Od 2007 roku najbogatsza w Polsce kolekcja fotografii historycznej znajdująca się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie uzupełniana jest o zdjęcia zebrane przez Janusza Przewłockiego (1927–2007). Są wśród nich obiekty autorstwa znakomitych fotografów z całej Europy – od Karola Beyera z Warszawy, przez Walerego Rzewuskiego z Krakowa, Aleksandra Kena z Paryża, Edwarda Trzemeskiego ze Lwowa, Ludwiga Angerera z Wiednia, po Jadwigę Golcz i Wacława Saryusza-Wolskiego z Warszawy.
Dokumentalność i piękno, wiedza i estetyczne wzruszenia, architektura, wnętrza, pejzaż wsi i miasta, ludzie wszystkich stanów, ich twarze i ubiory, kultura materialna, praca i zabawa, obyczaje, sport, przemysł – tak najogólniej oddać można różnorodność tematyczną kolekcji Janusza Przewłockiego liczącej blisko 8000 obiektów. Pierwotną wartością zespołu jest sam fakt jego istnienia; zdjęcia – od dagerotypów do fotografii z końca XX wieku – zostały ocalone od zniszczenia, rozproszenia, zapomnienia. Przewłocki przez wiele lat systematycznej pracy i ogromnego zaangażowania w podjęte dzieło dokonał identyfikacji przedstawionych na nich osób, miejsc i wydarzeń, co nadaje kolekcji wartość źródła historycznego o wyjątkowej wartości poznawczej.
Z okazji niedawnego zakupu zespołu kolejnych 2055 obiektów z rzeczonego zbioru Muzeum Narodowe w Warszawie organizuje okolicznościowy program edukacyjny, w ramach którego na przełomie sierpnia i września br. odbędą się rozmowy z badaczami (o postaciach najwybitniejszych kolekcjonerów, o kulturotwórczej roli pałaców i dworów w okresie zaborów oraz o fotograficznych portretach), a także wykład poświęcony Januszowi Przewłockiemu.
21 sierpnia / czwartek / 18.00
Kolekcjonerzy fotografii / rozmowa Katarzyny Sagatowskiej z zaproszonymi gośćmi
Rozmówcy: Danuta Jackiewicz i Wojciech Jędrzejewski
Na czym polega pasja, jaką jest kolekcjonowanie fotografii? Co jest ważniejsze przy wyborze prac: emocje czy chęć zysku? Jakie korzyści daje obcowanie z twórczością artystów? Jak wygląda w Polsce rynek fotografii? Co trzeba wiedzieć, aby zacząć kupować fotografie? O polskich kolekcjonerach fotografii, dawnych i współczesnych, będą rozmawiać: Danuta Jackiewicz – kurator zbiorów fotografii Muzeum Narodowego w Warszawie, Wojciech Jędrzejewski – kolekcjoner fotografii oraz Katarzyna Sagatowska, specjalistka rynku fotografii kolekcjonerskiej w Polsce.
Katarzyna Sagatowska – fotografka, kuratorka, wykładowczyni, specjalistka rynku fotografii kolekcjonerskiej w Polsce. Absolwentka Instytutu Twórczej Fotografii na Uniwersytecie Śląskim w Opawie (Republika Czeska) oraz Politechniki Warszawskiej. Ma na swym koncie wystawy indywidualne oraz zbiorowe w kraju i za granicą. Kuratorka i koordynatorka projektu Fotografia kolekcjonerska, obejmującego wystawy i aukcje fotografii wybitnych polskich artystów. Współautorka cyklu spotkań Wszyscy jesteśmy fotografami vol. 1. Stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasta Stołecznego Warszawy.
Danuta Jackiewicz – historyk sztuki, kurator w Zbiorach Ikonograficznych i Fotograficznych MNW. Specjalizuje się w historii fotografii. Autorka wielu wystaw i artykułów naukowych oraz książek Karol Beyer 1818–1877 i Maksymilian Fajans 1825–1890 z serii Fotografowie Warszawy. Inicjatorka badań naukowych nad dziejami polskiego kolekcjonerstwa fotografii.
Wojciech Jędrzejewski – z wykształcenia polonista, autor scenariuszy i producent filmów dokumentalnych, wyróżnianych i nagradzanych w Polsce i za granicą. Organizator wystaw oraz autor publikacji dotyczących fotografii, wydawca. Kolekcjoner fotografii artystycznej. W tworzonej od kilkunastu lat prywatnej kolekcji, na którą składa się dwa i pół tysiąca fotografii znajdują się prace wielu wybitnych artystów m.in. Henri Cartier-Bressona, Richarda Avedona, Jeanloup Sieffa, Petera Lindbergha, Zofii Rydet, Zygmunta Rytki, Józefa Robakowskiego, Wojciecha Prażmowskiego.
24 sierpnia / niedziela / 12.00
Janusz Przewłocki – kolekcjoner fotografii / wykład Małgorzaty Plater-Zyberk
Janusz (właściwie Jan Henryk) Przewłocki (1927–2007) urodził się i wychował w rodzinnym majątku Mordy na Podlasiu. Ukończył Wydział Mechaniczny na Politechnice Warszawskiej, jednak zawodu inżyniera nigdy nie wykonywał. Pracował w Instytucie Wydawniczym PAX; w latach 70. zaangażował się w działalność opozycyjną: współpracował z KOR-em, z wydawnictwami podziemnymi. W stanie wojennym był internowany; po wyjściu z więzienia przeszedł na emeryturę. Ostatnie lata życia poświęcił pracy dla Archiwum Wschodniego i Związku Sybiraków, redagowaniu i opracowywaniu wspomnień, których wydał dziewięć tomów. Fotografował od młodości, jednak dawną fotografią zainteresował się przez przypadek, w końcu lat 50. XX w., kiedy na prośbę matki porządkował resztki rodzinnego archiwum. Zgromadził kolekcję obrazującą świat, który odszedł: nie tylko portrety antenatów i krewnych, lecz także zdjęcia obrazujące życie codzienne, naznaczoną piętnem twórcy (wyraźny jest w niej opozycyjny stosunek zbieracza wobec komunistycznego systemu i warunków, w których przyszło mu żyć). Kontynuował tym samym poniekąd dzieło swego pradziada – Emeryka Hutten‑Czapskiego, jednego z największych polskich kolekcjonerów.
