„Dzieje Polski – Skąd nasz ród” | Recenzja

Recenzja „Dzieje Polski – Skąd nasz ród” tom I

Jakiś czas temu w moje ręce trafiła książką profesora Andrzej Nowaka Dzieje Polski – Skąd nasz ród tom I. Przyznam szczerze, sądząc po samym tytule oraz zapowiedziach kolejnych tomów serii, że będzie to kolejna typowo akademicka synteza dziejów, która ma za zadanie naświetlić historię naszego państwa.

Książka do nabycia w księgarni Wolum.pl

Andrzej Nowak jest historykiem, wykładowcą na Uniwersytecie Jagiellońskim i profesorem zwyczajnym w Instytucie Historii PAN. Jest autorem wielu opracowań naukowych oraz laureatem wielu nagród.

Jako że interesuje się średniowieczem, szybko zagłębiłem się w lekturze ­­­­– z ciekawością zaczytywałem się coraz bardziej. Zamiast języka naukowego trafiłem na coś, co może przykuć uwagę na dłużej. Dla zwykłego człowieka, który nie przepada za naukową stylistyką, jest to coś, co może go wciągnąć w wir wydarzeń i jednocześnie przedstawić w łatwy sposób najdawniejsze dzieje naszego państwa.
Profesor w sposób naturalny kieruje czytelnika w obszary rozmaitych rozważań nad tym, co się wydarzyło. Nie pozwala osiąść na jednej tezie, daje do myślenia, często pozostawiając zagadnienie bez odpowiedzi po to, aby czytelnik sam mógł wyciągnąć swoje wnioski.
Doskonałym przykładem jest konflikt biskupa Stanisława z królem Bolesławem Śmiałym. Autor nie staje po żadnej ze stron, nie opowiada się za monarchą, który jest namaszczony przez Boga, jak i również nie staje po stronie biskupa, reprezentującego majestat kościoła. Profesor sytuuje siebie wygodnie z boku i docieka, jak naprawdę było: jakie przesłanki kierowały każdym z nich, co spowodowało, że doszło do tego aktu? Na koniec pozostawia pole do własnej refleksji.

Autor książki nie tylko opisuje wydarzenia sprzed setek lat, ale doszukuje się również związku z późniejszymi epokami. Ukazuje nam w sposób sensowny powiązania polityki wschodniej i zachodniej z późniejszymi czasami.
Co ciekawe, profesor wszystkie opisywane dzieje opiera o bardzo ważny czynnik – jest nim wolność jednostki i narodu. Wszelkie wydarzenia, takie jak jak bunty i poparcie dla władzy, utożsamia z podejściem ówczesnych władców do wolności swoich poddanych. Tak jak było to z buntem przeciw Bolesławowi Śmiałemu. Stawia tutaj tezę, że król nie liczył się ze zdaniem poddanych i godził w ich wolności, dlatego oni przeciwstawili się mu. W tych dążeniach widzi przyszły zaczątek wolności szlacheckiej oraz samowoli magnackiej, która to po części przyczyniła się do upadku państwa w późniejszym okresie.
Autor nie stroni od przytaczania w swojej pracy wątków o dokonaniach polskich historyków średniowiecza – powołuje się na nich i przedstawia czytelnikowi bogatą bazę naukowców, którzy ten okres badali i badają.

Jedyną wadą, która troszeczkę mnie razi to próba poszukiwania w tych omawianych czasach świadomości narodowej. Autor stara się wszystkie wydarzenia oprzeć o polskość i narodowe poczucie więzi między ludźmi z tego okresu. Jednak uważam, że nie jest to zbyt powszechne, dlatego nie może decydować o ocenie tej książki. Pozycja ta bez wątpienia kierowana jest nie tylko do zamkniętego grona, lecz do wszystkich. Ocena 5+ w skali 1 do 6 jest wystarczającym dowodem na to, że jest to godna polecenia książka.

Ocena 5/6

Andrzej Włusek