki.
Jak powstała Coca-Cola?
„Poprzedniczką” obecnej Coca-Coli była wersja Dr. Johna Stytha Pembertona, popularnego wówczas napoju „Mariani Wine” – „Pemberton’s French Wine Coca”, która zawierała orzeszki kola i damian (roślinę leczniczą).
Jednak w 1885 roku w niektórych hrabstwach stanu Georgia wprowadzono prawo dry county, więc Pemberton musiał ponownie zmienić recepturę napoju, wykluczając z niego alkohol. Został on zastąpiony syropem karmelowym (stopionym cukrem).
8 maja 1886 roku Dr John Styth Pemberton, farmauceta, wyprodukował syrop z liści koki i orzechów koli, który stał się podstawą dla napoju. W 1886 roku nowy, bezalkoholowy napój nazwano „Coca-Cola”, wskazując w ten sposób jego główne składniki.
Po ugotowaniu syropu Pemberton zaniósł dzbanek nowego produktu do Jacobs’ Pharmacy, gdzie została pobrana próbka i uznano ją za „doskonałą”. Syrop razem z wodą gazowaną wprowadzono do sprzedaży w aptece po pięć centów za szklankę. Za życia Pembertona napój nie był popularny, kupowało go mniej niż 10 osób dziennie, a pierwszy rok produkcji Coca-Coli przyniósł straty.
Początkowo napój był opatentowany jako „lek na wszystkie zaburzenia nerwowe”. Jednak wynalazca twierdził, że Coca-Cola leczy także impotencję, a uzależnieni od morfiny mogą się na nią przerzucić (swoją drogą Pemberton też lubił morfinę).
Należy w tym miejscu zaznaczyć, że kokaina nie była wówczas substancją zakazaną i nie była znana jej szkodliwość dla zdrowia. Wręcz przeciwnie: była traktowana jako „panaceja”. Dlatego kokaina była swobodnie sprzedawana i często dodawana do napojów dla przyjemności i łagodzenia bólu.
W 1906 roku w Stanach Zjednoczonych weszła w życie ustawa o czystości żywności i leków (Pure Food and Drug Act). Według tej ustawy federalne ustawodawstwo amerykańskie zaczęło zwalczać produkty z zawartością kokainy. W tym także coca-colę.
Przez przeciwnika coca-coli, dr Harvey’a Wiley’a, powstały plotki, że napój zawiera alkohol. W wyniku tego spożywanie go zostało zabronione na kilka lat w amerykańskich bazach wojskowych. W 1911 roku doprowadził do jednego z najbardziej nietypowych procesów w historii – „U.S. v. 40 Barrels and 20 Kegs of Coca-Cola”.
Nazwa procesu pochodzi od zarekwirowanych w 1909 roku 40 dużych beczek i 20 beczułek syropu, z którego miała powstać coca-cola. The Coca-Cola Company zostały postawione dwa główne zarzuty:
- o zatruwanie młodych ludzi kofeiną
- i o niestosowanie, mimo nazwy, koki w napoju.
The Coca-Cola Company
Pemberton, jak widać, miał pecha. Firma nie przynosiła zysku. W trakcie roku na fabryce wybuchły dwa pożary, wspólnik podał Pembertona do sądu, a uzależnienie od narkotyków coraz bardziej go pochłaniało.
Farmaceuta został bankrutem i obiecał sprzedać recepturę swojego napoju za 2300 dolarów Asie Giggsowi Candlerowi. Sprzedał ją jednak czterem innym biznesmenom. Po śmierci Johna Pembertona (16 sierpnia 1888) prawo na wykorzystywanie logo „Coca-Cola” odziedziczył jego syn, Charley.
Jako alkoholik i osoba uzależniona od opium, sprzedawał niskojakościowe podróbki pod oryginalnym logo, co mogło skończyć się utratą klientów. Dla ubezpieczenia receptury Asa Candler w 1889 przy pomocy prawników uzyskał prawo do wykorzystania patentów Pembertona i założył The Coca-Cola Company w Atlancie.
Na początku, sprzedaż Coca-Coli nie przynosiła zysków, ale po tym jak przejął ją Asa Candler i skutecznie wypromował (od 1894) napój zaczęto sprzedawać w butelkach. Napój stał się bardzo popularny, generując 50 milionów dolarów zysku w 1912 roku.
Po śmierci Asa Candlera w 1919 roku firma przeszła w ręce bankiera Ernesta Woodruffa, a następnie do jego syna, Roberta Woodruffa, który zarządzał nią aż do swojej śmierci w 1985 roku.
W 1895 Coca-Cola weszła na państwowy rynek USA, w 1906 zaczęto sprzedawać ją na Kubie i Panamie. Cola trafiła nawet do Chińskiej Republiki Ludowej i dostała zezwolenie na sprzedaż w 1978.
New Coke albo wielka marketingowa pomyłka
W 1985 próbowano zmienić recepturę coli na „nowszą”. 23 kwietnia 1985 ogłoszono start kampanii, w wyniku której stara receptura coli byłaby wycofana i zmieniony na nową. Przez ten pomysł jednak nastąpił spadek popularności napoju, a konkurencja się wzmocniła.
Chociaż „New Coke” nie zdobyła serc konsumentów, to zwróciła uwagę na napój – tysiące ludzi protestowało przeciwko zmianom receptury napoju.
Coca-Cola w Polsce
Coca-Cola zadebiutowała w Polsce po II wojnie światowej. Oficjalna prezentacja napoju miała miejsce na Targach Poznańskich w 1957 roku. Wówczas rozważano rozpoczęcie produkcji w Polsce przez Polskie Zakłady Coca-Coli w Gdańsku. Plan zakładał eksport Coca-Coli do krajów Bloku Wschodniego, w tym Związku Radzieckiego, przy użyciu oryginalnych szklanych butelek.
Mimo lokalnego poparcia, władze centralne z różnych powodów zablokowały projekt, w tym z powodu konieczności uzgodnienia z zagranicznymi partnerami zarządu przedsiębiorstwa. W rezultacie Coca-Cola była dostępna jedynie w sklepach walutowych do 1972 roku.
Dzięki umowie między władzami PRL a koncernem, rozpoczęto produkcję w kraju przez Browary Warszawskie oraz Górnośląskie Zakłady Piwowarskie w Zabrzu i Tychach. Obecnie napój jest produkowany w zakładach w Staniątkach i Radzyminie, a Coca-Cola HBC Polska posiada także rozlewnię wód butelkowanych w Tyliczu. Inwestycje w Polsce przekroczyły 500 mln dolarów, od 1991 roku zatrudniono tam ponad 2800 pracowników.
Ciekawostką jest, że w 2022 roku The Coca-Cola Company całkowicie оpuściła rynek rosyjski w związku z inwazją na Ukrainę.
Fotografia poglądowa, Wikimedia Commons
Mariia Opalova
