Wykopaliska w świątyni grobowej królowej Hatszepsut ujawniają ciekawe odkrycia, rzucając nowe światło na życie i kult jednej z najbardziej niezwykłych władczyń starożytnego Egiptu. Archeolodzy odkryli unikalne artefakty, w tym narzędzia używane przez starożytnych budowniczych i kolorowe bloki ozdobne z nieznanymi wcześniej scenami. Co jeszcze skrywają mury świątyni?
Archeolodzy pracujący w pobliżu Deir al-Bahari w Luksorze w Egipcie odkryli niedawno kilka znaczących artefaktów w miejscu świątyni grobowej Hatszepsut, królowej, która rządziła starożytnym Egiptem. Wśród odkryć był „depozyt fundamentowy” świątyni – zbiór obiektów zakopanych przez pierwotnych budowniczych na początku budowy świątyni.
Depozyt zawierał adze (narzędzie do obróbki drewna), drewniany młotek, dwa dłuta, drewniany odlewany model do kształtowania cegieł błotnych oraz dwa kamienie z kartuszami Hatszepsut – hieroglificznymi owalami używanymi do oznaczania imienia władcy. Zahi Hawass, były szef egipskiego Ministerstwa Starożytności i lider zespołu wykopaliskowego, podzielił się tymi odkryciami z Live Science za pośrednictwem poczty elektronicznej.
Świątynia grobowa, zwana w starożytności Dżeser Dżeseru, była poświęcona Amonowi, głównemu bogu Teb (współczesny Luksor). Napisy na adze, młocie, odlanym modelu i jednym z dłut brzmią: „Dobry bóg Neb Maat Re, w świątyni Dżeser Dżeseru, ukochany przez Amona”. Wyrażenie „Neb Maat Re” odnosi się do Re (lub Ra), boga słońca i niektórych jego tytułów.
Zespół odkrył również 1500 kamiennych bloków w żywych kolorach, które kiedyś należały do świątyni doliny Hatszepsut, znajdującej się w pobliżu jej świątyni grobowej. Bloki te były ozdobione scenami, z których niektóre są widoczne do dziś.
Hatszepsut, kobieta-faraon, która rządziła Egiptem od około 1473 do 1458 r. p.n.e. podczas XVIII dynastii, była macochą Totmesa III. Totmes III czasami służył jako jej współwładca i zastąpił ją po jej śmierci. Zahi Hawass zauważył, że zespół odkrył dowody wskazujące na to, że Totmes III odrestaurował części świątyni grobowej Hatszepsut po jej śmierci. Podczas gdy niektóre posągi i inskrypcje Hatszepsut w całym Egipcie zostały zniszczone po jej śmierci, w tym przypadku Totmes III podjął kroki w celu zachowania jej świątyni.
Zespół wykopaliskowy dokonał również kilku znaczących odkryć w Luksorze, w tym cmentarza z XVII dynastii (około 1635-1550 pne) z okresu, gdy część Egiptu znajdowała się pod kontrolą Hyksosów, obcej grupy rządzącej. Wśród znalezisk były trumny zawierające szczątki starożytnych Egipcjan. Zespół odkopał również łuki i groty strzał, prawdopodobnie używane w konfliktach z Hyksosami. Hawass zasugerował, że niektórzy strażnicy pochowani na cmentarzu mogli uczestniczyć w tych bitwach.
Innym godnym uwagi znaleziskiem był grób Djehuty Mes, który służył jako nadzorca pałacu królowej Tetisheri. Królowa Tetisheri żyła w czasach XVII dynastii i prawdopodobnie do wczesnej XVIII dynastii, chociaż jej dokładne królewskie powiązania pozostają przedmiotem dyskusji. Wewnątrz grobowca Djehuty Mes archeolodzy odkryli wapienny stół ofiarny, stelę pogrzebową i naczynie kosmetyczne wykonane z alabastru i fajansu.
Aidan Dodson, honorowy profesor egiptologii na Uniwersytecie w Bristolu, skomentował znaczenie odkrycia kamiennych bloków z dolnej świątyni Hatszepsut. Zauważył, że podczas gdy jej główna świątynia była intensywnie badana od połowy XIX wieku, świątynia w dolinie została tylko krótko zbadana przez Howarda Cartera ponad 120 lat temu.
Wykopaliska w świątyni grobowej królowej Hatszepsut i ich analiza są w toku.
Źródło: Jarus Owen, Excavations at Queen Hatshepsut’s mortuary temple reveal elaborate burials, decorated blocks and ancient tools, Live Science [dostęp: 20.01.2025].
Fot. KHALED DESOUKI
