Unie czesko-węgierskie w II połowie XV wieku

Celem pracy jest analiza wpływu unii czesko-węgierskiej na sytuację geopolityczną Europy Środkowo-Wschodniej uwzględniając zmiany zachodzące w samych państwach. Badany temat obejmuje swoim zasięgiem obecne kraje takie jak: Czechy, Węgry, Słowacja, Rumunia, Chorwacja. Obejmuje wpływ unii Czech i Węgier na sytuację międzynarodową w Europie Środkowo-Wschodniej oraz bezpośrednie kontakty z krajami takimi jak: Brandenburgia, Saksonia, Bawaria, Austria, Wenecja, Turcja, Mołdawia i Polska. Początek wyznacza się na rok 1469, w którym doszło do unii Czech i Węgier za osobą Macieja Korwina, który objął władzę w Czechach jako anty-król, nie przejmując właściwych Czech.

Natomiast datą wyznaczającą koniec pracy jest 1526 rok, w którym stoczona została bitwa pod Mohaczem, kończąc tym samym rządy dynastii Jagiellonów na obu tronach. Temat mojej pracy ze względu na jego szeroki zakres musi obejmować: Historię Rumunii Demla, Historia Chorwacji Pavlicevica i Historię Słowacji Kościelaka. Zostaje tu zastosowana metoda syntezy, która ma przekazać przenikanie się historii obu krajów. Struktura pracy składa się z trzech rozdziałów, każdy poświęcony władcy. Celem tej struktury jest ukazanie jak charakter tej unii ulegał przekształceniu w zależności od danego władcy.

