Thomas Anderson, Tygrys. Legendarny czołg
Tygrys to legenda. Jak z opowieścią o tej ikonie wojskowości poradził sobie Thomas Anderson w książce Tygrys. Legendarny czołg? Odpowiedź brzmi: solidnie.
Panzerkampfwagen VI Tiger ma status legendy. Popularny Tygrys jest jedną z ikon pól bitew II wojny światowej. Status niezniszczalnego czołgu unicestwiającego dziesiątki wozów pancernych przeciwnika w dużym stopniu promowała niemiecka propaganda wojenna. Lecz jak była rzeczywistość? Konstrukcja miała swoje wady. Awaryjność i skomplikowanie dały o sobie znać zwłaszcza w końcowym etapie wojny, gdy III Rzesza chyliła się ku upadkowi.
Legendzie „Tygrysa” to wszystko jednak prawie nie zaszkodziło. Wysoce mobilny czołg Tiger, potężnie opancerzony i uzbrojony, pozostał fascynującym tematem badań historycznych; załogi tych czołgów czuły się pewnie i względnie bezpiecznie, nazistowska machina propagandowa wychwalała je oraz ich wozy, a wielu nieprzyjacielskich czołgistów odczuwało strach przed groźnymi „Tygrysami”[1].
Omawiając sławnego Tygrysa należy pamiętać o bardzo istotnej kwestii. Czołg ten wpisywał się w pewnym stopniu w poszukiwania Niemców broni, która zmieni losy walk na frontach. Jednakże nie zawsze największy i skomplikowany pojazd okaże się tym najskuteczniejszym na polu bitwy. Net hercules contra plures. Świadczy choćby o tym cytat niemieckiego pancerniaka pojmanego przez aliantów:
Tiger może łatwo zniszczyć do 10 amerykańskich czołgów. Jednak wy zawsze macie jedenasty czołg do ataku…[2]
Autor, wydawnictwo, tłumacz
Opublikowano już szereg książek Thomasa Andersona dotyczących broni pancernej z okresu II wojny światowej. Ten autor specjalizuje się głównie w tematyce Panzerwaffe. Publikacje Andersona są dostępne dla polskiego czytelnika, dzięki Wydawnictwu RM. Za tłumaczenie również i książki Tygrys. Legendarny czołg odpowiada Grzegorz Siwek.
Warto zaznaczyć, że już na naszym portalu pojawiło się kilka recenzji opracowań o broni pancernej pióra T. Andersona. Zachęcam do zapoznania się z nimi!
Koncepcja książki Tygrys. Legendarny czołg
Układ Tygrysa różni się od wcześniej recenzowanego przeze mnie Panzera IV. Jest to zmiana na plus. Poruszane zagadnienia w rozdziałach zostały uszeregowane problemowo. Dla przykładu kwestie dotyczące opancerzenia opisano w rozdziale 5., a organizacji jednostek wyposażonych w Tygrysy w rozdziale 2.
Za dużo źródeł?
Anderson lubi powoływać się na niemieckie raport i przytaczać je w swoich książkach. Niestety, potrafi zachwiać proporcjami między tekstem własnym a cytatami ze źródeł. Negatywny przykład tego znaleźć można w rozdziale 6. pt. „W walce”.
Fragmenty raportów oraz wspomnień stanowią zdecydowaną większość tej części książki. Tekst autorstwa Andersona występuję tu w zdecydowanie mniejszej ilości. Oczywiście, ciekawe cytaty zawsze wzbogacają narrację. Jednak nie mogą całkowicie „zawłaszczyć” tekst książki. Źródeł nie należy tylko przytaczać lecz też (a może przede wszystkim) poddawać analizie.
Dodatkowo w omawianym rozdziale brakuje mi większej ilości opisów walk Tygrysa z czołgami przeciwników. Powinno to być sedno tej części publikacji, a po lekturze odczułem duży niedosyt w tym względzie.
Bogactwo fotografii
Książki Andersona publikowane przez Wydawnictwo RM zawsze zawierają ogrom ciekawych fotografii. Wydaje mi się, że to jest główny atut tej serii. Osobiście pod względem zamieszczonych zdjęć najbardziej spodobał mi się właśnie Tygrys. Legendarny czołg.
W przypadku tej konkretnej książki warty zaznaczenia jest jeszcze jeden typ ilustracji w niej zawarty. Są to oryginalne ryciny z okresu II wojny światowej. Przedstawiają schematyczne odwzorowania czołgów i ich słabe punkty. Ilustracje są zarówno niemieckie, które przekazywano załogą Tygrysów (by wiedziały jak najefektywniej zniszczyć Shermana czy KW-1), jaki sowieckie. Te ostatnie pokazywały jak najłatwiej „upolować” niemiecki czołg ciężki. Bardzo zainteresowały mnie te ryciny.
Dodatkowo te ilustracje jeszcze rekompensują brak schematów konstrukcyjnych w książce. Niestety, podobnie jak w Panzerze IV[3] autor uznał, że nie wzbogaci swojej pracy o tego typu przedstawienia graficzne.
Tygrys. Legendarny czołg – ocena w pigułce
Tygrysa musi poznać każdy pasjonat II wojny światowej, nie mówiąc już o fanach broni pancernej. Jednak czy konkretnie dzięki tej książce? Myślę, że Tygrys. Legendarny czołg nie zasługuje na miano lektury obowiązkowej. Nie wybija się ponad inne dostępne na rynku opracowania popularno-naukowe. Oczywiście, książka ma szereg atutów, lecz również i mankamentów. Jednak jeśli kogoś interesuje Panzerkampfwagen VI Tiger, to spędzi miło czas przy lekturze publikacji Wydawnictwa RM.
Wydawnictwo RM
Ocena recenzenta: 4,5/6
Błażej Jankowski
[1] T. Anderson, Tygrys. Legendarny czołg, Warszawa 2024, . 273.
[2] Za: tamże, s. 268.
[3] Więcej w: B. Jankowski, Panzer IV |Recenzja, [dostęp: 10.09.2024].
Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem RM.
