W 1930 roku w grobie nr 55 w nekropolii Osteria di Vulci odkryto etruski hełm. Później dość szybko trafił on z resztą wyposażenia na wystawę w Narodowym Muzeum Etruskim w Rzymie. Po niemal 100 latach ujawnił skrywane przez ok. 2400 lat tajemnice.
Po oczyszczeniu etruskiego hełmu z IV wieku p.n.e. okazało się, że wewnątrz ukryta jest krótka inskrypcja. Pierwsze badania z wykorzystaniem współczesnych metod archeologicznych prowadzili tu od końca lat 20. XX wieku Ugo Ferraguti i Raniero Mengarelli. Śmierć obu naukowców sprawiła, że przez problemy związane z dokumentacją nie opublikowano wyników wykopalisk. Najważniejsze znaleziska trafiły jednak do muzeum. Ostatnio przeprowadzano digitalizację i ocenę stanu części obiektów z kolekcji Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia. Doprowadziło to do nieoczekiwanego odkrycia.
Chociaż napis jest krótki to stanowi dla specjalistów skarbnicę informacji na temat organizacji wojskowej i ewolucji konfliktów zbrojnych z czasów, gdy Etruskowie byli znaczącą siłą Italii, a półwysep nie został jeszcze zdominowany przez Rzym. Na podstawie innych obiektów pochodzących z grobu 55 można wyciągnąć ciekawe wnioski. Przede wszystkim można stwierdzić, ze hełm został złożony tam w połowie IV wieku przed naszą erą. To czas gwałtownej rywalizacji pomiędzy ludami zamieszkującymi Półwysep Apeniński i najazdu Celtów, którzy w 390 roku zdobyli Rzym.
Ponadto wiele przesłanek wskazuje na to, że hełm powstał w Peruzji. Po dwóch stronach nitu widać napis złożony z 7 liter: HARN STE. Biorąc pod uwagę napisy na innych hełmach, umieszczone w podobnym miejscu, możemy stwierdzić, że chodzi o jeden wyraz. Ma to być odniesienie do starożytnego Aharnam, czyli dzisiejszego Civitella d’Arna z prowincji Perugia. Historyk Tytus Liwiusz wspominał o Aharnam, mówiąc o obozie rzymskim przed bitwą pod Sentinum. Jako, że w ten sposób podpisywano uzbrojenie i broń, specjaliści uważają, że od tego mogło zostać ukute imię żołnierza.
W tej chwili nie można jednoznacznie stwierdzić czy wojownik, w którego grobie znaleziono hełm, był jego pierwszym posiadaczem. Równie dobrze hełm mógł zostać mu podarowany lub też był jego łupem wojennym.
Źródło: kopalniawiedzy.pl
Fot. Mauro Benedetti, Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia
Maciej Polak