Maciej Korwin – narodowy król Węgier

Elekcja na tron węgierski po śmierci Władysława Pogrobowca w 1457 roku rozgorzała  między dwoma stronnictwami. Przeciwnikami w walce o tron byli: Maciej Korwin kandydat stronnictwa Hunyadyego i Fryderyk III z dynastii Habsburgów. Maciej Korwin wygrał spór przy pomocy zbrojnej Szilágyi, jednego z przywódców jego stronnictwa. Wybór Macieja inspirowano wyborem w Czechach króla Jerzego z Podiebradu. Król przejął władzę w trudnej sytuacji kraju, który został podzielony. Nie można jednak było dokonać koronacji, ponieważ insygnia koronacyjne znajdowały się we władaniu cesarza niemieckiego. Natomiast północ kraju została przejęta przez Jiskra czeskiego wodza husyckiego władającego silną ręką. Sytuacja została wykorzystana przez szlachtę, która wymusiła ustępstwa ze strony władcy względem siebie. Korwin dążył do wzmocnienia władzy przez rozbudowę społeczeństwa stanowego w celu zniszczenia potęgi magnaterii. Początkowo polityka zagraniczna ograniczała się do działań obronnych z czasem przechodząc do ekspansji. Próba pozbycia się kurateli wuja Mihály Szilágy skończyła się związaniem wuja ze stronnictwem Habsburgów. Dodatkowo władający górnymi Węgrami Jan Jiskra z Brandysa zaproponował królowi Polski Kazimierzowi Jagiellończykowi tron węgierski. Ostatecznie Jagiellonowie ograniczyli się do kilku przegranych potyczek zbrojnych, a siły cesarza zostały przez Korwina pokonane. Zawarto w 1462 roku pokój z cesarzem, do którego przyczynił się król Czech. Warunkiem pokoju było wypłacenie cesarzowi odszkodowania i przyrzeczenie dziedziczności tronu przez cesarza. Walka o władzę zakończyła się obroną niepodległości kraju oraz rozbiciem wewnętrznej opozycji magnackiej. Stosunki dyplomatyczne z Czechami zostały wzmocnione dzięki małżeństwu króla Macieja z córką Jerzego z Podiebradu Katarzyną[1]. Polityka Jagiellonów dążyła do porzucenia husytyzmu przez Jerzego. Ważniejsze dla nich było jednak zapewnienie sobie po nim sukcesji w Czechach przy pomocy utrakwistów[2]. Pozycja króla czeskiego była słabsza i wykorzystał to Maciej wprowadzając swoją armię do Czech. Koronowany przez opozycję katolicką w Czechach na króla przejął w bezpośrednie władanie Morawy i Śląsk oraz Łużyce wciągając do konfliktu Kazimierza Jagiellończyka[3]. Papiestwo poparło wyprawy polskiego króla do Czech, ukazując je jako krucjatę przeciw husytom. Istotną rolę w zagarnięciu tych ziem miał fakt odrębności religijnej krajów zagarniętych przez Korwina. Ziemie zajęte były katolickie, a Czechy właściwe pozostawały husyckie. Nie zyskując pomocy od strony swojego ojca i papiestwa przeciw Maciejowi zawarł z nim ugodę. Utrakwiści nie chcąc Macieja na tronie po śmierci Jerzego wybrali na króla Władysława w 1471 roku. Jerzy z Podiebradu mając za złe Maciejowi zaoferował następstwo u siebie Władysławowi Jagiellończykowi angażując w konflikt Polskę. Czynnikiem tego układu przyjaźni stanowiło również wspólne zagrożenie ambicjami dynastii Habsburgów. Zaniepokojeni centralizacją władzy królewskiej węgierscy magnaci wystąpili przeciw królowi. Poddani króla obawiali się, że angażowanie się w Czechach osłabia Węgry w stosunku do zagrożenia tureckiego[4]. Pobudki religijne doprowadziły do pogorszenia relacji z wyższymi hierarchami kościelnymi na Węgrzech. Doszło do sytuacji w, której arcybiskup ostrzymski  Jan Vitéz odmówił wsparcia finansowego na inne wyprawy wojenne niż w kierunku Turcji paraliżując działania w kierunku zachodnim. Ponadto książęta śląscy obawiali się tego, że konflikt Jagiellonów z Korwinem może mieć dla Śląska poważne konsekwencje polityczne i ekonomiczne. Dodatkowo marnie widziano same szanse Macieja. Ostatecznie podczas wyprawy królewicza Kazimierza na Węgry Śląsk nie doznał uszczerbku[5]. Królewicz wkraczając do kraju nie otrzymał wystarczającego wsparcia i musiał się wycofać docierając do Nitry. Konflikt ten doprowadził do wtargnięcia na Śląsk przez siły Polski i Czech jednak Maciej nie pozostawał dłużny. Wyruszył w kierunku Polski w kierunku Krakowa. Niestety sytuację wykorzystali Turcy, którzy niszczyli Chorwację potem Siedmiogród przynosząc Węgrom straty. Wojna zakończyła w 1478 roku pokojem w Ołomuńcu. Celem tej wojny dla Jagiellonów było tylko przejęcie władzy nad Czechami. Cesarstwo oprócz przejęcia władzy miało na celu również zniszczenie husytyzmu w Czechach. Potyczka ta była elementem rywalizacji