Został zbadany grób Króla Kazimierza Jagiellończyka

Po 40 latach na nowo został zbadany grób Króla Kazimierza Jagiellończyka. Do tej pory uważano, że złożono go do grobu nagiego jedynie okrytego tkaniną.

Kazimierz Andrzej Jagiellończyk urodził się 30 listopada 1427 roku. Był trzecim synem Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej. W wieku 7 lat był wychowywany czujnie pod okiem matki, ponieważ zmarł jego ojciec. Z racji tego, że był młodszy nie brano jego pod uwagę jako kandydata na króla. Po śmierci Zygmunta Luksemburczyka, miał szanse przejąć rządy po nim, ale ostatecznie wyprawa, która miała odbyć się w tym celu nie powiodła się. Duży nacisk na braci wywierał biskup Zbigniew Oleśnicki. W 1440 roku pod naciskiem biskupa Władysław Warneńczyk wyjechał po koronę Węgierską. W tym czasie doszło do zamachu na Litwie na wielkiego księcia Zygmunta Kiejstutowicza. Aby załagodzić wydarzenia na Litwie Kazimierz przybył na Litwę i bez zgody panów polskich objął tron wielkoksiążęcy. Po śmierci brata w 1444 roku, zaproponowano mu koronę królewską. Kazimierz jednak przez to, że nie chciał być uzależniony od biskupa poczekał z decyzją jeszcze kilka lat. Koronowany został 25 czerwca 1447 roku, w katedrze wawelskiej przez arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski Wincentego Kota. Nowy król od samego początku rządził twardą ręką. Dobrał grono współpracowników skupionych wokół jego matki, przez co odsunął od wpływów biskupa Oleśnickiego. Odsunął też na kilka lat zaprzysiężenie przywilejów szlacheckich. W polityce zagranicznej król odniósł wiele sukcesów Opanował Oświęcim i zmusił księcia do hołdu lennego, a w 1456 zhołdowano księstwo zatorskie.  6 marca 1454 roku król wydał akt inkorporacji Prus do Korony przez co rozpoczęła się wojna z zakonem krzyżackim, czyli tzw. wojnę trzynastoletnią. Na początku nie była wojna korzystna dla Korony, ale drugi etap przyniósł sukcesy.  19 października podpisano II pokój toruński, uzyskano Pomorze Gdańskie, Warmię, ziemię chełmińską, Malbork, Toruń, Elbląg. Dokonane zostały też hołdy przez wielkich mistrzów zakonnych. Wojnę tą wykorzystała szlachta, która wymusiła na królu podpisanie dwóch przywilejów w Cerekwicy i Nieszawie. Natomiast zgrupowanie Oleśnickiego buntowało się wobec przyłączenia przez króla Wołynia do Litwy. 10 lutego 1454 roku ożenił się z Elżbietą z Habsburgów (Rakuszanka), nazywana też ,,matką królów”, ponieważ urodziła ona 13 dzieci, z czego czterej  zostali królami, jeden kardynałem, a jeden uznany za świętego.  W 1465 roku do Korony inkorpowano ziemie sochaczewską, wiską, rawską, bełską. W 1471 roku w wyniku układów, po śmierci króla czeskiego Jerzego z Podiebradów, tron objął syn Kazimierza – Władysław, który  to w 1490 roku przejął też koronę węgierską. Rozpoczęła się polityka dynastyczna Jagiellończyka.  W 1478 roku Kazimierz toczył tzw. wojnę popią z biskupem warmińskim Mikołajem Tungenem, przez co też wyniknęła wojna z zakonem krzyżackim, zakończona złożeniem 9 października 1479 roku, hołdu lennego przez wielkiego mistrza Martina Truchsetza. W 1475 roku Turcja zajęła Kaffę  oraz odcięli Polskę od Morza Czarnego.  W 1478 roku nie udzielono wsparcia Republice Nowogrodu Wielkiego, który polskim protektoratem, przez co zdobyli ją Rosjanie.  W 1485 roku hospodar mołdawski Stefan III Wielki złożył królowi hołd lenny. Kazimierz zmarł 7 czerwca 1492 roku (65 lat), w Grodnie w katedrze Krakowskiej. Anna Makulec z Katedry Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych Akademii Sztuk Pięknych (ASP) w Warszawie uważa, że  zabytkowe tkaniny mogą wydawać się na pierwszy rzut oka niezbyt atrakcyjne i ważne z poznawczego punktu widzenia. Oraz badacze zwracają na małą wagę do znajdowanych tkanin. Po setkach lat nie zachowują już dawnej świetności i należy je  odpowiednio zabezpieczyć i zbadać. Ekshumacja Kazimierza miała miejsce w 1973 r. Wtedy to po raz pierwszy naukowcy zajrzeli do grobowca. Z ich raportu wynika, że nie znaleziono żadnych pozostałości i śladów po bieliźnie, ani po ubraniach czy obuwiu, przez to uznano, że monarchę złożono do grobu przykrytego jedynie cenną tkaniną w kolorze purpurowym przetykaną srebrną nicią, która pokrywała całe jego ciało, łącznie z głową. Z badań z lat 2001-2003 przeprowadzonych przez prof. Helenę Hryszko z ASP w Warszawie mamy  inny obraz królewskiego pochówku. Domniemana purpurowa tkanina okazała się aksamitną, zieloną kapą o czerwonym wzorze, przetykaną złotą, a nie srebrną nicią.

Według badaczy nieobecność odzieży lub bielizny jest nieprawdopodobne. Uważają, że tkaniny lniane wełniane i jedwabne farbowane na czarny lub brązowy kolor – z powodu dodatku soli metali ciężkich w procesie barwienia, tkaniny w środowisku grobowym najszybciej ulegają deterioracji, nie zachowują się w ogóle lub jako fragmentaryczne resztki i podobnie musiało się stać w przypadku szat Jagiellończyka. Ale z roku na rok konserwatorzy mają coraz więcej odpowiednich narzędzi, które są im w tym zadaniu pomocne.  Do identyfikacji składu surowcowego poza mikroskopią optyczną i cyfrową powszechnie stosuje się skaningową mikroskopię elektronową SEM – umożliwia ona dokładne odwzorowanie mikrotopografii powierzchni i identyfikację mocno zdegradowanych włókien. Nawet z bardzo drobnych fragmentów można też pozyskać informację na temat składu włókien – pomocne w tym są m.in. spektrofotometria w podczerwieni (FTIR), a spektrometria mas pozwala na analizę nawet śladowych ilości pierwiastków. Z kolei chromatografia gazowa ze spektrometrią mas umożliwia poprawne rozpoznanie substancji barwiących również w całkowicie zmienionych kolorystycznie tkaninach grobowych.

Źródła:  naukawpolsce.pap.pl

Fot.: Kazimierz Jagiellończyk

Marika Matusiak