W kolejnym wywiadzie przygotowanym dla Was nasz redaktor Dawid Siuta miał przyjemność porozmawiać z prof. Wojciechem Polakiem, współautorem książki pt.: „Nigdy przed mocą nie ugniemy szyi”. Obóz internowania w Potulicach 1981–1982.
Skąd pomysł na stworzenie takiej publikacji. Monografii jednego tylko ośrodka internowania?
Takich monografii jest już kilka. Każdy obóz internowania był swoistym mikroświatem, wartym opisania. Warto jest scharakteryzować rozmaite aspekty życia więźniów politycznych w takim obozie – represje, którym ich poddawano, warunki (zazwyczaj straszne) w których przyszło im bytować, postawy, recepty na przetrwanie, metody wykorzystywania wolnego czasu, walkę internowanych z administracją więzienną o prawa więźniów politycznych itp.
Pewnie wszystkich naszych czytelników zafascynuje przede wszystkim tytuł. Skąd pomysł na takie jego ujęcie?
Władzom komunistycznym chodziło o to, żeby internowaniem złamać działaczy „Solidarności”. Starania te były daremne – stąd fragment „Pieśni Konfederatów Barskich” Juliusza Słowackiego w tytule naszej książki.
Na bazie, jakich materiałów powstała narracja?
Wykorzystaliśmy m. in. teczki internowanych, prowadzone przez Służbę Bezpieczeństwa, rozliczne dokumenty z archiwów IPN, a także ze zbiorów prywatnych, relacje i wywiady, które przeprowadzaliśmy z internowanymi. Wykorzystaliśmy pamiętniki pisane przez internowanych. Dzięki uprzejmości prokuratora IPN Oddziału Gdańskiego Mieczysława Góry mogliśmy też wykorzystać akta śledztwa IPN w sprawie internowań w regionie kujawsko-pomorskim.
Każda z publikacji ukazuje się w określonym celu. Jak w jednym zdaniu można by określić cel wydania tej książki?
Może to zabrzmi patetycznie, ale historia Polski a zwłaszcza historia walki o niepodległość to część naszej narodowej tożsamości. Chcemy być Polakami, chcemy znać naszą przeszłość. Bóg wyznaczył nam to miejsce na Ziemi i uczynił nas dumnym i wspaniałym narodem. Musimy umieć to szanować i cieszyć się z tego! Każda książka historyczna jest kamieniem we wspaniałym gmachu polskości.
Jak długo trwało jej przygotowanie?
Pracujemy i piszemy szybko, w sumie zajęło to nam kilka miesięcy.
Czy w Państwa opinii stworzenie takich opracowań również dla innych ośrodków komunistycznego internowania również byłoby zasadne?
Tak – powinny powstać monografie wszystkich obozów internowania, a także zakładów karnych, w których przetrzymywano więźniów politycznych. W więzieniu w Potulicach przetrzymywano oprócz internowanych także licznych więźniów politycznych. Potrzebna jest także monografia na ich temat.
Z lektury książki wiem, że cytują Państwo pamiętniki spisywane w trakcie, kiedy ich autorzy przebywali w Potulicach. Czy zostały one wydane drukiem czy cytują Państwo z rękopisów?
Cytujemy z rękopisów. Planujemy wydanie drukiem niektórych pamiętników.
Jakie były największe przeszkody w dotarciu do źródeł potrzebnych do stworzenia narracji?
Jedyna trudnością było umówienie się z niektórymi dawnymi internowanymi na rozmowy. Jak to w życiu bywa – trudno czasem znaleźć wspólna wolną chwilę…
Zaintrygował mnie cytat z zakończenia książki. Pozwolą Państwo, że przytoczę: „Wszelkie wieszczenia, że ‘historia się skończyła’, okazały się nieprawdziwe. Dlatego i dzisiaj musimy starać się, żeby Polska trwała i pomyślnie się rozwijała”. Po za oczywistym nawiązaniem do książki Fukuyamy, wyczuwam groźnie brzmiącą nutkę. Czy naprawdę dostrzegają Państwo dziś zagrożenie dla trwania i rozwoju Polski?
Tak – widzimy takie zagrożenia, chociażby niemieckie perfidne plany federalizacji Unii Europejskiej, które zmierzają do ograniczenia polskiej niepodległości. Za Nasz Kraj jesteśmy odpowiedzialni wszyscy – dlatego też musimy troszczyć się o zachowanie skarbu wolności, który takim wielkim kosztem wywalczyliśmy.
I na koniec już tradycyjne pytanie bardzo charakterystyczne dla naszych wywiadów. Czasami chcemy też stawiać drogowskazy dla młodych badaczy. Jeśli ktoś teraz zastanawia się nad kierunkiem badań w materii stanu wojennego w Polsce, czy dostrzegają Państwo i mogą wskazać jakieś rozwojowe perspektywy badawcze?
Tak, stan wojenny i opór społeczny przeciwko komunizmowi w mniejszych miejscowościach – to temat, który wymaga wielu pasjonatów. Mam nadzieję, że przystąpią oni jak najszybciej do pracy, opierając się m. in. na relacjach uczestników i świadków ówczesnych wydarzeń.
Dziękuję za rozmowę.
Nigdy przed mocą nie ugniemy szyi. Obóz internowania w Potulicach 1981-1982
Autor książki: Sylwia Galij-Skarbińska, Wojciech Polak
Cena: 31,5 zł
Dane szczegółowe:
Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej, IPN
Rok wyd.: 2021
Ilość stron: 412 s.
EAN: 9788382292299
ISBN: 978-83-8229-229-9
Data: 2021-10-11