między Jagiellonami i Habsburgami o prymat danej dynastii w Europie Środkowo-Wschodniej[6]. Pokój gwarantował równe prawa Władysława i Macieja do korony czeskiej[7]. Nie była to jedyna wojna targająca Czechami. Zaledwie dwa lata wcześniej rozpoczął się konflikt o sukcesję w księstwie głogowskim, który zwrócił uwagę Korwina. Pretensje do ziemi głogowskiej mieli również Brandenburczycy, których książę Albrecht Achilles miał prawo do ziemi przez bycie mężem siostry zmarłego księcia Henryka XI. Brandenburgia chcąc przejąć kontrolę nad księstwem była gotowa wspomóc Jagiellonów w sprawie Czech licząc na poparcie ich pretensji do Głogowa. Największe prawo do księstwa miał brat zmarłego księcia, Jan Żagański, poparty przez Macieja. Sprawa głogowska miała kluczowe znaczenie dla Korwina, ponieważ nie osiągnął zadowalających efektów w Ołomuńcu. Chcąc zneutralizować pomoc dla Władysława od Polski wykorzystał Zakon Krzyżacki, który odwracał uwagę Polski od południowej granicy. Spór o sukcesje został w końcu wygrany przez Korwina, ponieważ Jagiellonowie nie byli w stanie angażować się na południu. Zjazd ołomuniecki w 1479 roku wprawdzie Maciejowi nie dał korony jednak pozwolił zachować zdobycze na Czechach, a ponadto Łużyce zabrano Brandenburgii przez jej poparcie dla Jagiellonów. Zmęczeni konfliktem Jagiellonów utrakwiści byli gotowi na zawarcie kompromisu z Korwinem. Jagiellonom jednak Czechy zawdzięczają korzystne warunki kompromisu przez ich duże wpływy dyplomatyczne na arenie międzynarodowej[8]. Zdobycze Maciej mógł utrzymać dożywotnio, które mogły zostać wykupione przez Czechy po śmierci Macieja. Zabezpieczając się przez zagrożeniem ze strony Turcji. Długi okres panowania skupił wokół przejęcia terytorium Austrii chcąc zniszczyć Habsburgów jednocześnie próbując zdobyć koronę cesarską. Nie mógł jednak prowadzić tych działań bez zaplecza finansowego. Majątki królewskiej pod tym względem były niewystarczające i opierał się na swoich rodzinnych majątkach. Następowała reorganizacja regaliów zwiększając wpływy do budżetu państwa[9]. Wzrost podatków za panowania Macieja wywołały opór w Siedmiogrodzie. Ujściem niezadowolenia był zjazd w Kluż w 1467 roku możnowładców węgierskich i patrycjatu saskiego, który był porozumieniem przeciw królowi Korwinowi. Bunt nie doszedł do skutku przez szybką reakcję króla, który odebrał części buntowników majątki. Nie udało się odebrać majątków wszystkim buntownikom, ponieważ część uciekła. Wydarzenie wzmocniło autorytet władzy centralnej króla, który nie narażał Siedmiogrodu na działania militarne[10]. Skarb państwa był wzmocniony ponadto przez nadzwyczajny podatek wojenny uchwalany corocznie przez sejm. Możliwość służby rozciągnięto na najemników plebejuszy i biedotę wiejską. Armia Korwina posiadała nowoczesne uzbrojenie i miała wysokie morale. Bez wątpliwości można powiedzieć, że wzbudzała podziw w Europie. Głównym problemem króla była sprawa sukcesji, którą chciał zagwarantować swemu synowi Janowi. Panowanie Macieja Korwina miało również wpływ na rozwój kultury węgierskiej będącej pod wpływem husytów z Czech[11]. Król mimo dużego zacięcia militarnego dbał również o rozwój gospodarczy państwa przez objęcie swoją protekcją miast. Szczególne wzmocnienie otrzymały miasta saskie ulokowane na terenie Siedmiogrodu w pobliżu lenn tureckich poprzez rozszerzenie ich uprawnień. Położenie chłopów nie uległo żadnej zmianie chociaż władze państwowe zaczęły ograniczać wyraźne nadużycia właścicieli ziemskich względem nich[12]. Przejęcie władzy przez Korwina również wywarło wpływ na państwo chorwackie trwające w unii z Węgrami od początku XII wieku. Dzięki niemu wybudowano nowy system umocnień w południowo-wschodnich granicach, a król w ten sposób pokazał zrozumienie dla strategicznego położenia Chorwacji jako części Węgier. Maciej nie odbiegając od poprzedników ograniczał do minimum samodzielność władz Chorwacji, a szczególnie najsilniejszy jej ród magnacki Frankopani. Chorwacji nie ominęły jednak bunty towarzyszące władzy Korwina, ponieważ wybuchł pierwszy i jedyny bunt kmieci[13]. Plany odnośnie sukcesji nie zyskały poparcia na terenie Węgier wśród szlachty, ponieważ byli pewni utraceniu swoich wpływów w wypadku przejęcia rządów przez jego syna Jana Korwina. Dodatkowo nie mogli poprzeć tych planów, ponieważ Jan był nieślubnym synem i w związku z tym nie mógł przejąć władzy[14].

