Peter H. Wilson, Wojna trzydziestoletnia. Tragedia Europy
Wojna trzydziestoletnia, mimo tego, że jest uważana za największy konflikt XVII wieku, w Polsce nie jest szczególnie znana. Różnego typu publikacji dotyczących tego konfliktu zostało wydanych tysiące. Jak stwierdza sam autor Peter H. Wilson, książek dotyczących zakończenia tej wojny, czyli pokoju westfalskiego napisano około 4 000. Niestety, do tej pory nie powstała synteza opisująca to wydarzenie, a w języku polskim książek poruszających ten temat jest jak na lekarstwo. Dlatego tym bardziej może cieszyć fakt, że na naszym rynku pojawiła się synteza tak ważnego konfliktu w dziejach Europy.
Długość konfliktu znacznie wpłynęła na badania, jak i na publikacje z nim związane. Przyglądając się im, można powiedzieć, że następuje zmęczenie i znudzenie tematem. O ile w początkowej fazie badacze we wnikliwy sposób opisują postacie i wydarzenia, to druga część jest już często pisana szybciej i tym samym mniej dokładnie, aby tylko zakończyć swoje dzieło.
Autor pisząc tę książkę wykonał tytaniczną pracę. Przewertował tysiące dokumentów, publikacji i innych materiałów źródłowych. Nadał jej bardzo ciekawy kształt, dzieląc ją na trzy ważne części.
W pierwszej części przybliża nam sytuację polityczną w Europie, ukazuje jej ewolucję i jakie ścieżki wiodły do wydarzeń z 1618 roku. Mamy tutaj wnikliwy opis państw rozdających karty w ówczesnej Europie.
W bardzo przystępny i ciekawy sposób opisuje zawiłe mechanizmy, jakie rządziły cesarstwem. Ukazuje nam problemy i cele dynastii Habsburgów linii austriackiej i hiszpańskiej oraz konflikty, jakie trawiły ją we własnym łonie. Nakreśla nam, że to spory wewnątrz linii austriackiej, czyli między braćmi Rudolfem, Maciejem, Ferdynandem oraz innymi arcyksiążętami doprowadziły do eskalacji tego konfliktu. Dowiemy się, jak wyglądała sytuacja religijna oraz polityczna i jak na to wszystko wpływało zagrożenie tureckie.
W tym rozdziale nie może zabraknąć i wątku polskiego. Mimo, że nasz kraj nie wziął bezpośrednio udziału w wojnie trzydziestoletniej, to jednak kraje z naszego regionu, takie jak Szwecja, Dania były mocno w nią zaangażowane. Dlatego autor analizuje wydarzenia związane z „Dominium Maris Baltici”, czyli konfliktem o dominację nad Morzem Bałtyckim. Mamy tutaj dokładną analizę sytuacji w naszego kraju oraz jego działań na arenie międzynarodowej.
Druga część ukazuje nam sam konflikt. Jednak miłośnicy wojskowości mogą czuć się zawiedzeni. Nie znajdą tutaj opisów kampanii oraz bitew. Autor w przejrzysty sposób dzieli go na okresy. Zatem mamy okres czeski, duński, szwedzki i francuski. A każdy z nich jest bogaty w wydarzenia militarne i polityczne. Jeżeli w początkowej fazie wojny wszyscy prą do walki, to jednak po 1635 roku szukają drogi do pokoju, jednak nie potrafią się na niego zdecydować.
Trzecia część natomiast odkrywa przed nami następstwa, jakie przyniósł ten konflikt od zmian militarnych, politycznych, kulturalnych, ekonomicznych i społecznych. Autor porusza w niej przyczyny zawarcia pokoju westfalskiego. Analizuje jakie straty poniosły kraje biorące udział w tym starciu i jakie zmiany terytorialne i polityczne je dotknęły. Peter H. Wilson w swojej pracy jasno, wbrew powszechnej opinii wskazuje, że religia nie jest przyczyną, a jedynie narzędziem.
Sama praca jest napisana bardzo przystępnym językiem, a sposób w jaki autor wprowadza czytelnika w te wydarzenia jest bardzo przejrzysty i ciekawy. Dzięki takiej konstrukcji książki, nawet laik nie zagubi się w meandrach ówczesnej polityki i krok po kroku zgłębi wiedzę. Mimo tego, że autor popełnił kilka błędów dotyczących zagadnień dotyczących historii Polski, np. błędnie opisuje wyposażenie Lisowczyków, to jego komplementarne podejście do tematu powoduje, iż każda osoba interesująca się tymi dziejami powinna sięgnąć po tę lekturę.
Wydawnictwo: Napoleon V
Ocena recenzenta 6/6
Andrzej Włusek
