Z ludem wielkopolskim przeciw zaborcom. Wspomnienia

Z ludem wielkopolskim przeciw zaborcom. Wspomnienia | Recenzja

Wojciech Jedlina-Jacobson, Z ludem wielkopolskim przeciw zaborcom. Wspomnienia.

Niedawno obchodziliśmy setną rocznicę wybuchu powstania wielkopolskiego. Wydarzenie to często dzisiaj niedostatecznie znane i rozumiane miało kluczowy wpływ na formowanie się zachodniej granicy II Rzeczpospolitej. Wielu uczestników powstania zdecydowało się w okresie międzywojnia spisać i opublikować swoje wspomnienia. Często były to jednak prace mało wartościowe historycznie, pełne zmyślonych zasług ich autorów. Na tym tle, co zaznacza dr Bartosz Kruszyński, pozytywnie wyróżniły się pamiętniki Wojciecha Jedliny-Jacobsona. Z tego względu zdecydowano się na ich reedycję.

Wojciech Jedlina-Jacobson urodził się w Starogardzie Gdańskim w 1885 roku. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia medyczne najpierw w Monachium, następnie we Wrocławiu. W 1912 roku obronił doktorat na Uniwersytecie Wrocławskim. Wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej został wcielony do niemieckiego wojska. Będąc wojskowym lekarzem szybko awansował na stopień podporucznika. Służył zarówno na froncie wschodnim oraz zachodnim. W 1918 roku sprawował funkcję lekarza garnizonowego w Gnieźnie. Po nawiązaniu kontaktów z Komisariatem Naczelnej Rady Ludowej w listopadzie 1918 roku zdezerterował z Armii Cesarstwa Niemieckiego i sformował w Gnieźnie cztery kompanie powstańcze. W powstaniu wielkopolskim dowodził podczas bitwy pod Inowrocławiem. Władzę pruskie zaocznie skazały go na karę śmierci. Po powstaniu w służbie sformowanego już Wojska Polskiego sprawował funkcję lekarza garnizonowego. Szybko awansowany na kapitana brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po wojnie praktykował jako położnik i ginekolog. W latach 30-tych opublikował swoje pamiętniki. W trakcie drugiej wojny światowej został wzięty do niewoli. Po zwolnieniu go działał w konspiracji. Ścigany przez Gestapo uciekł z terenów okupowanej Polski. Po zakończeniu wojny mieszkał w Wielkiej Brytanii, gdzie dalej praktykował. Zmarł w Londynie w 1961 roku.

Na strukturę pracy składa się wprowadzenie redaktora naukowego (dr Pawła Kruszyńskiego), krótki wstęp oraz cztery rozdziały pamiętników Jedliny-Jacobsona. Pierwsza część pamiętników opowiada o ostatnich tygodniach pierwszej wojny światowej, kiedy to autor pełnił jeszcze służbę w niemieckim wojsku, a sytuacja cały czas była napięta. Drugi rozdział obejmuje wspomnienia obejmujące okres walk w Wielkopolsce. Trzeci okres wojny polsko-bolszewickiej, a czwarta to swoisty komentarz do różnych zagadnień z czasów powstania wielkopolskiego.

Pamiętniki Jedliny-Jacobsona są bogatym zapiskiem źródłowym tamtych czasów. Pan dr Bartosz Kruszyński zaopatrzył je bogatym komentarzem historycznym, dzięki czemu są znacznie bardziej przystępne. Redaktor naukowy jest znawcą powstania wielkopolskiego i jego uwagi ułatwiają czytelnikowi poruszanie się w tej tematyce. Wpływa to bardzo pozytywnie na odbiór pracy, dzięki czemu spokojnie można ją polecić jako ciekawą lekturę dla osób interesujących się historią. Język autora pamiętników jest zarówno bogaty, ale i przystępny. Książkę czyta się łatwo i z zainteresowaniem. Historia opisana przez Jedlinę-Jacobsona przeplatana jest licznymi anegdotami, co dodatkowo ją uatrakcyjnia. Kolejnym elementem zasługującym na pochwałę są ilustrację. W publikacji znajduję się całkiem sporo fotografii, szkiców i map. Jedyny jej mankament to przypisy umieszczone na końcu. Sprawiają one, że za każdym razem, kiedy czytelnik natrafi na przypis, trzeba zaglądać na koniec książki, aby przeczytać objaśnienia dr Kruszyńskiego. Niestety biorąc pod uwagę, że ilość przypisów sięga prawie trzystu jest to dość zniechęcające do zapoznania się z nimi, a szkoda bo zawierają cenne uwagi. Całość jednak wypada bardzo zachęcająco. Z ludem wielkopolskim przeciw zaborcom to pozycja, którą serdecznie polecam wszystkim zainteresowanym.

Wydawnictwo: Replika

Ocena recenzenta: 5/6

Grzegorz Gomułka

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*