Jewgienij Dodolew – Kremlowska księżniczka. Opowieść o Galinie Breżniewej i sowieckich elitach
Życie jak z bajki, wielka kariera i wielkie upadki. Historie kremlowskich elit pełne są ludzi, którym się powiodło, ale równie wiele jest przypadków osób, które zagubiły się w gąszczu moskiewskich koterii, albo takich, które stały się ofiarami intryg. Życie Galiny, córki Breżniewa, to dobry pretekst, by opowiedzieć o świecie radzieckiej nomenklatury i bezpieki.
Jewienij Dodolew, rosyjski dziennikarz, wydawca i pisarz, który ma na swoim koncie artykuły i książki na temat systemu władzy w ZSRR i posowieckiej rzeczywistości, tym razem poświęcił Galinie Breżniewej i jej otoczeniu całą książkę. Co ważne, książka Dodolewa nie jest biografią sensu stricto. To reporterska opowieść o dolach i niedolach córki sekretarza generalnego KPZR, dzielona wątkami o próbie przewrotu i kontrprzewrotu oraz o losach innych osób.
Kremlowska księżniczka nie jest też zwykłą biografią z innego powodu. Dodolew serwuje czytelnikowi migawki zdarzeń. Zazwyczaj są one ułożone chronologicznie (choć i w nich znaleźć można retrospekcje), ale opowieść o wspomnianym przewrocie i kontrprzewrocie jest podzielona na kilka fragmentów porozmieszczanych w całej książce. Oparcie narracji na migawkach z życia Galiny, innych osób czy też mówiących o powiązanych wydarzeniach chyba nie jest najlepszą metodą opowiadania o życiu jednostki lub grupy. Z drugiej strony, dzięki migawkom można poruszać wiele wątków bez skakania po tematach w ramach jednego wywodu.
Dodolew pokazuje ludzi władzy jako zwykłych ludzi – Breżniew ma małe mieszkanie, którego nie lubi i woli żyć na daczy, za którą trzeba dodatkowo płacić. W państwie, którym rządzi nomenklatura, nawet ona musi płacić za udostępnione im dacze. W tym samym starym bloku cztery kąty ma Andropow oraz inni urzędnicy partyjni i państwowi. Co Leonid lub jeść, jak żyć, jakie samochody uwielbia, jaka jest jego rodzina i on sam – to znajdziemy w książce; podobnie zresztą jak wiele faktów z życia innych członków radzieckiej elity, choćby rodziny Nikołaja Szczełokowa, ministra spraw wewnętrznych, czy też Jurij Andropowa, szefa KGB.
W zalewie wielu wątków, nie ginie jednak ani Galina, ani jej partnerzy. Dodolew przytacza wiele faktów z jej życia, zarówno z pracy, jak i kolejnych związków oraz miłostek. Gdy Breżniew rósł w siłę i dzierżył ster władzy, jego córka pracowała na rzecz systemu, ale i odstawała od niego, bawiąc się z cyganerią. Mniej i bardziej poważne miłostki, interwencje ojca, próby ustatkowania się, wzlot i upadek, aż po alkoholizm, rynsztok i szpital psychiatryczny.
Jest to też opowieść o ogromnej korupcji, zepsuciu, prywacie, zamiataniu nieprawidłowości pod dywan, defraudacjach i wielu innych nadużyciach, jakie miały miejsce w sowieckim systemie. Do tego bezpardonowa walka o wpływy, albo o ich zachowanie bez względu na cenę. Dodolew mówi wprost o przypuszczalnym wywieraniu wpływów na niewygodnych świadków i pomocników w przestępstwach, namawianiu ich do samobójstwa. A wszystko po to, by afera korupcyjna, łapownicza drabinka na poziomie Kremla nie została ujawniona.
Książka pokazuje jak w systemie radzieckim „tworzono” ludzi, ale i niszczono ich. Jednym odbierano dacze i to była tragedia; inni stawali się kozłami ofiarnymi, dostawali wyroki, a po ich odsiedzeniu, już po upadku komunizmu, odkuli się i zostali bogaczami. Oczywiście nie wszyscy oficjele, którzy siedzieli w kolonii karnej dorobili się majątków na wolności. Dodolew stara się też udowodnić, że Breżniew przegrał, bo nie słuchał Stalina, który mówił, że „kadry decydują o wszystkim”.
Książkę Dodolewa nieźle się czyta, ale oparcie się na migawkach zdarzeń nieco przeszkadza. Wydaje się, że część pobocznych wątków dałoby się skrócić na rzecz życia samej Galiny, które zapewne skrywa jeszcze wiele tajemnic. Mimo wszystko warto spojrzeć rosyjskimi oczami na życie sowieckich elit.
Ocena: 4/6
Robert Witak