Małgorzata Plater-Zyberk – historyk, kustosz kolekcji w Zbiorach Ikonograficznych i Fotograficznych MNW. Kurator wystaw i autorka katalogów: Spojrzenia na Wilno. Fotografia wileńska 1839–1939; Edward Hartwig (1909–2003). Fotografie; Jan Bułhak (1876–1950). Fotografik. Przygotowuje wystawę kolekcji fotografii historycznej Janusza Przewłockiego.
28 sierpnia / czwartek / 18.00
Portrety fotograficzne / rozmowa prof. Aliny Kowalczykowej z zaproszonymi gośćmi
Rozmówcy: Paweł Żak i Izabela Wiercińska
Najbardziej popularną i najbliższą każdemu z nas dziedziną fotografii jest portret. O jego roli w kulturze i tradycji, a także rozwoju portretu fotograficznego mówić będą prof. Alina Kowalczykowa – literaturoznawca, dr Izabella Wiercińska – historyk sztuki i dr Paweł Żak – artysta fotografik.
prof. dr hab. Alina Kowalczykowa –profesor historii literatury polskiej, członkini Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk, PEN Clubu, Komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Instytutu Badań Literackich PAN. W ostatnich latach poświęciła się badaniom nad portretem, a także kwestiom dotyczącym fotografii jako dziedziny, której korzenie tkwią w epoce romantyzmu. Najnowsze publikacje to: Romantyzm. Nowe spojrzenie oraz Świadectwo autoportretu.
dr Paweł Żak – doktor fotografii, absolwent Wydziału Komunikacji Multimedialnej Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Od 2001 zajmuje się także nauczaniem fotografii, obecnie wykłada w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego i w Wyższym Studium Fotografii ZPAF. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Ważniejsze cykle prac: Opowieści, Bliski znajomy, Bez tytułu, Słodki poniedziałek i inne martwe natury. Ostatnio prezentowana wystawa to Trzy słowa i inne martwe natury. Jego prace znajdują się w kilku kolekcjach muzealnych i licznych kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą.
dr Izabella Wiercińska – historyk sztuki, kustosz kolekcji miniatur portretowych MNW. Autorka artykułów i prezentacji na międzynarodowych konferencjach we Francji i w Niemczech poświęconych temu wyjątkowemu gatunkowi malarskiemu. Stara się popularyzować w Internecie zbiory muzealne Gabinetu Miniatur poprzez opracowywanie poszczególnych eksponatów i zamieszczanie ich w katalogu online (cyfrowe MNW).
4 września / czwartek / 18.00
„Wokół pałacu i dworu” / rozmowa Macieja Putowskiego z zaproszonymi gośćmi
Rozmówcy: Małgorzata Plater-Zyberk i Ewa Orlińska-Mianowska
Już od czasów Rzeczpospolitej szlacheckiej pałace i dwory były bardzo ważnymi ośrodkami życia nie tylko rodzinnego i towarzyskiego, ale również kulturalnego, oświatowego i gospodarczego. Nie inaczej było w okresie zaborów, gdy – wobec nieistnienia państwa polskiego – arystokracja i szlachta przejęły obowiązki zachowania tradycji narodowych i walki o niepodległą ojczyznę. Spróbujemy ukazać to na podstawie zachowanych fotografii.
Maciej M. Putowski – scenograf i dekorator projektujący dla filmu, telewizji i scen teatralnych. Współpracował z wybitnymi reżyserami filmowymi, jak Andrzej Wajda czy Wojciech Jerzy Has. Dekorator wnętrz przy ekranizacji dramatu Stanisława Wyspiańskiego Sędziowie. Tragedya w reż. Konrada Swinarskiego. Twórca scenografii do spektakli Teatru Telewizji. Laureat nagród na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie za wnętrza do Wesela A. Wajdy oraz na Festiwalu Dwa Teatry za scenografię do Związku otwartego Krystyny Jandy. Przez 15 lat wykładał w Łódzkiej Szkole Filmowej, obecnie zajmuje się odtwarzaniem wnętrz historycznych w muzealnych obiektach zabytkowych oraz przygotowywaniem muzealnych wystaw.
Małgorzata Plater-Zyberk – historyk, kustosz kolekcji w Zbiorach Ikonograficznych i Fotograficznych MNW. Kurator wystaw i autorka katalogów: Spojrzenia na Wilno. Fotografia wileńska 1839–1939, Edward Hartwig (1909–2003). Fotografie, Jan Bułhak (1876–1950). Fotografik. Przygotowuje wystawę kolekcji fotografii historycznej Janusza Przewłockiego.
Ewa Orlińska-Mianowska – historyk sztuki, absolwentka Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, kustosz Kolekcji Tkanin w Zbiorach Sztuki Zdobniczej Muzeum Narodowego w Warszawie. Autorka wystawy i katalogu Modny świat XVIII wieku, współautorka książki Tkaniny dekoracyjne. Przewodnik dla kolekcjonerów.