2. [Imperium Jagiellońskie-dynastia u szczytu potęgi. Fot. Wikipedia.pl]

Władysław Jagiellończyk – Rex Bene

Władza po śmierci Macieja dostała się w ręce Władysława Jagiellończyka władającego królestwem czeskim w 1491 roku. Przejęcie tronu Węgier i Czech przez Jagiellona zakończyło spór o przynależność ziem zagarniętych przez Korwina od Czech. Początek unii nie był spokojny przez konieczność prowadzenia wojny z Maksymilianem Habsburgiem i Janem Olbrachtem, bratem króla[15]. Władzę objął jednak w królestwie węgierskim przez wsparcie ze strony węgierskich magnatów, którzy nie chcieli silnego władcy w postaci syna Korwina obawiając się utraty swoich wpływów. Słabe rządy Władysława sprawiły, że władzę sprawowała w rzeczywistości grupa najpotężniejszych magnatów[16]. Problematyczne dla Władysława II Jagiellończyka były pretensje Jana Korwina, którego uczynił panem Bośni utrzymując tym samym poparcie możnych węgierskich. Jan Korwin nie mogąc przejąć władzy po ojcu skupił się na obronie kraju, w czym osiągał sukcesy pokonując zarówno wojska tureckie jak i samego cesarza Maksymiliana[17]. Jan Olbracht miał pretensje do korony Węgier, ponieważ został wybrany na króla przez węgierską szlachtę i poprzez wpływy swej matki Elżbiety Rakuszanki. Musiał Jan Olbracht jednak wkroczyć, ponieważ z powodu plotek o królu  i nacisków magnatów wojewoda Stefan Batory zrezygnował z poparcia Jana Olbrachta[18]. Jan Olbracht początkowo chciał przejąć Siedmiogród w zamian za zrezygnowanie z pretensji do tronu Węgier, który miał ważną rolę w kwestii Turcji. Zadośćuczynieniem za zrzeknięcie się praw do Węgier było otrzymanie Głogowa i okolicznych ziem stanowiących połowę Śląska, a ponadto zyskał prawo dziedziczenia po bracie na tronu węgierskiego. Nie mógł się pogodzić z tym Jan Olbracht rozpoczął kilkumiesięczną wyprawę zbrojną na Górne Węgry. Tereny zachodnie jednak nie pozostawały spokojne przez to, że cesarz Maksymilian zajął południowo-zachodnią część Węgier i zbliżał się szybko do stolicy Węgier Budy. Władysław dostrzegając opór żołnierzy, którzy przestali otrzymywać żołd od cesarza rozpoczął szybkie odzyskanie ziem z rąk cesarza[19]. Udało się zakończyć to w ciągu roku, który zakończył się zrzeknięciem się zdobyczy Korwina w Austrii przez króla i uznaniem Maksymiliana za swego dziedzica w przypadku braku syna. Spór dynastyczny na Węgrzech wykorzystywali Turcy najeżdżając je corocznie[20].  Próbowano również zorganizować wspólną wyprawę zbrojną państw Jagiellonów przeciw Turcji, która poniosła porażkę[21]. Chociaż próbę  podjął papież Leon X w 1514 roku, który nawoływał chrześcijan do wojny z islamem. Papież szczególnie liczył na wzięcie w niej udziału chłopów obiecując uwolnienie tym uczestniczącym w walce. Przywódcą działań militarnych przeciw islamowi miał być Jerzy Doża uszlachcony za zasługi dla państwa[22]. Szlachta dostrzegając skalę mobilizacji chłopstwa sprzeciwiała się, ponieważ traciła możliwość upraw. Chłopi dostrzegając opór szlachty zwrócili się przeciwko nim. Krucjata według nich stanowiła możliwość poprawy jakości własnego życia przez przeprowadzenie zmian odciążających ich. Powstanie chłopskie mimo wielu sukcesów ostatecznie upadło wzbudziwszy tym samym falę okrucieństwa wobec pokonanych chłopów, którzy wystąpili według szlachty przeciw naturalnemu porządkowi[23]. Trzy lata