F. Gies, J. Gies, Życie w średniowieczu
Tak wielkiego opracowania życia w średniowieczu w jednym tomie jeszcze nie było. Wydawnictwo Znak ponownie wydaje cykl książek Francisa i Josepha Giesów, jednak łączy ich trzy dzieła w jedną książkę, Życie w średniowieczu. Dzięki temu jesteśmy w stanie poznać trzy najważniejsze rejony życia w średniowieczu.
Średniowieczny zamek
Życie w średniowiecznym zamku autorstwa Frances i Josepha Giesów to wnikliwa i wciągająca eksploracja codziennego życia, struktur społecznych i architektonicznych cudów średniowiecznego zamku.
Giesowie, znani ze swojego przystępnego, ale naukowego podejścia do historii, z powodzeniem demistyfikują średniowieczny świat, koncentrując się na jednej z jego najbardziej kultowych instytucji: zamku. Ich praca służy zarówno jako szczegółowy opis fizycznych struktur tych fortec, jak i żywy portret ludzi, którzy je zamieszkiwali.
Autorzy skupiają się na zamku Chepstow w Walii jako studium przypadku, które służy jako przydatna kotwica dla szerszej dyskusji. Zapewniając konkretny przykład, pomagają czytelnikom wizualizować abstrakcyjną koncepcję „średniowiecznego życia”, łącząc ludzkie doświadczenia w kamiennych murach z większymi trendami w historii Europy.
Zgłębiają początki zamków, ich strategiczne znaczenie i ewolucję w czasie, jednocześnie poruszając istotne tematy, takie jak feudalizm, role rycerzy i dam oraz funkcję zamku zarówno jako fortecy wojskowej, jak i domu mieszkalnego.
Dbałość o szczegóły jest imponująca. Giesowie badają nie tylko architektoniczne aspekty życia w zamkach, ale także codzienne doświadczenia ludzi, którzy w nich mieszkali – panów, dam, służby i żołnierzy.
Książka obejmuje szeroki zakres tematów, od budowy i obrony zamków po najdrobniejsze szczegóły życia codziennego, takie jak przygotowywanie posiłków, odzież i zwyczaje społeczne. Rozdziały zagłębiają się w konkretne obszary, takie jak rola kobiet, obowiązki zarządcy zamku i surowe realia wojny oblężniczej.
Średniowieczne miasto
Druga część przenosi nas do miasta. Życie w średniowiecznym mieście to wciągająca i wnikliwa eksploracja życia miejskiego w okresie średniowiecza, skupiająca się w szczególności na mieście Troyes w XIII wieku.
Miasto to było głównym ośrodkiem handlu, kultury i religii. Autorzy badają role różnych klas społecznych, od bogatych kupców po skromnych rzemieślników, a także śledzą wpływ kościoła, gildii handlowych i rządu obywatelskiego na codzienne życie.
Podzielona na rozdziały tematyczne, książka obejmuje takie tematy, jak mieszkalnictwo, odzież, żywność i warunki sanitarne, oferując czytelnikom całościowy obraz tego, jak wyglądało życie średniowiecznych mieszkańców miast.
Zapewnia również fascynujący wgląd w życie kobiet, dzieci i rolę rodziny, które są często niedostatecznie reprezentowane w badaniach nad średniowieczem.
Giesowie doskonale radzą sobie również z kontekstualizacją opisywanych wydarzeń i zjawisk, wyjaśniając, w jaki sposób ówczesne zmiany polityczne, gospodarcze i religijne wpłynęły na rozwój miast takich, jak Troyes.
Opisy targów w Szampanii, serii ważnych międzynarodowych targów handlowych, które miały miejsce w Troyes, pokazują, w jaki sposób wydarzenia te ukształtowały gospodarkę miasta i pomogły zintegrować je z szerszym światem europejskim.
Chociaż książka jest dokładna w swoim pokryciu wielu aspektów średniowiecznego życia miejskiego, czasami wydaje się nieco zbyt skoncentrowana na wyidealizowanej wersji miasta takiego jak Troyes.
Chociaż autorzy uznają takie kwestie jak ubóstwo, choroby i konflikty, te mroczniejsze aspekty średniowiecznego życia mogłyby zostać zbadane bardziej dogłębnie. Ponadto skupienie się na Troyes może wydawać się ograniczające dla czytelników zainteresowanych szerszym spojrzeniem na średniowieczne miasta w całej Europie.
Giesowie czasami uogólniają swoje obserwacje dotyczące Troyes na inne miasta, ale życie miejskie w miejscach takich jak Londyn, Paryż czy włoskie miasta-państwa miało unikalne cechy, które byłyby interesujące do zbadania w porównaniu.
Średniowieczna wieś
Ostatnia część książki Życie w średniowiecznej wsi daje szczegółową eksplorację codziennego życia na angielskiej wsi w XIV wieku. Skupiając się w szczególności na wiosce Elton w Huntingdonshire, książka zapewnia czytelnikom wgląd w strukturę, zwyczaje i rytm średniowiecznego życia na wsi.
