Tego dnia 1912 w Londynie zmarł Bram Stoker, irlandzki pisarz, twórca Draculi
Za oknem wiatr huczy, a cienie tańczą na ścianach, jakby nieustannie szukając czegoś, czego nie można uchwycić. W tym mrocznym świecie nie ma miejsca na litość ani zapomnienie, a strach przeplata się z fascynacją. Bram Stoker, mistrz literatury grozy, stworzył opowieść, która od lat nie pozwala nam zasnąć spokojnie, wciągając w wir nieznanych lęków i tajemnic. Jak to możliwe, że historia, która nie przestaje straszyć, wciąż ma w sobie coś tak pociągającego?
Abraham Stoker urodził się 8 listopada 1847 roku w Dublinie, w Irlandii, w rodzinie o anglo-irlandzkich korzeniach. Jego ojciec, Abraham Stoker (1799–1876), był urzędnikiem państwowym, a matka, Charlotte Mathilda Blake Thornley (1818–1901), pochodziła z angielsko-irlandzkiej rodziny. Stoker był trzecim z siedmiorga dzieci. Jego najstarszy brat, Sir Thornley Stoker, uzyskał tytuł baroneta.
Rodzina była zaangażowana w życie religijne – uczęszczali do Kościoła Irlandii w Clontarf, gdzie chrzcili swoje dzieci. W dzieciństwie Stoker przez długi czas zmagał się z poważną chorobą, która ograniczała jego aktywność do wieku siedmiu lat. Czas spędzony w łóżku stał się okresem głębokich refleksji, które miały wpływ na jego późniejszą twórczość. Po wyleczeniu Stoker uczęszczał do prywatnej szkoły Bective House prowadzonej przez wielebnego Williama Woodsa.
Kariera akademicka i sportowa
Stoker rozpoczął studia na Trinity College w Dublinie w 1864 roku, gdzie kształcił się aż do 1870 roku. Zakończył je uzyskaniem tytułu licencjata, a następnie kontynuował studia, uzyskując tytuł magistra w 1875 roku. Choć w późniejszych latach twierdził, że ukończył studia „z wyróżnieniem z matematyki”, nie ma na to żadnych dowodów.
W trakcie studiów Stoker angażował się w działalność sportową, grając w rugby dla Uniwersytetu Dublińskiego. Ponadto pełnił funkcje audytora Uniwersyteckiego Towarzystwa Historycznego oraz prezesa Uniwersyteckiego Towarzystwa Filozoficznego, co czyni go jedynym studentem w historii tej uczelni, który objął obie te funkcje.
Wczesne zainteresowania literackie
Stoker zaczął interesować się teatrem jeszcze w czasach studenckich, a jego pasję do tej dziedziny rozwijał dzięki przyjaźni z doktorem Maunsellem. Po ukończeniu studiów, pracując w irlandzkiej służbie cywilnej, Stoker zaczął pisać recenzje teatralne dla lokalnej gazety Dublin Evening Mail. Jego krytyki były wysoko cenione, co przyciągnęło uwagę Sheridana Le Fanu, autora znanych powieści gotyckich.
Spotkanie z Henrym Irvingiem i początki kariery teatralnej
W grudniu 1876 roku Stoker wystawił pochlebną recenzję Hamleta w wykonaniu Henry’ego Irvinga, znanego aktora, który zaprosił go na kolację. To spotkanie okazało się przełomowe – Stoker stał się bliskim współpracownikiem Irvinga, a ich przyjaźń trwała przez wiele lat.
Wkrótce potem Stoker został mianowany menedżerem Lyceum Theatre w Londynie, którym Irving zarządzał. Zatrudnienie w tym teatrze miało ogromne znaczenie dla kariery Stokera, umożliwiając mu nawiązanie kontaktów z osobistościami ze świata kultury, m.in. z Jamesem Abbottem McNeillem Whistlerem i Sir Arthurem Conan Doyle’em.