po przejęciu władzy na Węgrzech przez Władysława II doszło do zjazdu w Lewoczy w celu nawiązania bliskiej współpracy Jagiellonów. Oprócz króla Węgier i Czech uczestniczyli w nim również król Polski Jan Olbracht i arcybiskup Fryderyk Jagiellończyk oraz ich brat Zygmunt. Zjazd w Lewoczy oznaczał zawarcie tajnego układu mówiącego o wzajemnej pomocy Władysława II i Jana Olbrachta przeciw buntom poddanych. Miało to chronić bezpośrednio Władysława II przez najpotężniejszym magnatem Węgier Stefanem Zapolyą. Układ ten został zawarty pod koniec kwietnia w 1494 roku[24]. Zawarto w 1500 roku traktat sojuszniczy z Francją podpisany przez Władysława II, który podpisał też za swojego brata Jana Olbrachta. Traktat został dwa lata później wzmocniony małżeństwem króla Węgier z księżniczką francuską Anną[25]. Sławna armia poprzednika króla zniknęła ustępując swoje pole prywatnym armiom magnatom i pospolitemu ruszeniu szlachty. Król po wprowadzeniu zmian został marionetką magnatów zwanym przez nich rex bene znaczącym król dobrze[26]. Nie zniesiono zmian w podatkach wprowadzonych przez Korwina jednak, dochody z nich dla króla zmniejszyły się do jednej czwartej[27]. Chcąc utrzymać swoje poparcie Jagiellończyk przywrócił szlachcie stare przywileje. Chorwatom nie spodobało się to, ale uznali umowę króla z cesarzem Maksymilianem w zamian za uznanie Chorwacji jako królestwo równorzędne Węgrom[28].  Sejmy mimo uległego króla nie były spokojne przez średnią i drobną szlachtę, które niejednokrotnie manifestowały zbrojnie przeciw dominacji magnaterii. Spór w tym obrębie wybuchnął już kiedy ogłoszono warunki pokoju między królem Władysławem i cesarzem Maksymilianem na sejmie w 1492 roku. Trzy lata później szlachta zażądała prawa uczestnictwa w obradach sejmu przez całą szlachtę (singuli nobiles). Ograniczono obrady sejmu do piętnastu dni w 1498 roku w celu dania możliwości szlachcie ubogiej przebywanie w sejmie. Niemal rok wcześniej zarządzono, że duchowni nie mogą obejmować urzędów świeckich. Zmiana w 1497 roku miała na celu zmuszenie do zrzeknięcia się urzędu kanclerza przez prymasa. Rada królewska od 1507 roku stanowiła rzeczywisty organ władzy wybierana przez sejm na żądanie szlachty. Rządy Władysława II stanowiły początek powstawania stronnictwa narodowego na Węgrzech, które powstało w kontrze do stronnictwa magnackiego. Stronnictwo narodowe zostało zasilone przez średnią i drobną szlachtę, która traciła na silnej pozycji magnaterii w państwie. Drobna i średnia szlachta zyskały na znaczeniu, gdy na ich czele stanął ród Zápolyach znacząco wzmocniony rządami Korwina. Zápolyowie próbowali wejść w stosunek pokrewieństwa z królem jednak nieskutecznie. Widząc to Jan Zápolya stworzył konfederację szlachty, którzy za cel obrali sobie niedopuszczenie do władzy na Węgrzech Habsburgów. Król zaszantażowany przez szlachtę zgodził się nie utrzymać porozumienia z Maksymilianem odnośnie dziedziczności w swoich krajach. Chcąc mieć pewność nie wystąpienia zbrojnego szlachty doprowadził do małżeństwa Barbary Zapolya ze swoim bratem Zygmuntem. Zostało potwierdzone przez sejm prowadząc tym samym do konfliktu z Habsburgami. Wojna zadziałała na korzyść Maksymiliana z, którym zawarto w 1506 roku nową umowę. Umowa okazała jednak się bezwartościowa, ponieważ w tym samym roku narodził się Władysławowi syn Ludwik[[29]].

