W trakcie swojej działalności, podczas rewolucji 1905 roku, Organizacja Spiskowo-Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej (a później Organizacja Bojowa PPS) stworzyła siatkę przerzutu broni oraz materiałów propagandowych, zwaną „Odessą”. Z jej funkcjonowaniem wiązało się między innymi stworzenie szczególnego organizacyjnego slangu.
Ważną role przy przerzucie materiałów pełniły „dromaderki”, czyli kurierki, którym łatwiej było ukryć bibułę czy broń, ponieważ wzbudzały mniejsze podejrzenia carskiej policji i rzadziej je kontrolowano. Korzystały one z „dubeltowych sukienek”, szytych tak aby w specjalnych zaszewkach i kieszeniach ukrywać przenoszone materiały. Mieściło się w nich nawet po kilkanaście pistoletów z zapasem amunicji, 40 lasek dynamitu lub setki egzemplarzy „Robotnika” czy partyjnych ulotek. Noszenie tak przygotowanych ładunków wymagało od łączniczek tężyzny fizycznej, ponieważ ważyły one nawet ponad 10 kilogramów. Trasy przerzutowe wiodły najpierw z Prus lub Austro-Węgier do Królestwa Polskiego, a później do poszczególnych ośrodków, w których działała PPS.
Przemycane materiały również doczekały się swoich konspiracyjnych określeń. „Bronkiem” nazywano najczęściej stosowany przez bojowców pistolet Browning, z którego „kropiono” (strzelano) do przeciwników. „Kluskami” nazywano laski dynamitu. „Rob” to z kolei partyjna gazeta PPS – „Robotnik”, którą „łomotano” (drukowano) w tajnych drukarniach.
Piotr Cieszewski
Bibliografia:
Wojciech Lada „Polscy Terroryści”, Krakw 2014
Adam Próchnik „Kobieta w polskim ruchu socjalistycznym” www.lewicowo.pl