Bram Stoker i sukcesy literackie
W 1878 roku Stoker ożenił się z Florence Balcombe, córką pułkownika Jamesa Balcombe’a. Florence była znana z urody, a w przeszłości była związana z Oscar Wilde’em, co wprowadziło Stokera do wyższych sfer londyńskiego towarzystwa. Z małżeństwa tego narodził się syn, Irving Noel Thornley Stoker, w 1879 roku. Po przeprowadzce do Londynu Stoker pełnił funkcję dyrektora biznesowego teatru przez 27 lat.
Bram Stoker – twórczość literacka i inspiracje
W trakcie swojej kariery Stoker napisał liczne opowiadania i powieści. Do najważniejszych należy Dracula (1897), powieść, która stała się kamieniem milowym w literaturze grozy i na stałe wpisała się do kanonu literackiego. Inspiracją do napisania tej powieści były m.in. jego podróże, w tym pobyty w Cruden Bay w Szkocji, gdzie Stoker spędzał wiele wakacji w latach 1892–1910.
W tym nadmorskim miasteczku powstały dwie jego wcześniejsze powieści: The Watter’s Mou’ (1895) i The Mystery of the Sea (1902). Cruden Bay stało się miejscem, które Stoker wykorzystał do stworzenia scenerii w Draculi. Charakterystyczne ruiny Zamku Slains w tej okolicy prawdopodobnie były inspiracją dla opisu Zamku Draculi.
Dracula – powieść, która zyskała popularność
Dracula to powieść epistolarna, która w całości napisana została w formie listów, dzienników, telegramów i wycinków z gazet, co nadaje jej realizmu i autentyczności. Kiedy w 1897 roku powieść trafiła do rąk czytelników, była uznawana za klasyczny przykład powieści grozy. Jednak z biegiem lat zaczęła zdobywać jeszcze większe uznanie, stając się jednym z najbardziej wpływowych dzieł literackich w historii.
Podczas wizyty w nadmorskim miasteczku Whitby w 1890 roku Stoker miał okazję zbadać lokalne legendy i odwiedzić ruiny opactwa w Whitby, które miały istotny wpływ na stworzenie kluczowych scen w Draculi. To właśnie w Whitby hrabia Dracula wysiada z okrętu, a jego postać w postaci czarnego psa wbiegająca po 199 schodach na cmentarz w kierunku kościoła św. Marii, stała się jednym z najbardziej pamiętnych motywów w powieści.
Bram Stoker – śmierć i dziedzictwo
Abraham Stoker zmarł 20 kwietnia 1912 roku w Londynie, po kilku udarach, które mogły być wynikiem przepracowania lub choroby. Został skremowany, a jego prochy złożono w krematorium Golders Green w Londynie, gdzie spoczywają do dziś, obok prochów jego syna.
W swojej twórczości Stoker wykorzystywał wiele tematów związanych z okultyzmem, nauką i medycyną, a także wierzeniami religijnymi, zwłaszcza w kontekście swojej pasji do filozofii i liberalnych poglądów politycznych. Jego zainteresowanie kulturą ludową Europy Środkowej i Wschodniej, a także fascynacja historią wampirów, zaowocowały stworzeniem jednej z najbardziej znanych postaci literackich wszech czasów – hrabiego Draculi.
Wielu badaczy wciąż spierają się o to, skąd Stoker czerpał inspiracje do stworzenia swojej postaci wampira. Jednym z najczęściej wymienianych źródeł była postać Vlada III, znanego także jako Vlad Dracula, którego brutalna historia miała wpływ na wizerunek wampira w powieści. Jednak niektóre badania, w tym prace Elizabeth Miller, podają, że Stoker zapożyczył jedynie imię i niewielką część historii, ale nie bazował na faktach historycznych dotyczących władcy.
Dzięki swojej oryginalnej twórczości, Abraham Stoker pozostawił po sobie dzieło, które przez lata inspirowało kolejne pokolenia pisarzy, filmowców, a także artystów różnych dziedzin.