3. [Mohacz 1526′ Fot. Wikimedia Commons]

Ludwik II Jagiellończyk – król spod Mohaczu

Również rodowi Zápolyach nie było to na rękę tym bardziej, że koronowano Ludwika w  wieku dwóch lat oddalając ich szansę na zdobycie korony. Spory znacząco wpływały na węgierską warstwę rządzącą doprowadzoną do podziałów, które nie były jednoczone przez wzmagające się niebezpieczeństwo ze strony Turcji. Obalenie reform Korwina pogorszyło możliwości obronne państwa i uniemożliwiało w 1500 roku atak na Turcję. Idea krucjaty miała duże poparcie na Węgrzech, ponieważ widziano w tym możliwość uwolnienia państwa od zagrożenia ze strony Turcji. Prymas w tym celu wezwał ludzi jednak zostało to odwołane przez naciski szlachty obawiającej się siły chłopskiej[30]. Wyprawa przeciw Turkom miała być dowodzona przez Györga Dózsa  jednego z najbardziej doświadczonych żołnierzy w wojnie z Turcją[31]. Zgromadzona siła chłopów została wysłana do walki z Turcją na terenie Chorwacji bez uzbrojenia i pieniędzy[32]. Tłumy chłopów oburzone takim podejściem szlachty zwróciły się przeciw szlachcie prowadząc do wojny chłopskiej w 1514 roku[33]. Györga Dózsa sam stanął na czele zgromadzonych chłopów. Kardynał Tamás Bakócz  dopiero zobaczywszy mobilizację chłopów zaczął nawoływać do zaprzestania krucjaty. Obawiał się, że ta siła doprowadzi do utraty przez niego swojej pozycji. Szlachta od początku nie chciała tej krucjaty, ponieważ wiązałoby się to z utratą dochodów z gospodarstw rolnych przez ich opuszczenie gospodarstwa. Kardynał próbował zapobiec wojnie chłopskiej grożąc im wyrzuceniem ze wspólnoty Kościoła jednak chłopi rozpoczęli swoją wojnę na czele z Györgem Dózsą. Chłopska rebelia ogarnęła cały kraj i doprowadziła do zjednoczenia się wszystkich stanów uprzywilejowanych. Stany te wysłały przeciw chłopom swoją armię na, których czele stanął Jan Zapolya[34].  Zwycięstwo szlachty nad chłopstwem przyczyniło się do powstania tzw. Potrójnej Księgi będącej zbiorem praw i przywilejów szlachty znana również jako Tripartitum. Tripartitum nie zyskała uznania ze strony sejmu oraz króla[35]. Po śmierci przywódcy tej wojny Dózsa doprowadzono do uchwalenia prawa przywiązującego chłopa do ziemi[36]. Nie została uznana przez silne akcenty osłabiające władze króla i magnatów. Została wydana drukiem mimo zakazu królewskiego przez swojego autora Werboczi w 1517 roku[37]. Nawiązywała również do korony Świętego Stefana. Idea zakładała zrównoważony rozwój ziem całych Węgier[38]. Główny nacisk w księdze położono na zrównanie w prawach całej szlachty z magnaterią. Miały obowiązywać dla całej szlachty wszystkie przywileje bez wyjątku. Zwycięstwo szlachty w wojnie chłopskiej zmusiło ostatecznie obie grupy społeczne do wspólnego działania. Stronnictwa dzieliły różnice interesów odnośnie przyszłości królestwa. Stronnictwo narodowe chciało sprawować regencję podczas panowania Ludwika, a przed jego narodzinami stworzenie sobie możliwości osadzenia