Roman Graczyk, Od uwikłania do autentyczności. Biografia polityczna Tadeusza Mazowieckiego
Na polskim rynku wydawniczym ukazała się druga już biografia, niedawno zmarłego premiera Tadeusza Mazowieckiego. Roman Graczyk, autor tej książki w swoim zamyśle skupia się bardziej na działalności publicznej niż na życiu prywatnym. Czy jednak udało mu się to oddzielić? Czy nie powiela informacji?
Roman Graczyk jest dziennikarzem, historykiem i publicystą. Pracował m.in. w „Tygodniku Powszechnym” i „Gazecie Wyborczej”. Obecnie jest pracownikiem Instytutu Pamięci Narodowej. Zajmował się w swoich badaniach głównie ustrojem politycznym, miejscem Kościoła w demokracji oraz historią polityczną PRL.
Tytuł jego najnowszej książki Od uwikłania do autentyczności. Biografia polityczna Tadeusza Mazowieckiego narzuca już pewien schemat budowania narracji biograficznej. W dziesięciu rozdziałach autor opisuje dzieciństwo i młodość, później czasy stalinowskiego uwikłania Mazowieckiego. W kolejnych częściach skupia się na krystalizowaniu jego postawy dziennikarskiej i politycznej oraz działalności opozycyjnej. Dużą uwagę poświęca pracy jako premier RP, a także jako przewodniczący Unii Demokratycznej i doradca Prezydenta RP. Oprócz tych dziesięciu rozdziałów dotyczących życia i zaangażowaniu Tadeusza Mazowieckiego, Graczyk dodał zamiast wstępu własne wspomnienia dotyczące tytułowej postaci, a w zakończeniu podsumowanie i osobistą ocenę jego działań.
Chociaż biografia ta nie spełnia typowych wyznaczników gatunku, co w podtytule zostało dobitnie podkreślone, to jednak Graczyk nie ucieka od wydarzeń życia prywatnego. Nie jest ich dużo, więc szukających jakiś sensacyjnych wątków muszę zniechęcić do sięgnięcia po tę książkę.
Poważny zarzut czynię do bibliografii wykorzystanej, a raczej niewykorzystanej przez autora. Roman Graczyk jako pracownik Instytutu Pamięci Narodowej powinien czytelnika wręcz przytłoczyć ilością materiałów zebranych przy pisaniu tego typu książki. A jednak tego nie czyni. Oczywiście przypisów w książce jest dużo, ale nie znajdziemy całościowego spisu bibliograficznego na końcu, a te które są na dole strony to dość często opracowania innych autorów.
Książka została bardzo ładnie wydana. Twarda oprawa, duża ilość zdjęć, przyjemna dla oka czcionka zachęca do czytania. Również, tak jak zresztą zawsze u Graczyka, polszczyzna jest klarowna i przyjemna w odbiorze. Jednak nie mamy tutaj przedstawionego całościowego spojrzenia na historię czasów, w których przyszło żyć i pracować Mazowieckiemu. Z tego powodu publikację poleciłbym bardziej zaznajomionym z tą tematyką.
Obie niedawno wydane biografie Mazowieckiego, pióra Andrzeja Brzezieckiego i Romana Graczyka pokazują go trochę z innej perspektywy i inny jest stosunek autorów do I premiera III RP. Pierwszy z nich jest mu bardziej przychylny. U Graczyka z kolei czuć ten chłodny dystans i może mniej zrozumienia dla podejmowanych przez niego decyzji politycznych. Jednakże obie podkreślają, że zaangażowanie Mazowieckiego daje mu specjalne miejsce w historii Polski XX wieku. A dlaczego? To już trzeba sięgnąć do książki.
Ocena: 5/6
Piotr Burak