Autorzy skrupulatnie rekonstruują życie na wsi poprzez połączenie zapisów historycznych, takich jak rolki dworskie, i źródeł wtórnych, malując żywy obraz tego, jak chłopi, duchowieństwo i właściciele ziemscy wchodzili w interakcje ze sobą i z krajobrazem.
Skutecznie wyjaśniają hierarchiczną strukturę średniowiecznego społeczeństwa pokazując, w jaki sposób władza i autorytet były rozdzielane między pana dworu, kościół i mieszkańców wioski.
Zagłębiają się w zawiłości feudalizmu, ilustrując, w jaki sposób zobowiązania i prawa były negocjowane między poddanymi a panami. Przykładowo, autorzy barwnie opisują coroczne obowiązki mieszkańców wsi, takie jak praca na ziemiach pana, płacenie czynszów i uczestniczenie we wspólnych działaniach wioski.
Książka wyróżnia się w przedstawianiu codziennych czynności – tego, co ludzie jedli, jak się ubierali oraz rytuałów religijnych i społecznych, które rządziły ich życiem.
Warta odnotowania jest uwaga autorów poświęcona kalendarzowi rolniczemu, który pokazuje, w jaki sposób rytmy orki, siewu i zbiorów kształtowały zarówno fizyczny krajobraz, jak i tkankę społeczną wioski. Sezonowy charakter pracy, festiwale, które oznaczały punkty zwrotne roku, oraz wszechobecny wpływ kościoła na codzienne życie są żywo przywoływane.
Życie w średniowieczu – struktura książki
Książka, jak można się domyśleć, podzielona jest na trzy części, de facto książki. One z kolei podzielone są na rozdziały. Każda książka ma około 250 stron. Życie w średniowiecznym zamku rozpoczyna całość.
Prolog to opis zamku Chepstow, który jest wzorcowym zamkiem. Kolejne rozdziały tej części skupiają się na tym, skąd zamki pochodzą, kto je budował i kto był właścicielem. Następnie przedstawiony jest on jako dom, w którym oprócz rodziny żyje też służba.
Książka zawiera liczne ilustracje i diagramy, które pomagają wyjaśnić niektóre z bardziej technicznych aspektów średniowiecznego życia. Te wizualizacje dobrze uzupełniają tekst, oferując czytelnikom lepsze zrozumienie tego, jak funkcjonowały zamki, miasta i wsie.
Poszczególne części wieńczą załączniki. Na końcu pierwszej i trzeciej części czytelnik ma dostęp do przeliczników miar i wag. W części o średniowiecznym zamku podane są pojęcia związane z zamkiem i systemem feudalnym oraz przewodnik geograficzny po wybranych zamkach średniowiecznej Anglii. W części dotyczącej miasta dostajemy Genealogię hrabiów Szampanii, a w ostatniej części, dodatkowo pojęcia związane ze średniowieczną wsią.
Życie w średniowieczu – recenzja i ocena
Bardzo trudno ocenić dobrą książkę w pięknym wydaniu, ale za to bardzo niepraktycznym. Trzy oddzielne książki zapakowane w prawie dziewięciuset stronicową księgę jest może i dobrym zamysłem, biorąc pod uwagę tytuł całości, jednak czytanie jej nie będzie należało do najwygodniejszych.
Wielkim minusem jest brak jakiegokolwiek wstępu od wydawcy wyjaśniającego taki zabieg. Jest to po prostu przedrukowanie trzech osobnych książek w jedną. Nasuwają się dwie sugestie: książka ma być w całości i ukazywać życie w średniowieczu we wszelkich jego aspektach oraz ma na siebie zarobić. Pozycja pięknie wydana, lepiej niż osobne wydania trzech książek i z pewnością będzie robić wrażenie spoglądających na półkę.
Niemniej, wartość książki jest nieoceniona, gdy ktoś chce zgłębić się w życie w średniowieczu, które obrosło wieloma mitami. Jedną z największych zalet tej książki jest równowaga między rygorem akademickim a czytelnością.
Autorom udało się połączyć fakty historyczne, opisy architektoniczne i żywe anegdoty w sposób, który ożywia epokę średniowiecza dla szerokiego grona odbiorców. Niezależnie od tego, czy jesteś entuzjastą historii, czy zwykłym czytelnikiem, narracja jest łatwa do naśladowania bez poświęcania głębi lub dokładności.
Tym, co wyróżnia tę książkę, jest zdolność Giesów do unikania romantyzowania średniowiecza. Równoważą oni wspaniałość zamków i rycerskie ideały z brutalnymi realiami wojny, chorób i nierówności społecznych.
Chociaż istnieje poczucie fascynacji pomysłowością i wspaniałością średniowiecznej architektury i struktury społecznej, książka jest szczera w kwestii trudności, z jakimi borykali się ludzie żyjący w tej epoce.
Życie w średniowieczu to lektura obowiązkowa dla każdego, kto interesuje się historią średniowiecza, architekturą zamków, życiem miast oraz funkcjonowaniem wsi. Frances i Joseph Gies zapewniają wszechstronny, dokładnie zbadany opis życia człowieka w średniowieczu, który jest zarówno pouczający, jak i przystępny.
Wydawnictwo: Znak Horyzont
Ocena recenzenta: 5/6
Remigiusz Gogosz
Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem Znak Horyzont.