Zapolyi na tronie. Magnackie wiązało przyszłość z Habsburgami mając nadzieję na odzyskanie swojego znaczenia politycznego. Doprowadziło to do zjazdu wiedeńskiego gwarantującego wcześniejszy układ dynastyczny między Władysławem II i Maksymilianem. Postanowiono wtedy o podwójnych małżeństwach między obiema dynastiami. Anna córka Władysława miała poślubić Ferdynanda syna Maksymiliana. Natomiast Ludwik miał poślubić córkę cesarza Marię. Oba małżeństwa dawały pretekst dziedziczności państw przez dynastie, która dłużej przetrwa do państw wymarłej dynastii. Wkrótce rządy objął Ludwik, który objął władzę w stanie rozkładu bez armii i funduszy. Nowy król wychowany przez Jerzego Hohenzollerna nie miał wpływu na wydarzenia otoczony przez stronnictwo magnackie. Rada wyznaczona przez sejm obejmowała duchownych, magnatów i przedstawicieli niższej szlachty. Stanowiła miejsce intryg i otwartych walk paraliżujących państwo. Werboczi wykorzystując okoliczności przejął wiele posiadłości ziemskich zmierzając do osiągnięcia urzędu palatyna. Nastąpiła wkrótce wojna o ten urząd w 1519 roku.  Zapolya wtedy oblegał Budę bronioną przez Stefana Batorego. Szlachta wobec takiej obrony musiała ustąpić. Batory został palatynem na krótko usunięty przez napór szlachty. Wrócił w 1524 roku wsparty przez siły rodu Habsburgów. Magnateria wtedy zdobyła całkowitą władzę usuwając jednocześnie przedstawicieli szlachty z Rady Królewskiej. Szlachta zgromadzona zbrojnie w 1525 roku na polach pod Hatvan wymogła na królu dymisję Batorego. Palatynem został ostatecznie Werboczi wsparty przez szlachtę. Został szybko usunięty przez Ludwika, ponieważ na sejmie w Budzie pojawił się wsparty zbrojnie Stefan Batory. Nie pomagało w uspokojeniu sytuacji również to, że na granicy Węgier stała już Turcja. Stronnictwo narodowe jednak skupione było na obronie państwa przeciw zakusom cesarstwa. Walki wewnętrzne skutecznie odwracały uwagę od zagrożenia tureckiego  uniemożliwiając zjednoczenie w obliczu realnego zagrożenia. Węgry w tym momencie były osamotnione również w sferze międzynarodowej. Europa była skupiona na walce z szerzącą się reformacją. Nie mieli wtedy możliwości wsparcia nawet od Francji, która była zaangażowana w pierwszej wojnie włoskiej z cesarstwem zakończona klęską Francji. Dostrzeżono zbliżającą się Turcję jednak Francja jako jej sojusznik zignorowała to zagrożenie doprowadzając do drugiej wojny włoskiej. Próbowano zawiązać ugodę z Turcją. Sytuacja była katastrofalna ze względu na pustki w skarbie państwa oraz konflikty wewnętrzne warstwy rządzącej. Dopiero kiedy wojska tureckie zbliżały się do Budy zmobilizowały się grupy magnackie do obrony. Sytuacja jednak nie odwróciła się i w 1526 roku na polach pod Mohaczem poniesiono klęskę[39].  

lic. Przemysław Skibowski

Bibliografia:

Baczkowski K.,  Walka o Węgry w latach 1490-1492: z dziejów rywalizacji habsbursko- jagiellońskiej w basenie środkowego Dunaju, Kraków 1995.

