Piotr M. Majewski, Zmarnowana szansa? Możliwości obrony Czechosłowacji jesienią 1938 roku
Ilekroć mowa jest o groźbach III Rzeszy kierowanych pod adresem Czechosłowacji w 1938 rok, tylekroć automatycznym skojarzeniem jest konferencja monachijska. Czasami też ktoś, z uśmieszkiem wyższości, odpowie, że przecież mogli się bronić. Jednak czy możliwa była obrona? Czy zmarnowano szansę na zwycięstwo, które niewątpliwie osłabiłoby Adolfa Hitlera?
Książka Zmarnowana szansa? Możliwości obrony Czechosłowacji jesienią 1938 roku jest poszerzonym i poprawionym wydaniem wcześniejszej pracy Piotra Majewskiego Nierozegrana kampania. Możliwości obronne Czechosłowacji jesienią 1938 roku. Do najważniejszych uzupełnień wprowadzonych w nowym wydaniu należą przede wszystkim sprawy niemieckie, w tym obszerna analiza przygotowań III Rzeszy do wojny z Czechosłowacją. Szczególnie ciekawym aspektem są wątpliwości niemieckiej generalicji czy planowany atak nie wplątałby Niemiec w wojnę europejską. Choć oczywiście na otwarty sprzeciw nikt się nie zdecydował.
Warto zwrócić także uwagę na położenie geopolityczne Czechosłowacji oraz na problemy mniejszości narodowych, z którymi to państwo musiało się zmierzyć. Problem lojalności m.in. Niemców Sudeckich w momencie wybuchu konfliktu był bardzo ważny już w momencie opracowywania planów mobilizacyjnych. Sytuacji nie polepszała także postawa sojuszników, którzy pomimo podpisania wcześniej stosownych umów międzynarodowych nie zamierzali udzielić Czechom i Słowakom pomocy. W tym miejscu trzeba też się zastanowić, dlaczego w obliczu oczywistego pozostawienia Czechosłowacji samej sobie przez Francję, Polska rok później pokładała tak wielkie nadzieje w pomoc Zachodu i atak francusko-angielski na III Rzeszę.
Autorowi należą się słowa uznania za kompleksowe przedstawienie sytuacji militarnej Czechosłowacji w przededniu konfliktu. Opisał on nie tylko założenia systemu mobilizacyjnego czy wspomnianych wcześniej problemów narodowościowych, ale także szczegółowo przedstawił organizację, wyposażenie, uzbrojenie i możliwości prowadzenia walki przez poszczególne rodzaje broni. Nie zabraknie też opisu systemów umocnień i opracowywanych przez czechosłowacki sztab wojskowy planów operacyjnych. Dzięki tak szczegółowemu podejściu do zagadnienia, a także umieszczeniu dużej liczby map, schematów, tabel oraz Ordre de Bataille czechosłowackich sił zbrojnych na 30 września 1938 roku, godzina 12.00 nawet słabo zorientowany w temacie wojskowości czytelnik jest w stanie wynieść z lektury potężną dawkę wiedzy. Dodatkowym atutem książki jest umieszczona na końcu refleksja jak potoczyłyby się losy Europy (a może i świata) gdyby Czechosłowacja w 1938 roku podjęłaby walkę. Choć nie jest to może standardowe dla opracowań historycznych to jednak niejednemu czytelnikowi uzmysłowi jak ważna była konferencja monachijska i przyjęcie jej dyktatu przez rząd czechosłowacki.
Imponująco przedstawia się także bibliografia. Stopień wykorzystania archiwaliów, zbiorów dokumentów, pamiętników, wspomnień, opracowań, materiałów niepublikowanych etc. powoduje, że trudno w portalowej recenzji doszukać się jakiekolwiek pominiętego materiału czy źródła.
Książkę Zmarnowana szansa? Możliwości obrony Czechosłowacji jesienią 1938 roku można polecić każdemu, niezależnie od stopnia zainteresowania naszymi południowymi sąsiadami. Trzeba tylko uzbroić się w odrobinę cierpliwości i przedrzeć się przez gąszcz wojskowej specjalistycznej terminologii.
Muzeum II Wojny Światowej
Ocena recenzenta: 6/6
Daria Czarnecka