Baczkowski K., Między czeskim utrakwizmem a rzymską ortodoksją czyli Walka Jagiellonów z Maciejem Korwinem o koronę czeską w latach 1471-1479, Oświęcim 2014.

Besala J., Zygmunt Stary i Bona Sforza, Poznań 2012.

Demel J., Historia Rumunii, Wrocław 1986.

Felczak W., Historia Węgier, Wrocław 1983.

Hay D., Europa w XIV i XV wieku, Warszawa 2001.

Spieralski Z., Jan Tarnowski 1488-1561, Warszawa 1977.

Snopek J., Węgry: zarys dziejów i kultury, Warszawa 2002.

Sroka S.A., Historia Węgier do 1526 roku w zarysie, Bydgoszcz 2000.

Pavlicevic D., Historia Chorwacji, Poznań 2004.

Kościelak L. Historia Słowacji, Wrocław 2010.

Przypisy:

[1]    W. Felczak, Historia Węgier, Wrocław 1983, s. 95-98.

[2]    K. Baczkowski, Między czeskim utrakwizmem a rzymską ortodoksją czyli Walka Jagiellonów z Maciejem  Korwinem o koronę czeską w latach 1471-1479, Oświęcim 2014, s. 25.

[3]    W. Felczak, op. cit, s. 98.

[4]    W. Felczak, op. cit, s. 99-100.

[5]    K. Baczkowski, op. cit, s. 56.

[6]   T. Pawelec, Dzieje i nieświadomość. Założenia teoretyczne i praktyka badawcza psychohistorii, Katowice 2004, s. 166.

[7]    W. Felczak, op.cit, s. 99.

[8]    K. Baczkowski, op. cit, s. 154-164.

[9]    W. Felczak, op. cit, s. 100-103.

[10]  J. Demel, Historia Rumunii, Wrocław 1986, s. 129-130.

[11]  W. Felczak, op. cit, s. 102.

[12]  J. Demel, op. cit, s. 129-130.

[13]  D. Pavlicevic,  Historia Chorwacji, Poznań 2004, s. 116-118.

[14]  J. Snopek, Węgry: zarys dziejów i kultury, Warszawa 2002. s. 74.

[15]  W. Felczak, op. cit, s.103.

[16]  J. Snopek, op. cit, s.74.

[17]  D. Pavlicevic, op. cit, s.119.

[18]  J. Besala, Zygmunt Stary i Bona Sforza, Poznań 2012, s. 35. 

[19]  L. Kościelak, Historia Słowacji, s. 171-172.

[20]  W. Felczak, op. cit, s. 104.

[21]  S. A. Sroka, Historia Węgier do 1526 roku w zarysie, Bydgoszcz 2000, s. 120.

[22]         T. Pawelec, op. cit, s. 167.

[23]  J. Demel, op. cit, s. 131.

[24]  J. Besala, op. cit, s. 41.

[25]  S. A. Sroka, op. cit, s. 120.

[26]  W. Felczak, op. cit, s. 105.

[27]  J. Snopek, op. cit, s. 75.

[28]  D. Pavlicevic, op. cit, s. 120.

[29]  W. Felczak, op. cit, s. 106.

[30] W. Felczak, op. cit, s. 107.

[31]  J. Snopek, op. cit, s. 77.

[32]    T. Pawelec, op. cit, s. 187.

[33]  W. Felczak, op. cit, s. 107.

[34] J. Snopek, op. cit, s. 77.

[35] W. Felczak, op. cit, s. 108.

[36] J. Snopek, op. cit, s. 77.

[37] W. Felczak, op. cit, s. 109.

[38] L. Kościelak, op. cit, s. 118-120.

[39] W. Felczak, op. cit, s. 112-113.